samenvatting (word-doc)

UDL 23 oktober 2012
De pianomuziek van Sergey Prokofiev en Maurice Ravel
Mark Delaere
(Gewoon hoogleraar Musicologie KU Leuven)
1. Context
Aansluitend op de traditie van de 19de-eeuwse romantische pianomuziek:
a) belangrijkste genres
- pianosonate: vierdelig (toevoeging scherzo), ‘doorwrocht’, absolute muziek
- lyrisch klavierstuk: kort eendelig stuk in ABA-vorm, zangerig, soms buitenmuzikale
verwijzingen, vaak gebundeld in cycli
- dansen: ook vaak gebundeld (vb. Walsen of Mazurka’s van Chopin)
b) pianisten
- amateurs: piano als statussymbool, ook ontsluiting repertoire
- professionele musici: ontstaan van de rondreizende pianovirtuoos
c) pianisten/componisten
- Beethoven, Chopin, Liszt
- werk voor eigen gebruik, intieme vertrouwdheid met instrument en techniek, vaak
grensverleggend
2. Sergey Prokofiev (1891-1953)
a) beknopte biografie
- vanaf 1903: opleiding conservatorium St. Petersburg (piano, compositie), vroegste werken
- vertrek uit Rusland na Oktoberrevolutie: wel sympathie voor revolutie in politiek en kunst,
weinig artistieke kansen
- 1918 tot 1922 in USA: grote successen als pianist en componist (opera Liefde tot de 3
sinaasappels)
- 1922 tot 1936 in Europa (Parijs)
- 1936 terugkeer naar Sovjet-Unie: privilegies, status als belangrijkste componist, later toch
ook te lijden onder Sovjet-doctrine (socialistisch realisme)
b) Sonates: 9 pianosonates (1909-1947)
- Oorlogssonates (1939) nr. 6, 7 en 8
Vb. R. Schumann, Wehmut (uit Liederkreis op. 39)
‘Ich kann wohl manchmal singen,
als ob ich fröhlich sei,
doch heimlich Tränen dringen,
da wird das Herz mir frei.‘
Vb. S. Prokofiev, Andante caloroso (uit Sonate nr. 7 op. 83)
Vb. S. Prokofiev, Precipitato (uit Sonate nr. 7 op. 83)
c) Lyrische klavierstukken
- Toccata op. 11 (1912), Sarcasmes op. 17 (1912-14), Visions fugitives op. 22 (1915-17)
Vb. Uit de Visions fugitives (uitvoering door de componist!)
3. Maurice Ravel
a) Beknopte biografie
- Zwitserse vader, Baskische moeder
- dubbele opleiding tot pianist en componist
- behoorde in zijn jeugd tot ‘Les Apaches’
- stijldiversiteit: invloeden van Spaanse muziek, dansmuziek, impressionisme,
expressionisme, neo-classicisme
b) Gestileerde dansen
- menuet, pavane, Bolero, wals
Vb. Valses nobles et sentimentales (1911)
c) Lyrische klavierstukken
- Miroirs, Gaspard de la nuit
Vb. Chopin, Etude op. 25 nr. 1
Vb. Ravel, ‘Ondine’ uit Gaspard de la nuit (1908)
Voor wie meer wil lezen
Algemeen
- David Burge, Twentieth Century Piano Music, New York 1990.
Maurice Ravel
- Deborah Mawer (ed.), The Cambridge Companion to Ravel, Cambridge 2000.
- Roger Nichols, Ravel, New Haven-London 2011.
- http://www.maurice-ravel.net
Sergey Prokofiev
- Maria Biesold, Sergej Prokofjew: Komponist im Schatten Stalins: Eine Biographie, Berlijn
1996.
- Boris Berman, Prokofiev's Piano Sonatas: A Guide for the Listener and the Performer, New
Haven-London 2008.
- http://www.sprkfv.net/indexin.html
Discografie
- Ravel. Oeuvres pour piano, Pascal Rogé, Decca 1993 (2CDs met volledig pianowerk).
- Prokofiev: Sonata no. 2; Visions fugitives, Abdel Rahman El Bacha, Harmonia Mundi 2012.
- Prokofiev Plays Prokofiev, remastering van originele opnames uit de jaren 1920,
Melodia/Boosey&Hawkes 2012.