- Scholieren.com

Samenvatting geschiedenis hoofdstuk 3
Paragraaf 1
De Balkan





Turken stichtten in de middeleeuwen het Osmaanse rijk. Vernoemd naar sultan Osman. In de 15e
eeuw drongen de Turken de Balkan (Zuidoost-Europa) binnen.
In 1453 verovering Constantinopel. Daarna kwamen ze in Wenen.
In de 19e eeuw verzakte het Osmaanse rijk. Wetenschap, techniek, militaire krachten etc. bleven
achter.
Meer volken wilde zelfstandigheid dus maakte ze zich los van het Osmaanse rijk.
o 1830 Grieken.
o 1878 Servië en Roemenië.
o 1908 Bulgaren.
Nog minder macht toen Oostenrijk-Hongarije Bosnië-Hercegovina bezette.
Rusland




Balkanvolk werd gesteund door Rusland, politieke invloed groeide ten koste van het Turkse Rijk.
Rusland was een veelvolkerenstaat bestuurd door de tsaar. De Russisch-orthodoxe kerk was de
staatskerk.
Met de sultan van het Turkse rijk hadden de Russen niet veel op. De Russen vonden de haven
niet veilig en wilden meer gebieden op de Balkan bezetten.
Rusland was slecht ontwikkeld er werkte 1/10e deel van de bevolking in de fabriek en de
middenklasse was nog kleiner of ze werkte op het platteland.
Bondgenootschappen


De sultan, de tsaar en de Oostenrijkse keizer voelde zich niet veilig. Ze besloten
bondgenootschappen te zoeken. Oostenrijk-Hongarije ging met Duitsland en Turkije. Rusland
ging met Frankrijk. Zo sluiten ze Duitsland aan 2 kanten in.
Engeland deed niet mee aan de bondgenootschappen maar toen het erom ging spannen sloten
ze zich aan bij Frankrijk en Rusland. Engeland had een sterke marine nodig.
Princip pleegt moord
De kroonprins van Oostenrijk-Hongarije Franz Ferdinand en zijn vrouw Sophie reden door de
provinciehoofdstad Sarajevo. Eerst wierp er een man een bom en het paar raakte niet gewond later
schoot Princip een pistool op hun leeg en waren ze dood. Dit is het begin van de 1e wereldoorlog.
Van aanslag tot oorlogsverklaring
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Moordaanslag Princip in Sarajevo.
Oostenrijk-Hongarije geeft Servië de schuld en verklaart Servië de oorlog.
Duitsland steunt Oostenrijk-Hongarije.
Rusland steunt Servië en mobiliseert zijn troepen aan de Duitse en Oostenrijk-Hongaarse grens.
Frankrijk steunt Rusland.
Duitsland verklaart de Oorlog aan Rusland en Frankrijk en valt aan.
Duitsland marcheert door België Noord-Frankrijk binnen.
Engeland komt België te hulp en verklaart de oorlog aan Duitsland
Het was zo ver: een grote Europese oorlog stond op uitbarsten.
Paragraaf 2
Tweefrontenoorlog








Oostenrijk-Hongarije krijgt blanco cheque van het Duitse rijk.
Generaal Von Schlieffen had een plan, voorkomen tweefrontenoorlog. Eerst Frankrijk verslaan en
daarna Rusland aanpakken.
Fransen willen Duitsland aan vallen dwars door Elzas-Lotharingen, Engelsen vertrouwden op
marine.
1 augustus 1914, Rusland verklaart oorlog aan Duitsland. Rusland trokken Oost-Pruisen binnen.
Russische mobilisatie sneller dan gedacht.
4 op 5 augustus, Duitse treinen gaan met reusachtige kanonnen over de Belgische grens. Forten
langs de Maas kapot geschoten.
Duitse opmars erg vertraagd door inmenging andere landen.
Franse generaal Joffre zette tegenaanval in aan de rivier de IJzer en de Marne.
Von Schlieffenplan mislukt! Toch tweefrontenoorlog.
Loopgraven en zeeblokkade



Duitse troepen groeven zich in om behaalde terreinwinst te verdedigen. Snel veel loopgraven van
de Belgische kust tot de Zwitserse grens.
Op zee was de Engelse marine de baas, Duitsland compleet afgeschoten. Duitse onderzeeërs
torpedeerden geallieerde schepen dus voedseltekorten.
Engelsen ontwierpen de tank. Vliegtuigen en zeppelins deden verkenningsvluchten. Mensen
stierven aan mosterdgas (onbetrouwbaar wapen!)
Februarirevolutie



Tsaar Nicolaas II van Rusland regeerde met harde hand. In 1905 kwam er een parlement maar
dat had weinig te zeggen. Veel Russen boer voor de oorlog en pacht betalen. Groot deel van de
oogst ging naar een edelman. Arbeiders werkten 12 uur en kregen weinig betaald
Revolutionairen die posities van arbeiders en boeren wilden verbeteren werden gevangen en in
de gevangenis in Siberie gestopt.
Door de opmars van de Duitsers minder landbouwgrond en dus voedseltekorten. Tsaar kreeg van
alles de schuld. In februari 1917 brak een revolutie uit en de Tsaar werd afgezet en er kwam een
voorlopige regering.
Oktoberrevolutie




In Rusland werd alles onteigend en gemeenschappelijk bezit. Ook Rusland was rijp voor een
revolutie.
Lenin kreeg geld mee om een revolutie te organiseren en zo de chaos te vergroten. Hij beloofde
land, brood en vrede. Arbeiders zouden de fabrieken krijgen en de boeren de grond.
Onder de voorlopige regering werd de chaos groter. 13 ministers van de voorlopige regering
werden gearresteerd.
In maart 1918 sloot Lenin de vrede van Brest-Litovsk met de Duitsers. Rusland staakte de oorlog
en verloor veel grondgebied. Lenin wilde overal communisme en dan telden de landgrenzen niet
meer.
Paragraaf 3
Wereldoorlog






Amerikaanse schepen met hulpgoederen voor de geallieerden werden getorpedeerd door
duikboten. Wilson probeerde ook de wereld buiten de VS te verbeteren.
Het kostte tijd om het Amerikaanse leger over de oceaan te verschepen. Wilson wilde dat zijn
mannen goed voorbereid aan het front kwamen.
Door de vrede van Brest-Litovsk kon Duitsland troepen vanuit Rusland naar het westfront
verplaatsen.
Oktober 1918, Duitse soldaten en mariniers sloegen aan het muiten. Demonstreren tegen
oorlogspolitiek van de keizer.
8 november 1918, Wilhelm II kreeg asiel in Nederland.
11 november 1918, Ebert (socialist) vormde met andere partijen een nieuwe Duitse regering.
The winner takes it all


Januari 1919, geallieerden beginnen onderlinge onderhandelingen over de vredesverdragen met
de Centralen (vredes van Parijs)
In Juni moest Duitsland in de spiegelzaal van het paleis van Versailles. Duitsland kreeg de schuld
van de oorlog, verloor veel gebieden en moest herstelbetalingen doen.
Jaartallen
1453
1830
1870
1878
1908
1914
1914
1914
1914-1918
1915
1916
1917
1917
1917
1917
1918
1918
1919
Turken veroveren Constantinopel.
Grieken maakten zich los van het Osmaanse rijk.
Duitsers omsingelden Parijs
Roemenen maakten zich los van het Osmaanse rijk.
Bulgaren maakten zich los van het Osmaanse rijk.
Juli, Moordaanslag Sarajevo
Augustus, Duitsland verklaart Rusland de oorlog.
Duitse opmars in Rusland en in België en Frankrijk, tweefrontenoorlog.
Eerste wereldoorlog tussen geallieerden en centralen.
22 april, Eerste Fransen soldaten sterven aan mosterdgas
Oorlog in het westen loopt vast in loopgraven, slagen bij Verdun en aan de
Somme
Februari, Revolutie in Rusland, de tsaar wordt afgezet, Voorlopige regering
treedt aan.
April, Lenin en andere communistische ballingen terug in Rusland.
April, Amerika vecht mee aan de kant van de geallieerden.
Oktober, Communistische revolutie in Rusland.
Maart, Vrede van Brest-Litovsk tussen Rusland en Duitsland.
11 november, Wapenstilstand.
Vrede van Versailles.
Begrippen
Februarirevolutie
Oktoberrevolutie
Communisme
Mobilisatie
Tweefrontenoorlog
Tsaar
Veelvolkerenstaten
Von Schlieffenplan
Vrede van Versailles
Wereldoorlog
Revolutie in Rusland tegen het tsarenregime in februari 1917.
Communistische revolutie tegen de Voorlopige Regering van Rusland in
oktober 1917.
Ideologie waarin geld en kapitaal geïnvesteerd in industrie en landbouw, in
handen van de gemeenschap is.
Het onder de wapenen roepen van een leger.
Oorlog die wordt uitgevochten op 2 fronten tegelijk. Voor Duitsland een oosten een westfront.
Keizer van Rusland.
Staten waarin meerdere volken samenleven.
Duitse strategie om een tweefrontenoorlog te voorkomen door een snelle
opmars in Frankrijk, terwijl de Russen nog aan het mobiliseren zijn.
Vredesverdrag dat de oorlog tussen Duitsland en de geallieerden afsloot
(1919)
Grote oorlog waaraan landen uit meerdere continenten deelnemen.