HOORBARE TRILLING – 5.1 – BEGRIJPEN Geluid Een hoorbare trilling Geluidsbron - Voorwerpen die geluid opwekken. - Ze brengen de lucht in trilling - Het aantal trillingen per seconde - Hoe meer trillingen per seconde hoe hoger de toon Oscillogram - Een grafiek van een geluidstrilling - Grootte uitwijking bepaald volume van de toon - Aantal trillingen bepaald toonhoogte Trillingstijd Hoe lang één trilling duurt Amplitude De maximale uitwijking van een trilling HOORBARE TRILLING – 5.1 – BEREKENEN T - Symbool voor trillingstijd - De eenheid is s (sec) - 1 s = 1000 ms - 1 ms = 0,001 s Rekenvoorbeeld 1+2 blz. 203 f - Symbool voor frequentie - De eenheid is Hertz (Hz) - 1 kHz = 1000 Hz - 1 Hz = 0,001 kHz 1 Formule frequentie en trillingstijd - 𝑓= 𝑇 Rekenvoorbeeld 3 blz. 203 1 - 𝑇= 𝑓 DE SNELHEID VAN HET GELUID – 5.2 – BEGRIJPEN Voortplanting De verspreiding van het geluid door de ruimte Geluidssnelheid De snelheid waarmee het geluid zich voortplant Tussenstof - Geluid kan zich alleen maar verplaatsen met een tussen stof - Als er niets is (vacuüm) is er geen geluid - Word bepaald door de soort en temperatuur van de tussenstof Lucht van 20 graden - 343 m/s - Hoe warmer de lucht hoe sneller Vloeistoffen en vaste stoffen - Sneller dan in lucht - Zachte vaste stoffen (rubber) hebben een lagere snelheid dan hard materiaal (staal) - Zeewater = 1500 m/s - Staal = 5000 m/s Echo - Geluid dat weerkaatst wordt en bij je terug komt - Wordt gebruikt om in je lichaam te kijken met een echoapparaat DE SNELHEID VAN HET GELUID – 5.2 – BEREKENEN Tijd berekenen met geluid Afstand die het geluid aflegt in meters delen door de geluidssnelheid Rekenvoorbeeld 1+3 blz. 214 Afstand berekenen met geluid De tijd waarmee de echo terug komt in seconden vermenigvuldigen met de geluidssnelheid, dat moet je delen door twee Rekenvoorbeeld 2 blz. 215 OOR EN GEHOOR – 5.3 – BEGRIJPEN Frequentie bereik menselijk oor Hoort tonen van 20 Hz tot 20.000 Hz Subsone tonen - Lage tonen die mensen niet kunnen horen - Lager dan 20 Hz Ultrasone tonen - Hoge tonen die mensen niet kunnen horen - Hoger dan 20.000 Hz Snelheid van geluid Werking van een oor Slakkenhuis Lawaaidoofheid Stembereik Letters Toonladder OOR EN GEHOOR – 5.3 – BEREKENEN Decibel (dB) Geluidssterkte Geluidstrilling Trommelvlies Trommelvlies gaat trilling Gehoorbeentjes geven trilling door Slakkenhuis Zenuwcellen Hersenen - Gevuld met vloeistof - Bedekt met kleine trilhaartjes - Verschillende gebieden met trilhaartjes trillen bij verschillende frequenties - Hoe dieper in het slakkenhuis, hoe lager de frequentie - Trilhaartjes in een bepaald gebied zijn beschadigd - Je kunt die frequentie niet meer horen - De haartjes kunnen zich niet altijd meer herstellen - Het frequentie bereik van je stem - Hoogste vrouwenstem = 1100 Hz - Laagste mannen stem = 80 Hz - Mensen die hoge tonen niet goed meer horen p, t, k, f en s moeilijk te onderscheiden - Je moet tot 3.000 Hz kunnen horen om die goed te kunnen verstaan - 220 Hz = A - Toon met dubbele frequentie is letter1 (bijv. A1) - Toon met dubbele frequentie van letter1 is letter2 (bijv. A2) Eenheid voor geluidssterkte Hoe hard een geluid is Gehoordrempel 140 dB 80 – 140 dB dB schaal Gehoortest Audiogram 30 dB gehoorverlies Lawaaidoofheid - Zachtste geluid dat mensen kunnen horen - 0 dB - Geluidssterkte waarbij je oren pijn doen - Je krijgt dan acute beschadiging aan de trilhaartjes Geleidelijke beschadiging van je trilhaartjes Voor elke stap van 10 decibel zijn er 10 keer zo veel geluidsbronnen nodig Rekenvoorbeeld 1 blz. 227 Een meting welke geluidssterkte je nog net kunt horen Grafiek waarin het gehoorverlies wordt weergegeven Je hebt problemen om andere mensen te kunnen verstaan - Ontstaat bij een te lange blootstelling aan een geluid boven de 80 dB - Hoe harder het geluid hoe eerder het schade optreed