- Scholieren.com

Hoofdstuk 2
De VS worden een wereldmacht (1865-1918)
2.1 De VS worden een industrie
Na Burgeroorlog  VS grote industriële producent  massaproducten  sociale problemen
Grootste industrienatie
Na de Amerikaanse Burgeroorlog nam de bevolking erg toe - 1870: 40 miljoen inwoners
- 1914: 100 miljoen inwoners
1870-1900: de Am. industriële productie vertienvoudigd en wordt de grootste ter wereld
- reden: VS waren rijk aan grondstof (steenkool/ijzer/olie) + goedkope arbeid (immigranten)
1896: eerste continentale spoorlijn tussen Atlantische en de Stille Oceaan
1900: nóg vier spoorlijnen van coast to coast; ten westen van Mississippi lag 140.000 kilometer
- reden: spoorwegmaatschappijen kregen subsidies van de federale overheid; ontginningen
- gevolg: één nationale markt, producten konden overal heen getransporteerd worden
landbouw verdubbelt boeren richten zich op graanproductie en verkopen het
1861: nieuwe uitvinding van Samuel Morse, maakt het sturen van berichten mogelijk in de VS
1876: Alexander Graham Bell brengt de telefoon op de markt
1884: interlokale gesprekken zijn mogelijk in de VS
1882: Thomas Edison introduceert de gloeilamp
1900: straatverlichting + elektrische trams + flats met elektronische liften + stroom in huizen
Kapitalisme
1865-1900: ambachtelijke familiebedrijfjes worden overgenomen door grote ondernemingen
- reden: deze corporaties hadden kapitaal om dure machines te kopen
- gevolg: ‘overvloed’ van producten; bedrijven moesten hun producten proberen te verkopen
concurrentie tussen bedrijven waardoor kartels werden gevormd (prijsafspraken)
trusts: zelfstandige bedrijven worden samengevoegd door grote ondernemingen
Sociale problemen
Sociale verschillen namen toe vooral in tijden van crisis; veel werkloosheid + honger
Arbeiders werkten > 60 uur per week, hun loon was laag en arbeidsomstandigheden slecht
1890: veel immigranten uit Zuid- en Oost-Europa komen in sloppenwijken terecht
1914: in New York wonen meer Italianen dan in Napels en vormen hechte gemeenschappen
Er komen immigratiewetten om ongewenste immigranten terug te sturen
1886: landbouw heeft overproductie en de graanprijzen dalen + hoge transportkosten
1900: de graanprijzen herstellen zich, en de landbouw kan zich herstellen
Hoofdstuk 2
De VS worden een wereldmacht (1865-1918)
2.2 De overheid grijpt in
1880: verschillende groepen willen de macht van grote ondernemers beperken
- gevolg: arbeiders stichtten vakbonden
op het platteland ontstond de populistische beweging
ontwikkelde burgers in steden vormden de Progressive Movement
Socialisme en vakbonden
1865: de overheid gaat uit van het economisch liberalisme (=corporaties kunnen zelf beslissen)
De overheid was niet consequent; de industrie bleef beschermd en boeren juist niet
Er was veel corruptie, politici werden vaak door grote bedrijven omgekocht
1886: revolutionaire socialisten organiseren een massademonstratie in Chicago
- gevolg: weerzin tegen het socialisme doordat ze bang waren voor meer Europeanen
1886: American Federation of Labour (AFL) olv Samuel Gompers  betere werkomstandigheden
Het populisme
1891: People’s Party (nationale boerenorganisatie) werd opgericht door de populisten
- doel: zij wilden geld de modernisering van de landbouw ipv voor de spoorwegen en banken
Volgens de populisten waren er: roofzuchtige trusts  hardwerkende boeren en arbeiders
Populisten wilden een kleinsteeds en agrarisch Amerika
- gevolg: het populisme was niet aantrekkelijk voor industriearbeiders
- gevolg: People’s Party werd geen succes
de Democraten raakten door hun samenwerking met populisten hun kiezers kwijt
1896: het populisme verdween doordat de ergste misère op het platteland voorbij was
De Progressives
1960: in de steden ontstond de Progressive Movement (hervormingspartij)
- doel: de macht van grote ondernemingen beperken door openheid en democratie
door overheidsingrijpen misstanden bestrijden  hulp voor de armen
Leden van de ontwikkelde middenklasse (vb. dokters) steunden de Progressive Movement
- reden: zij vreesden dat de maatschappij ten onder zou gaan door chaos en tegenstellingen
1880: vrouwen stichtten in sloppenwijken opvanghuizen voor mensen in nood
- doel: misstanden zoals kinderarbeid, prostitutie en drankmisbruik tegen gaan
1900-1920: de progressieve hervormers domineren de Amerikaanse politiek (Rep. + Dem.)
Theodore Roosevelt (Rep.) en Woodrow Wilson (Dem.) waren beide hervormingsgezind
- gevolg: zij probeerden door overheidsingrijpen de hebzucht van kapitalisten in te perken
zij probeerden de industriële samenleving minder materialistisch te maken
- gevolg: het eigenbelang werd ondergeschikt gesteld aan het algemeen belang
ze maakten wetten die machtsmisbruik door bedrijven moesten tegengaan
Roosevelt bracht een wet tot stand die kwaliteiteisen stelde aan voedsel
Tijdens de Eerste Wereldoorlog gingen de VS over op een oorlogseconomie
- gevolg: de War Industries Board kreeg de leiding over de industrie (grondstoffenverbruik)
Hoofdstuk 2
De VS worden een wereldmacht (1865-1918)
2.3 Vrij, maar achtergesteld
Na de afschaffing van de slavernij wilde het Noorden gelijke burgerrechten voor zwarten in het
Zuiden. Deze Reconstructie mislukte, waardoor in het Zuiden, het door de zwarten
geaccepteerde, rassenscheiding ontstond.
Reconstructie
1865-1877: na de burgeroorlog wilde het Noorden, de zwarten gelijkwaardige burgers maken
1866: zwarten kregen het Amerikaanse burgerrecht (het 14e amendement)
- hierin: alle mensen die in de VS waren geboren zijn Amerikaanse staatsburgers
zij hadden in alle staten dezelfde rechten (ongeacht ras/huidskleur)
1870: zwarten krijgen stemrecht (het 15e amendement)
Het 14e amendement werd door zuidelijke staten niet geaccepteerd
- gevolg: federale troepen/bestuurders kwamen de rechten van de zwarten beschermen
- gevolg: de amendementen werden aangenomen, maar blanken bleven zich verzetten
- gevolg: geheime organisaties, bijvoorbeeld Ku Klux Klan (KKK) werden opgericht
- doel: zij wilden verhinderen dat Freedman (bevrijde slaven) hun rechten gebruikten
In het begin maakten de KKK de zwarten alleen bang, maar later gebruikten zij ook geweld
1877: de federale troepen werden teruggetrokken uit de zuidelijke staten
- reden: het Noorden kon niks tegen de zwarte emancipatie doen
Rassenscheiding
1877: in het Zuiden ontstond segregatie (rassenscheiding): zwarten werden gediscrimineerd
1887: ‘Jim Crow’-wetten (domme negers) worden aangenomen in zuidelijke staten
- hierin: vb. zwarten werden verboden in voor blanken bedoelde treincoupés te zitten
Het Noorden deed hier niets aan, de presidenten deden niks uit angst blanke kiezers te verliezen
1896: het Hooggerechtshof (de hoogste rechters) bepaald dat segregatie toegestaan is
- gevolg: zuidelijke staten voeren meer Jim Crow-wetten in (vb. scholen/parken/hotels)
Officieel mochten zwarten stemmen, in de praktijk niet vanwege testen over lezen/schrijven
- reden: door slecht onderwijs, was twee derde van de zwarten rond 1900 analfabeet
- gevolg: zwarten waren vrijwel rechteloos
1890-1918: in deze jaren werden duizenden zwarten gelyncht, geen blanke werd vervolgd
De zwarten hadden het economisch zwaar
- reden: de meeste werkgevers waren racist en namen geen zwarten aan
zwarten hadden geen geld om grond te kopen, en een eigen boerderij te beginnen
- gevolg: veel Freedman bleven op de katoenvelden van voormalige eigenaren werken
1880-1890: Freedman werkten als sharecroppers op de plantages, ze hielden bijna niets over
- reden: een deel van hun oogst moest afgestaan worden + de katoenprijzen waren ingestort
Weinig verzet
De leider van de zwarten, Booker T. Washington, stelde dat ze hun lot moesten accepteren
Door onderwijs, goed gedrag en hard werken konden ze respect winnen, hij was het voorbeeld
Washington: studeren + werken  1881: hoofd van zwarte lerarenopleiding
1900: Washington, grootste leider, kreeg geld van industriëlen voor zijn onderwijsprojecten
1901: Washington wordt als eerste zwarte ontvangen door president Roosevelt, ze dineren
- gevolg: blanken uit het Zuiden wilden wraak nemen door meer ‘nikkers’ te vermoorden
W.E.B. Dubois vond dat de zwarten hun rechten moesten opeisen, tegen de vernedering
1909: Dubois richt de National Association for the Advanced of Colored People (NAACP) op
- doel: via rechtszaken de ongelijkheid bestrijden, maar het had geen succes
1895: Dubois was de eerste zwarte die promoveerde aan een universiteit
Hoofdstuk 2
De VS worden een wereldmacht (1865-1918)
2.4 Een wereldmacht in opkomst
Rond 1900, ging de wereldmacht Amerika zich bemoeien met Azië en Europa, zij gingen zelfs in
1917 meevechten in de Eerste Wereldoorlog.
Nieuwe Frontiers
Van de burgeroorlog tot het eind 19e eeuw hielden de VS nog vast aan het isolationisme
De VS wilden hun industriële/agrarische producten verkopen op de buitenlandse markten
De Manifest Destiny moest voor nieuwe ‘Frontiers’ zorgen, door Noord-Amerika te beschaven
Dit zou hun overzeese macht uitgebreid worden, wat aansloot bij het modern imperialisme
- Economisch motief: buitenlandse markten openen, beschermen en overheersen
- Politiek motief: de wens om de Amerikaanse macht te versterken
- Ideologisch motief: Amerikaanse principes (vb. ondernemingsvrijheid) overal laten gelden
Imperialisme
Al vóór de Amerikaanse burgeroorlog wilden ze overzeese markten openen
1853: Matthew Perry stuurde oorlogsschepen naar Japan om handelsrechten af te dwingen
- reden: de Japanners lieten alleen Nederlanders toe in slechts één van hun havens
1854: de VS konden een handelsverdrag sluiten met Japan, door oorlogsdreiging van Perry
- gevolg: Japan gaf andere Europese mogendheden ook handelsrechten
om onderwerping te voorkomen, besloot het land te industrialiseren
1880: de Amerikaanse vloot raakte in verval en bestond slechts uit rottende houten schepen
1883: door militaire machteloosheid werd een nieuwe oorlogsvloot gebouwd
- gevolg: de VS konden nu hun handelsbelangen beschermen en overzees een rijk opbouwen
1893: de nieuwe vloot wordt voor het eerst ingezet  Hawaï wordt door de marine bezet
1898: de VS stuurden een oorlogsschip naar Cuba om Amerikanen daar te beschermen
- gevolg: 260 Amerikanen kwamen om door een explosie op het schip
- gevolg: de VS verklaarden de oorlog aan Spanje, binnen drie maanden wonnen de VS
- reden: verouderde Spaanse vloot
Er volgde een debat tussen voor- en tegenstanders van het imperialisme
- gevolg: de Filippijnen werden een Amerikaanse kolonie
Cuba werd een protectoraat (onafhankelijk zonder eigen buitenlandse politiek)
De politiek-strategische positie van de VS wordt versterkt in het Carbisch gebied + Verre Oosten
Roosevelt zorgde voor een wereldmacht en handelde als een ‘internationale politiemacht’
De VS wilde voorkomen dat Europa zich met Latijns-Amerika ging bemoeien
- wijze: Amerikaanse troepen werden ingezet in Cuba, Mexico, Nicaragua en Panama
1903: Panama werd onafhankelijk van hun voormalige kolonie, Columbia
- reden: de VS hielpen bij de onafhankelijkheid van Panama, en ‘kregen’ het Panamakanaal
Net als Europa en Japan, wilde ook de VS exclusieve rechten in China
- gevolg: ze riepen de anderen op ‘de deur’ naar de Chinese economie open te houden
Deze Open Door Policy kon niet voorkomen dat Europa + Japan delen van China in bezit kregen
1900: de VS en Europese landen stuurden troepen naar China om voor een antiwesterse opstand
De Eerste Wereldoorlog
De VS bleven lang neutraal, maar voelden zich verwant met GB door sterke economische banden
Wilson leverde voedsel/wapens aan GB uit angst voor de Duitse overwinning
1915: een Duitse onderzeeër brengt de Britse Lusitania tot zinken, 128 Amerikanen verdrinken
1917 (feb): Duitsland kondigt een onbeperkte duikbotenoorlog af (GB schepen + VS schepen)
1917 (feb): Zimmermann (Buitenlandse zaken) vraagt Mexico deel te nemen aan de oorlog
- gevolg: het Congres stemt met 455 tegen 56 voor een deelname aan de Eerste Wereldoorlog