□ □ Agrarisch Cultuur □ Samenleving van jager-verzamelaar □ Beschaving □ Landbouwrevolutie □ Steden □ Burgerschap □ Christendom □ □ □ Imperium Jodendom Klassiek □ □ Monotheïsme Politiek □ Stadstaat □ Wetenschap □ Aristocratie □ Barbaar □ □ Bijbel Christelijke jaartelling □ □ Democratie Joodse jaartelling □ Landbouwstedelijke samenleving □ □ Monarchie Oligarchie □ Romanisering □ Tirannie - heeft betrekking op de landbouw - beschaving, de totale manier van leven, denken en doen - samenleving van nomaden, die leven van wat ze vinden in de natuur - ontwikkeling van gewoonten, gebruiken technische kennis enzovoort.. - de overgang van jagers-verzamelaars naar landbouwsamenleving. - plaatsen waar grotere groepen mensen bijeen wonen, afscheiden van het platteland - een burger is een inwoner van een stad of staat met de daarbij behorende burgerwetten - monotheïstische goddienst, waarin jezus word herkent als de zoon van god. - groot rijk - monotheïstische goddienst van de joden - wat tot de Griekse of Romeinse oudheid behoort - goddienst met maar een god. - alles wat met het bestuur van een staat de maken heeft - staat die bestaat uit een stad met omliggende gebieden - wat mensen weten en wat door geleerden word onderzocht. - Grieks voor regering van de besten. Aristocratie wordt ook wel gelijkgesteld aan adel. - buitenlander. Het was een soort scheldwoord. - het heilige boek van de christenen - deze werd ingesteld door paus Johannes, en begint bij de geboorte van Jezus. - Grieks voor regering door het volk. - de joden beginnen jaartelling vanaf het jaar dat god de aarde heeft geschapen. - een samenleving waarbij de meerderheid van de bevolking op het platteland woont en de minderheid in de stad. - alleenheerschappij, zoals koning of keizer - een regering van weinige, die behoren tot bevoorrechte klassen. - beïnvloeding van de Grieks-Romeinse cultuur. - een regeringsvorm waarbij de machthebbende niet volgens de wet aan zijn macht is gekomen. □ □ Autarkie Feodalisme □ Hofstelsel □ Horigheid □ Islam □ Adel □ Agrarische cultuur □ Bisschop □ Christenheid □ Heidendom □ □ □ Kerstening Koran Monnik □ □ Paus Ridder □ Ambacht □ Centralisatie □ □ Expansie Geestelijkheid □ □ Handel Kruistochten □ Staatsvorming □ □ Wereldlijk Ban □ Gilde □ Inquisitie - zelfvoorzienend - besturingssysteem waarbij de hogere edelen grond gaven aan de lagere edelen, die in ruil daarvoor hun leenheer trouw beloofden - het overheersende landbouwstelsel in de middeleeuwen, waarbij het domein van de heer zelfvoorzienend is. Het domein bestaat uit 2 delen: een deel van de heer en een van de boeren die van hem afhankelijk zijn. - toestand waarbij de boeren hun land niet mogen verlaten - monotheïstische goddienst, die letterlijk betekent onderwerping aan god. - de hoogste maatschappelijke laag in de middeleeuwen. - cultuur waarin de landbouw het overheersende middel van bestaan is. - de hoogste christelijke in een stad met bijbehorende provincie - benaming voor de gezamenlijke christelijke volkeren in Europa - afgodendienst. Heidense volkeren zijn volkeren die geloven in meerdere goden of ongelovig zijn. - bekering tot het christendom - het heilige boek van de moslims - geestelijke die afgesloten van de wereld leeft. - hoofd van de katholieke kerk - adellijke ruiter - beroep waarbij met geschoold handwerk een product wordt gemaakt - ontwikkeling waarbij er vanuit een punt bestuurd gaat worden - uitbreiding - groep met een leidende rol in de goddienst - het kopen en verkopen van producten - gewapende tochten om het heilige land te veroveren, Jeruzalem. - de ontwikkeling waarbij een gebied steeds meer vanuit een plek door een overheid wordt bestuurd. - alles wat buiten de geestelijkheid valt - een kerkelijke straf waarbij je uit de kerk wordt gezet - samenwerkingsverband van ambachtslieden. - kerkelijk rechtbank □ Investituurstrijd □ Ketterij □ Leek □ Middeleeuwen □ □ Parlement Staten-Generaal □ Erfgoed □ Katholicisme □ □ Kerkhervorming Protestantisme □ Reformatie □ Renaissance □ Wereldbeeld □ □ Humanisme Privileges □ Nederlandse opstand □ Stadhouder □ Absolutisme □ Economie □ Handelskapitalisme □ Kapitalisme □ Wereldeconomie □ Wetenschappelijk revolutie - de strijd over wie hoge geestelijken mag benoemen. - afwijking van de als rechtzinnig erkende geloofsleer - iemand die niet tot de geestelijkheid behoort - de periode van omstreeks 500 tot omstreeks 1500 - volksvertegenwoordiging - door de koning bijeengeroepen vergadering van de vertegenwoordigers van de 3 standen (geestelijkheid, adel en burgerij) - dat wat je erft van de voorgaande generatie - de katholieke goddienst en levensverhouding - het veranderen en verbeteren van de kerk - geloofsleer die zich afsplitste van de rooms-katholieke kerk tijden de reformatie - herstel van het oorspronkelijke, beter toestand - wedergeboorte. Geïnspireerd uit de klassieke oudheid - de voorstelling die men heeft van de wereld - stroming onder geleerden - een bijzonder recht dat door de soevereine vorst verleend is aan steden. Waardoor je een zekere zelfstandigheid kreeg - de opstand van de Nederlandse gewesten tegen hun landsheer, Filips II - plaatsvervanger. Deze vering de soevereine vorst in een gewest - regeringsvorm waarbij de macht van de koning niet word beperkt door de grondwet - alles wat te maken heeft met middelen van bestaan. - een economisch systeem waarbij een deel van de winst weer in het bedrijf word geïnvesteerd - economisch systeem waarbij de productiemiddelen privébezit zijn. - economisch systeem waarbij de handelscontanten zijn verspreid over de hele wereld - doorbraak van een wetenschappelijk manier van denken □ Constitutionele monarchie □ Gouden eeuw □ □ Gouverneur-generaal Mercantilisme □ □ Regenten Stapelmarkt □ □ □ Abolitionisme Ancien regime Democratische revolutie □ Grondwet □ Plantages □ Rationalisme □ Sociale verhoudingen □ □ Staatsburger Trans-Atlantische slavenhandel □ Verlichte absolutisme □ Verlichting □ Driemachtenleer □ Eenheidsstaat □ Rechtsstaat □ Confessionalisme □ Democratisering □ Emancipatiebeweging □ Feminisme - koninkrijk waarbij de macht van de koning is gebonden aan de grondwet - een periode van economische en culturele bloei - algemeen bestuurder - economisch systeem warbij de overheid de economie versterkt - hoge bestuurders - plek waar goederen worden opgeslagen in pakhuizen - beweging die tegen slavernij is - de oude orde in samenleving - politieke verandering waarbij de democratie word ingevoerd - wet waarin stat hoe geregeerd moet worden en wat de rechten en plichten zijn van de burger - landbouwbedrijven in de tropen waar gewassen worden geproduceerd - toepassing van redelijkheid, het gebruik van gezond verstand - verschillen en overeenkomsten tussen groepen - persoon met politieke machten - handel in zwarte afrikanen tussen Afrika en Amerika - systeem waarbij een verlichte vorst de macht heeft en verlichte ideeën wil invoeren - beweging die meende dat alles met een rede verklaard kon worden. Gelijkheid voor de mens - Montesquieu, de vrijheid van het volk kon het best gewaarborgd worden met een staatsvorm met 3gescheiden machten (wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht) - staat met een hoogste gezag, waaraan lagere organen onderschikt zijn - staat waarin de rechten en plichten van de burgers zijn vastgelegd. -politiek-maatschappelijke stroming die uitgaat van een geloof. - groeiend invloed van de bevolking in de politiek - beweging die naar gelijkberechtiging streeft - het streven naar een gelijkwaardige positie van de vrouw □ Modern imperialisme □ □ Industriële revolutie Industriële samenleving □ Liberalisme □ □ Nationalisme Politieke stroming □ Sociale kwestie □ Socialisme □ □ Agrarische revolutie Burgerij □ Transportrevolutie □ Verzuiling - de Europese expansie vanaf 1870, waarbij koloniaal bezet werd uitgebreid - omwenteling in de productie methode. -samenleving waarin de economie word beheerst door de industrie - stroming die de vrijheden en rechten van het individu centraal stelt. - voorliefde voor het eigen volk - beweging die wil deelnemen aan het bestuur vanuit bepaalde opvattingen - door de industriële revolutie ontstond het vraagstuk van armoede en slechte werkomstandigheden van arbeiders en hoe arbeiders geïntegreerd konden worden in de samenleving - beweging die streeft naar meer gelijkheid en gelijkwaardigheid voor de arbeidsklasse - verbetering van de landbouwmethodes - alle groepen tussen adel en arbeidersklasse - radicale verbetering in de vervoersmogelijkheden - opdeling van de natie in levensbeschouwelijke groepen