Jij Je leven Je dromen.indd

Zorgen voor je seksuele
gezondheid
IJ. IK WIL
19, BELIZE
AL VOOR M
MERLENE,
IS SPECIA
M
A
N VROEGE
A
E
CH
“MIJN LI
SOI‛S, HIV
N
E
G
E
T
N
ERME
HET BESCH
CHAP”.
S
R
E
G
N
ZWA
Seksueel gezond zijn betekent dat we onze seksualiteit kunnen uitdrukken op een manier die zowel plezierig als
bevredigend is voor zowel onszelf als onze partners zonder dat een van ons risico loopt.
Er is belangrijke informatie die we moeten weten over gezond blijven en onszelf beschermen tegen seksuele
en reproductieve gezondheidsproblemen. Onze seksuele en reproductieve rechten houden in dat we toegang
hebben tot deze informatie en geschikte gezondheidsdiensten. Seksueel overdraagbare infecties en HIV en AIDS
kunnen het gevolg zijn van seksuele activiteit en het is daarom belangrijk dat we weten hoe we goed voor onszelf
en voor onze partners moeten zorgen.
SEKSUEEL OVERDRAAGBARE INFECTIES (SOI’s)
Seksueel overdraagbare infecties (SOI’s), ook wel seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) of
geslachtsziekten genoemd, zijn infecties die voornamelijk verspreid worden door seksueel contact, door contact
tussen de lichaamsafscheidingen van personen, sperma, vaginale afscheiding en bloed of door contact met een
besmette huid. SOI’s kunnen op verschillende manieren worden overgedragen:
•
Van een man op een vrouw en omgekeerd en tussen
twee personen van hetzelfde geslacht door middel
van seksueel contact (vaginaal, anaal of oraal) of zelfs
waneer er geen penetratie plaatsvindt.
•
Door naalden te delen met een besmette persoon.
•
Een zwangere vrouw met een SOI kan haar ongeboren
kind besmetten door het contact van de baby met
het bloed of de geïnfecteerde vagina van zijn of haar
moeder.
•
Door moedermelk (borstvoeding) vooral in het geval
van HIV.
Een van de meest ernstige SOI’s waar je mee besmet kan
raken is HIV. Er is geen vaccinatie tegen HIV en er zijn geen
medicijnen tegen de ziekte als je eenmaal besmet bent.
95
EEN SOI VERGROOT JE KANS
OP HET KRIJGEN VAN HIV
WAT ?
HE ?
10
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Overige SOI’s zoals syfilis, chlamydia en gonorroe (druiper) zijn ook heel ernstig. Hoewel deze infecties
behandeld en genezen kunnen worden kunnen ze toch langdurige effecten hebben zoals:
• Ze kunnen ervoor zorgen dat mannen onvruchtbaar worden en vrouwen geen kinderen kunnen krijgen.
• Ze kunnen het gemakkelijker maken voor HIV om in het lichaam te dringen.
In het kort zijn er drie manieren om SOI’s te voorkomen, waaronder ook HIV:
1. Onthouding van seksuele omgang. Stel het begin van je seksuele leven uit of stop met het hebben van
seksuele omgang.
2. Als je toch seksuele omgang hebt, gebruik altijd een condoom vanaf het begin tot aan het eind van de
seksuele daad, zelfs als je orale voorbehoedsmiddelen gebruikt. Gebruik een condoom iedere keer dat je
seks hebt.
3. Ga een SOI onderzoek doen samen met je partner. Doe ook een HIV test voordat je seksueel actief wordt.
Afhankelijk van of en wanneer je de laatste keer onbeschermde seks had kan het zijn dat je meer dan een
HIV test moet doen om er zeker van te zijn dat je geen HIV hebt (zie pagina 10 voor meer hierover). Zorg
ervoor dat je zeker bent dat geen van jullie beiden een seksueel overdraagbare infectie heeft voordat je met
een seksuele relatie begint. Als jij noch je partner positief zijn getest voor een SOI kun je voorkomen dat
je SOI krijgt door samen een monogame relatie te hebben wat betekent dat jij en je partner trouw zijn aan
elkaar.
Als jij en je partner of partners iedere keer dat jullie seks hebben een (latex) condoom gebruiken moet je daarmee
doorgaan! Veel mensen beginnen met het gebruiken van condooms maar na een poos beginnen ze te denken: “Ik
vertrouw mijn partner. We kunnen stoppen met het gebruiken van condooms”. Dit is een grote fout! Sommige
mensen denken dat het gebruiken van een condoom een teken is van wantrouwen. Integendeel, het gebruik van een
condoom is het bewijs dat je van je partner houdt en om hem of haar geeft. Zelfs indien jij en je partner of partners
een onderzoek hebben laten doen en geen SOI’s hebben is het beter om latex condooms te blijven gebruiken om
zwangerschap en het krijgen of overdragen van SOI’s te voorkomen.
HOE WETEN WE WANNEER WE EEN SOI HEBBEN?
Veel mensen, en vooral vrouwen, die besmet zijn met een SOI vertonen helemaal geen symptomen. Dit
geldt voornamelijk voor HIV infectie. Zorg ervoor dat je nadenkt over je risico’s om een STI te krijgen. Als je
onbeschermde seks hebt kan het zijn dat je je hebt blootgesteld aan een SOI.
Er zijn verschillende SOI’s die symptomen kunnen hebben die weer verdwijnen. Als je een wondje of uitslag
krijgt op je geslachtsdeel dat zonder behandeling weggaat zou je toch een arts moeten bezoeken. De syfilis
wondjes verdwijnen altijd en herpes wondjes komen en gaan. Als je een keer een wondje, uitslag of blaar op of
in de buurt van je geslachtsdeel ziet moet je liever een arts raadplegen. Zelfs als de symptomen van een SOI
verdwijnen is het waarschijnlijk dat de infectie er nog steeds is en het zal zichzelf niet genezen.
We moeten weten hoe onze geslachtsdelen eruit zien wanneer we gezond zijn om in staat te kunnen zijn om
een probleem te herkennen. Om je geslachtsdelen beter te kunnen zien kun je ene spiegel onder scherp licht
gebruiken. Syfilis, bijvoorbeeld, veroorzaakt een pijnloos wondje dat we misschien niet opmerken als we niet
nauwkeurig kijken.
Meisjes moeten gewend raken met hoe hun geslachtsdeel eruit ziet en met de geur van hun normale vaginale
afscheiding. Normale vaginale afscheiding is:
• Helder of witachtig van kleur, een beetje dezelfde kleur van het wit gedeelte van een ei.
• Heeft een neutrale of gezonde geur.
• Veroorzaakt geen jeuk.
96
Zorgen voor je seksuele gezondheid
SOI’s veroorzaken meestal een gele of groene afscheiding en een scherpe, vreemde geur.
Sommige infecties die niet seksueel worden overgedragen kunnen ook afscheiding veroorzaken (lees aan het
einde van dit hoofdstuk meer hierover) en zelfs iemand die nooit seks heeft gehad kan een van deze infecties
krijgen. Als je iets vreemds opmerkt in het gebied van je geslachtsdeel bezoek dan een arts. In feite, zouden jullie
beiden, als je een partner hebt, een medisch onderzoek moeten ondergaan zelfs al voel je je helemaal goed.
WEET JE wat de kenmerken en symptomen zijn van SOI’s
Sommige SOI’s hebben geen duidelijke tekenen maar anderen hebben wel symptomen. Tekenen van
SOI’s bij mannen zijn onder andere:
• Een wondje, zere plek, gezwel, uitslag op of rond de penis.
• Een afscheiding, net als pus, uit de penis.
• Pijn of een brandend gevoel tijdens het urineren (plassen).
• Pijn tijdens seksuele omgang.
• Pijn en zwelling van de testikels.
• Abnormale zwelling of vergroeiingen aan de geslachtsdelen.
Tekenen van SOI’s bij vrouwen zijn onder andere:
• Een afscheiding uit de vagina die dik en jeukerig is of een abnormale geur of kleur heeft.
• Pijn in de onderbuik.
• Pijn of een brandend gevoel bij het urineren (plassen).
• Pijn tijdens seksuele omgang.
• Abnormale of onregelmatige vaginale bloeding.
• Jeuk rond de geslachtsdelen.
• Abnormale zwelling of vergroeiing van de geslachtsdelen.
Als je één van deze symptomen hierboven hebt moeten jij en je partner onmiddellijk een arts of
kliniek bezoeken.
VOOR EEN SOI ONDERZOEK GAAN
Als je onbeschermde seks hebt gehad moet je voor een SOI onderzoek gaan, of je nu wel of geen symptomen
hebt.
Voor een onderzoek gaan kan enigszins zenuwslopend zijn. Jammer genoeg kunnen sommige
gezondheidswerkers veroordelend en onsympathiek zijn tegenover jonge mensen die seksueel actief zijn
en dat laten ze ook merken! Probeer dit niet van invloed op je te laten zijn als dit gebeurt. Zelfs indien de
gezondheidswerker onvriendelijk is moet je kalm blijven, bij je standpunt blijven en voor jezelf opkomen. Het is
je recht om kwalitatieve gezondheidszorg te krijgen met betrekking tot alle zaken rondom je seksualiteit.
Tegenwoordig brengen veel klinieken kosten in rekening voor SOI diensten maar sommige klinieken bieden
lage tarieven voor hun diensten voor jongeren. Vraag aan anderen en probeer erachter te komen of er een
jeugdgezondheidscentrum is waar je naar toe kunt gaan. Als het nodig is kan je wat geld lenen om naar het
gezondheidscentrum te gaan.
97
10
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Bij sommige gezondheidsfaciliteiten kun je ook terecht voor begeleiding m.b.t. belangrijke keuzes waar je mee te
maken krijgt zoals:
• Ben je blij met je keus om seks te hebben?
• Wil je een HIV test doen?
• Hoe kan je met je partner praten over het gebruik van een latex condoom?
• Moet je voorbehoedsmiddelen gebruiken? Welke methode is het best voor jou?
Veel gezondheidsklinieken zullen gratis condooms aan je verstrekken en je moet ze op de juiste manier en
consequent gebruiken.
Als je erachter komt dat je een SOI hebt:
• Neem alle medicijnen in die de gezondheidswerker
je geeft.
HET SPIJT ME, IK HEB EEN
FOUT GEMAAKT.
MAAR IK MOEST HET JE
VERTELLEN.
• Heb geen seks totdat de gezondheidswerker zegt
dat je dat weer kan doen.
• Bespreek je seksuele gezondheid met je partner (of
partners) waarbij je vertelt dat is vastgesteld dat je
een SOI hebt zodat jullie elkaar kunnen beschermen.
Je seksuele partner (of alle huidige of eerdere seksuele
partners als je meer dan een hebt of hebt gehad)
moet (en) ook een gezondheidswerker bezoeken voor
behandeling. Een onbehandelde partner zal je opnieuw
infecteren. Zelfs als je niet langer seksueel actief bent met
Het kan moeilijk zijn om het aan je partner te vertellen,
die persoon moet je hem of haar toch aanmoedigen om
maar het is belangrijk.
voor een onderzoek en behandeling te gaan. Als je dat
niet doet en ze vertonen geen symptomen kan het zijn
dat ze niet weten dat ze anderen besmetten. Het kan heel erg moeilijk zijn om met een ex-vriend of vriendin te
praten maar je moet het toch doen en hem of haar sterk aanmoedigen om voor een onderzoek te gaan.
Behandel jezelf nooit voor een SOI zonder eerst een gezondheidswerker te hebben geraadpleegd omdat je
misschien niet de juiste medicijnen of behandeling hebt of krijgt. De verkeerde medicijnen gebruiken kan maken
dat de organismen die de SOI veroorzakenresistent worden tegen medicijnen.
Deel nooit medicijnen met of van vrienden. Neem altijd je eigen juiste volledige dosis. Als je slechts een deel van
de dosis neemt kan de SOI ook resistent worden tegen medicijnen en moeilijker te behandelen zijn.
HIV en AIDS
HIV (Human Immunodeficiency Virus) is het virus dat AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome)
veroorzaakt. AIDS is een ziekte waarbij het afweersysteem van het lichaam (het immuunsysteem) tegen ziekten,
wordt vernietigd.
Wanneer HIV in het lichaam komt, valt het het immuunsysteem aan dat je lichaam beschermt tegen infecties.
Na enige tijd is het lichaam van de persoon die besmet is met HIV niet meer in staat om infecties tegen te gaan.
Zelfs normale ziekten die anders niet ernstig zouden zijn. Wanneer het lichaam niet langer tegen deze ziekten
kan vechten heeft de persoon AIDS. Er bestaat geen vaccine om een HIV infectie te voorkomen en er is geen
genezing als je eenmaal HIV hebt gekregen of AIDS hebt ontwikkeld.
98
Zorgen voor je seksuele gezondheid
Het duurt enige tijd voordat iemand de symptomen van het virus merkt. Hierdoor kan iemand die leeft met HIV
er jarenlang goed en gezond uitzien en niet weten dat hij of zij het virus heeft. Tijdens deze periode kan hij of zij
het virus verspreiden aan anderen zonder het te weten.
De tijdsduur voor iemand om de symptomen van de virus te merken hangt heel erg af van hoe sterk het
immuunsysteem van de persoon is en hoe sterk het virus is. Er zijn verschillende vormen van HIV en sommigen
maken iemand zieker dan anderen. Gemiddeld duurt het vijf tot tien jaren voordat er enige tekenen zijn van een
infectie van HIV.
Omdat het virus het immuunsysteem aanvalt waardoor de persoon die leeft met HIV kwetsbaarder wordt voor
andere infecties, verschillen de symptomen enorm afhankelijk van welke andere infecties of ziekten de persoon
erbij krijgt. Enkele typische symptomen van HIV zijn:
• Opgezwollen lymfeklieren
• Tuberculose (TB)
• Ernstig gewichtsverlies en moeheid
• Zweten, vooral s’nachts
• Terugkerende koorts
• Ernstige en aanhoudende diarree
• Misselijkheid en overgeven
• Aanhoudende hoest
• Huiduitslag en wondjes
Er is geen genezing tegen HIV en AIDS maar er zijn wel medicijnen genaamd anti-retrovirale medicijnen
(ARV’s) die iemand met HIV helpen om gedurende vele jaren te leven zonder ziek te worden. Zij helpen je
immuunsysteem te versterken en infecties tegen te gaan. Jammer genoeg zijn deze medicijnen vaak erg duur
en niet altijd verkrijgbaar voor veel mensen die leven met AIDS. In de Caraibische landen zijn er speciale
overheidsprogramma’s die toegang bieden tot anti-retrovirale medicijnen voor mensen die leven met AIDS.
Het beste is daarom om er in de eerste plaats voor te zorgen dat je niet besmet wordt met HIV:
• Denk nooit dat iemand ‘veilig’ (gezond) is vanwege hoe hij of zij er uitziet.
• Wacht zo lang mogelijk voordat je begint met seks omdat seks de voornaamste manier is waarop HIV
wordt overgedragen.
• Als je toch seks hebt, gebruik dan altijd een condoom. Als ze op de juiste manier en consequent gebruikt
worden, kunnen latex condooms je beschermen tegen HIV en andere SOI’s.
• Doe altijd een HIV test voordat je aan een seksuele relatie begint en zorg ervoor dat je partner ook een HIV
test doet.
HOE KOMT HIV IN HET LICHAAM?
HIV, het virus dat AIDS veroorzaakt, leeft in bloed, sperma, vaginale afscheiding en moedermelk van
HIV positieve personen. Het wordt voornamelijk verspreid door seksuele omgang en direct contact met
lichaamsvocht. Het is gemakkelijker voor een man om een vrouw te besmetten dan voor een vrouw om een man
te besmetten. Dit omdat het huidweefsel in de vagina, rond de clitoris en rond de buitenste lippen van de vagina
heel erg teer is.
99
10
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Dit huidweefsel is erg kwetsbaar voor kleine scheurtjes, sneetjes en schaafwondjes. Deze scheurtjes en
schaafwondjes zijn zo klein dat ze niet zichtbaar zijn maar ze zijn groot genoeg voor het HIV virus om erdoor
te kunnen als de beschadigde huid vanwege onbeschermde seks in contact komt met het sperma van een HIV
positieve man. HIV kan ook het lichaam binnenkomen als een gevolg van onbeschermde anale seks,(zowel
heteroseks of homoseks), omdat het weefsel in de anus erg kwetsbaar is.
Wanneer een man onbeschermde seks heeft met een HIV positieve vrouw loopt hij het risico het HIV virus te
krijgen. Zijn penis is blootgesteld aan vaginale afscheiding die met HIV besmet is als de vrouw HIV positief
is. Het virus gaat omhoog naar de urinebuis (de buis binnen in de penis). Als de man niet besneden is kan
het virus op de zachte huid onder de voorhuid komen. Het virus kan door deze tere huid binnendringen in de
bloedstroom, vooral als er zere plekken, sneetjes of schaafwondjes op deze plek zijn.
HIV kan ook op andere manieren verspreid worden. Enkele zijn:
• Van moeder op kind tijdens de zwangerschap, bevalling en door borstvoeding.
• Door contact met bloed van een besmette persoon. Dit kan gebeuren door een bloedtransfusie, een
snijwond met een mes of scheermes van een ander of door naalden van iemand anders te gebruiken.
Tegenwoordig zorgen de meeste bloedtransfusiediensten ervoor dat alle bloeddonaties zorgvuldig getest
zijn om te garanderen dat ze niet besmet zijn met HIV. Zorg ervoor dat je nooit een scheermes deelt met
familie of vrienden.
Er is geen bewezen geval van besmetting door speeksel tijdens zoenen. Als iemand echter een snijwond in
zijn of haar mond heeft kan de persoon wel HIV krijgen door een HIV positieve persoon te zoenen die ook een
snijwond of open zere plek in de mond heeft. Omdat HIV zich kan bevinden in sperma en vaginale afscheiding,
kan orale seks zonder een latex condoom jou en je partner ook blootstellen aan HIV en AIDS. Als iemand een
kleine snijwond in zijn of haar mond heeft en sperma of vaginale afscheiding in de mond krijgt kan hij of zij ook
besmet raken met HIV. Anale seks is nog gevaarlijker omdat het anale weefsel heel erg teer is en gemakkelijk kan
scheuren en zo de weg openen voor de overdracht van HIV.
HIV wordt niet verspreid door normaal lichaamscontact zoals omhelzen, handen schudden of een besmette
persoon aanraken. Het virus kan slechts voor een heel korte tijd buiten het lichaam overleven waardoor het niet
kan worden overgedragen door het aanraken en delen van voorwerpen met een besmette persoon, zoals borden,
bestek, kleding, boeken etc.
Hier zijn enkele voorbeelden van veel voorkomende mythen
over HIV en AIDS…. LET OP, GEEN VAN DEZE MYTHEN ZIJN WAAR!
• Je krijgt geen HIV door het ‘van achteren te doen’.
• Ruwe seks is goed als je de overdracht van HIV wil voorkomen.
• Je geslachtsdelen schoonmaken met bleekmiddel, meteen na het hebben van seks, zal de HIV infectie vernietigen.
• Seks hebben met een maagd zal je genezen van AIDS.
• Alleen homoseksuele personen kunnen HIV krijgen.
• Personen met HIV worden plotseling mager en zijn gemakkelijk te herkennen.
• Een bezoek aan de obeah vrouw (bonuman) kan je genezen van HIV of AIDS.
• Je kan weten of iemand AIDS heeft door hoe hij of zij eruit ziet.
100
Zorgen voor je seksuele gezondheid
Sommigen van ons hebben iemand met HIV of AIDS in de familie en zorgen voor hen wanneer zij ziek worden.
Wanneer je deze zorg geeft is het belangrijk dat je jezelf beschermt tegen infectie. Waar je op moet letten is
lichaamsvocht zoals vocht uit wondjes, menstruatiebloed en diarree. Bescherm jezelf door handschoenen te
gebruiken wanneer je hen helpt wassen of iets schoonmaakt dat bloed of een ander lichaamsvocht heeft. Gebruik
een huishoudschoonmaakmiddel wanneer je voorwerpen met bloed of lichaamsvocht schoonmaakt.
HOE WEET JE WANNEER JE HIV-POSITIEF BENT?
Vaak kun je, door gewoon naar je lichaam te kijken, niet uitmaken of je HIV hebt (ook wel genaamd ‘HIV positief
zijn’ of ‘sero positief zijn’). HIV negatief betekent dat je geen HIV hebt. Zelfs als iemand AIDS heeft – ze zijn al
lange tijd besmet met HIV en zijn ziek geworden – kan het zijn dat je dit niet kunt zien door gewoon naar hen te
kijken. Dit omdat de meeste ziekten die veroorzaakt worden door AIDS, ook uit zichzelf mensen die geen HIV
hebben ziek kunnen maken. Bijvoorbeeld, je kunt tuberculose krijgen of je nou wel of geen HIV hebt.
De enige manier om te weten of je
HIV hebt is door een HIV test te doen.
Een HIV test gaat vaak gepaard met
counseling (begeleiding), diepgaande
gesprekken met een opgeleide en
meelevende persoon die je kan helpen
om te gaan met je HIV status en je kan
vertellen hoe je voor jezelf kan zorgen.
Of als je niet HIV positief bent, kan
de counselor (begeleider) je helpen
stappen te ondernemen om te zorgen
dat je geen SOI’s waaronder HIV, krijgt.
Iedereen kan besmet zijn met HIV zonder duidelijke symptomen te vertonen.
Ga niet uit van hoe iemand eruit ziet om te bepalen of zij wel
of niet HIV positief is.
Er zijn twee belangrijke categorieën van de
HIV test: de screentest en de confirmatietest.
De screentest (ELISA of rapid test ) is gemakkelijker om uit te voeren dan de confirmatietest en is minder
kostbaar. De test is betrouwbaar, veilig, pijnloos en in de meeste gezondheidscentra gratis. De resultaten
van de test moeten confidentieel gehouden worden. Je hebt het recht om geïnformeerd te worden over de
resultaten van je screentest en de verantwoordelijkheid om het resultaat te delen met je partner als je die hebt.
De gezondheidswerker neemt een kleine hoeveelheid bloed van je arm of vinger. Afhankelijk van het type test
dat gebruikt wordt kun je het resultaat binnen een uur krijgen of je moet binnen een of twee weken terugkomen.
Als je screentest positief was –wat betekent dat je waarschijnlijk besmet bent met HIV – zal een confirmatietest
worden uitgevoerd om het screentestresultaat te bevestigen. Gewoonlijk wordt de “Western blot” test gebruikt
als confirmatietest omdat het meer accuraat is maar het is ook duurder.
Als het resultaat negatief is en je wilt weten of je daadwerkelijk niet besmet bent met HIV, zal men je vragen
om binnen 3 of 6 maanden terug te komen (afhankelijk van de datum van je laatste seksuele omgang) voor een
nieuwe test wanneer de ‘vensterperiode’ voorbij is. In de periode hiertussen moet je vermijden om seksuele
omgang te hebben.
WEET JE iets over de vensterperiode?
De vensterperiode is de tijd tussen het moment waarop het HIV virus het lichaam binnengaat en
het moment dat de ELISA test het HIV virus in het bloed kan waarnemen. Meestal is het via de test
mogelijk om het virus binnen twee tot vier weken na de infectie vast te stellen maar soms duurt het
drie tot zes maanden. Dit betekent dat de test drie tot zes maanden na de infectie niet zal kunnen
uitwijzen of je besmet bent. Dit is de vensterperiode. Tijdens de vensterperiode zal de test een
negatief resultaat uitwijzen terwijl het virus misschien wel aanwezig is. Als je besmet bent en je
komt na enkele maanden terug zal de test het virus wel aanwijzen en zul je positief getest worden.
101
10
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
WAAROM MOET JE GETEST WORDEN?
Er zijn veel redenen om tegen HIV antilichamen te testen. Als je onbeschermde seks hebt en je maakt je
constant zorgen over een HIV infectie en je bent bang over elk puistje of hoest die je krijgt, is het misschien
beter om een HIV test te doen. Als je seks hebt gehad met iemand die ziek is geworden en je hoort dat hij of zij
AIDS heeft dan zou je een test moeten doen om erachter te komen wat je status is.
POSITIEF LEVEN MET HIV
Als je erachter komt dat je wel besmet bent met HIV kun je ermee leren omgaan hoewel dit niet makkelijk kan
zijn. Je zult begeleiding nodig hebben en het is ook een goed idee om het aan iemand waarmee je vertrouwt bent
te vertellen zodat je je niet alleen voelt.
De ziekte ontwikkelt zich vaak erg langzaam vooral als je je zorgvuldig aan de behandeling houdt en mensen
kunnen 10 tot 20 jaar (of langer) leven met het virus. Omdat er veel wetenschappers zijn die werken met HIV
kan er elk moment een doorbraak komen en kan er misschien een genezing gevonden worden voor HIV.
Als je ontdekt dat je misschien HIV of AIDS hebt, is het belangrijk om te leren om ‘positief te leven’. Positief
leven kan je kansen om langer gezond te blijven verbeteren. Positief leven met HIV betekent:
• Professsionele hulp zoeken zodat je emotionele ondersteuning en begeleiding krijgt over hoe je je leven
kunt leiden en regelmatige medische hulp ontvangen.
• Alle informatie die nodig is vragen van de gezondheidsdeskundigen; stel alle vragen om te kunnen
begrijpen wat er aan de hand is om je nieuwe leven beter te kunnen beheersen.
• Eet voedzame voeding zoals groenten, bonen en vis omdat ze je immuunsysteem helpen versterken.
• Zorg dat je voldoende rust krijgt en doe een paar eenvoudige lichaamsoefeningen.
• Laat alle ziekten die opkomen meteen behandelen.
• Neem je anti-retrovirale medicijnen consequent in (als en wanneer dat moet). Dit kan een groot verschil
uitmaken voor de kwaliteit van het leven.
• Informeer je seksuele partner dat je HIV hebt. Het is belangrijk dat je elkaar beschermd tegen infectie of
opnieuw besmet raken.
• Gebruik een latex condoom zodra je seks hebt om te voorkomen dat je het virus op iemand anders
overdraagt of meer virussen in je lichaam krijgt.
• Hoewel het niet nodig is om een ieder om je heen over je infectie te vertellen kan het heel goed zijn om
ondersteunende familieleden of vrienden te hebben. Je kunt met de counselor bespreken wat de beste
manier is om je familie en vrienden te informeren zodat je alle ondersteuning en zorg van hun kunt krijgen
die je nodig zult hebben.
• Koester je geliefden en volg een geloofsovertuiging als je er een hebt. Maak tijd vrij voor je familie, vrienden
en voor je spirituele leven.
• Sluit je aan bij een praat- of hulpgroep voor mensen die leven met HIV of een groep die vecht voor de
rechten van mensen die HIV positief zijn. Dit kan je heel veel vreugde geven en een sterk gevoel van
zelfwaarde. Er is heel veel informatie hierover op internet als je daar toegang toe hebt en je kunt je
aansluiten bij verschillende jeugdvriendelijke praatgroepen.
Positief leven betekent elke dag het beste van je leven maken. Dit is iets wat we allemaal zouden moeten doen,
zelfs als we niet besmet zijn.
102
Zorgen voor je seksuele gezondheid
Het is ook belangrijk om anderen te helpen om positief te leven met HIV. Noem mensen met HIV of AIDS
geen ‘slachtoffers’ omdat ze dat niet zijn. Ze worden “mensen die leven met HIV” genoemd (MLMHIV) of
“mensen die leven met AIDS” (MLMA). Ze hebben veel te bieden en hebben liefde en aandacht nodig zoals alle
andere mensen. Ze hebben vaak speciale ondersteuning nodig van nabije vrienden en familieleden. Toon een
opbouwende houding tegenover mensen die leven met HIV. Maak nooit grappen over hen, stigmatiseer hen niet
en leg hen geen hindernissen op in de samenleving.
WEET JE wat er gebeurt wanneer je een HIV test gaat doen?
Susan, 19, besloot om zich te laten testen voor HIV en vertelt wat er gebeurde:
“Ik kwam erachter dat mijn vriendje seks had gehad met een een ander meisje terwijl we met elkaar waren.
Ik had de relatie met hem verbroken maar ik was bang dat ik misschien met HIV besmet was omdat we
onbeschermde seks hadden gehad. We kenden elkaar al heel lang en we vertrouwden elkaar en we gebruikten
daarom geen condoom. Ik realiseer me nu dat het een grote fout was.
Ik was zo bang voor HIV! Ik wist dat er slechts één manier was
om mezelf gerust te stellen: een HIV test gaan doen. Op een dag
had ik eindelijk de moed om te gaan. Ik ging naar het Vrijwillige
Counseling en HIV Test Centrum in de stad. Toen ik voor de
poort stond was ik heel erg bang. Ik bleef een hele tijd daar staan.
Uiteindelijk ging ik naar binnen.
IK MOET
EIGENLIJK GAAN,
MAAR...
Mijn naam werd genoteerd, ik kreeg een nummer en werd verteld
dat ik kon gaan zitten en kon wachten op een counselor. Na vijf
minuten kwam ze eraan en nam mij en vier andere personen mee
naar een andere kamer. We kregen de counseling als groep. Ze
vroeg ons wat we wisten over HIV en AIDS en ze beantwoordde
onze vragen.
Daarna mocht ik alleen met de counselor praten. Ze vroeg me
wanneer ik voor het laatst seks had gehad, hoeveel partners ik had
gehad en of ik een condoom had gebruikt. Ze vertelde me dat ik op
elk moment van het gesprek op kon staan en kon besluiten om de
test niet meer te doen maar ik vertelde haar dat ik door wilde gaan.
Ze nam me toen mee naar een andere kamer waar een beetje bloed
uit mijn arm werd genomen. Het ging erg snel en deed geen pijn.
Nadat men mijn bloed had afgenomen mocht ik terug naar de
counseling kamer en de counselor sprak tot een ieder en vertelde
wat het betekent om HIV positief of negatief te zijn. Ze vroeg ons hoe we zouden reageren als onze
resultaten positief zouden zijn en hoe we onszelf zouden beschermen tegen opnieuw besmet raken en tegen
het besmetten van anderen. Ze vroeg ons hoe we ervoor zouden zorgen om negatief te blijven als onze
resultaten negatief zouden zijn.
Na de groepscounseling werden we in een privekamer geroepen om onze resultaten te horen. Ik werd als
eerst naar binnen geroepen. Ik begon te zweten en mijn hart klopte heel erg snel. Ik wilde naar buiten rennen
maar ik wilde ook weten wat het resultaat was.
‘Je resultaat is negatief. Je hebt geen HIV’, vertelde de counselor me. Ik sloot mijn ogen en zei een
dankgebedje. Ik beloofde aan mezelf dat ik nooit meer seks zou hebben zonder een condoom te gebruiken.
De counselor zei dat het langer dan zes maanden was sinds ik een seksuele relatie had met mijn vriend en
dat ik het resultaat kon vertrouwen. Ze vertelde me echter dat ik me regelmatig moest laten testen zolang ik
seksueel actief was.
Toen ik naar buiten liep voelde ik me zo opgelucht en blij. En het hele proces had maar 1 uur geduurd.”
103
10
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
WEET JE iets over positief leven met HIV en AIDS?
John kreeg vier jaar geleden toen hij 18 jaar oud was te horen dat hij besmet geraakt was met HIV en
vertelt zijn verhaal:
“Ik kreeg een huiduitslag. Dit bracht me ertoe om een test te gaan doen. Het was een moeilijke tijd voor
me maar met behulp van counseling kon ik de realiteit onder ogen zien. Ik kon mijn automechanica
opleiding afronden. De counseling die ik kreeg heeft gemaakt dat ik naar dit moment toe kon leven. Ik
kon mijn gedrag veranderen, stoppen met roken en alcohol drinken. Ik heb een vriendin die ook HIV
positief is. We doen aan beschermde seks met een condoom om te voorkomen dat we elkaar opnieuw
besmetten.
Ik vermijd ook stress en ik behandel elke kleine ziekte die ik oploop. Een belangrijk ding dat ik mezelf heb
aangeleerd is om positief te denken en daar heb ik het meeste vrede mee. Ik ben actief betrokken in een
toneelgroep waarin wij jongeren leren over HIV en AIDS preventie en zorg.
Ik raad jonge mensen aan om te wachten met seks totdat ze ouder zijn en zichzelf kunnen beschermen.
Degenen die HIV positief zijn moeten dit accepteren en samenbundelen om de levens van degenen die
niet besmet zijn te redden”.
John leeft positief met HIV en heeft de situatie moedig geaccepteerd. Hij zorgt goed voor zijn lichaam,
blijft actief en geniet de liefde en ondersteuning van zijn vriendin. Positief leven kan je helpen om langer
te leven met HIV.
VEILIGE SEKS
Veiligere seks betekent seksuele handelingen die de kans op het krijgen van SOI’s waaronder HIV, of zwanger
raken, aanzienlijk vermindert. Als je volledige veilige seks wilt – 100% volkomen veilige seks – dan is masturbatie
de beste keuze voor je (zie Hoofdstuk 9 over masturbatie), onthouding van het wrijven van de geslachtsdelen
tegen elkaar en van seksuele omgang, en het gebruiken van seksspeeltjes. Als je hoofdstuk 9 leest dan weet je dat
masturbatie volledig veilig is. De enige lichaamsafscheidingen en intieme lichaamsdelen waar je mee in contact
komt zijn van jezelf. Je kan niet met iets besmet raken en je kan jezelf of iemand anders niet zwanger maken.
Seksspeeltjes of sekshulpjes (de meest populaire zijn vibrators) zijn instrumenten die gemaakt zijn om seksueel
genot te vergroten. Ze worden voornamelijk gebruikt op of rondom de geslachtsdelen. Je kan een seksspeeltje
op jezelf gebruiken of met je partner. Als je een seksspeeltje deelt met je partner moet je ervoor zorgen dat je het
schoonveegt voordat je het aan je partner geeft zodat je geen lichaamsafscheidingen overbrengt. Zorg er ook
voor dat je het seksspeeltje schoonmaakt na gebruik.
UEEL
& TOBAGO
KELE SEKS
TRINIDAD
,
17
E”.
,
W
E
R
B GEEN EN
E
H
AND
E SEKS DO
IK
;
IG
LF
IL
E
IK AAN VE
OUW MEZ
R
T
T
A
R
D
E
M
V
O
K
“I
FECTIE
GBARE IN
OVERDRAA
EN
HET HEBB
RSOON OM
15, BELIZE
PE
,
Y
E
R
N
G
E
O
K
N
E
H
O
Z
T
AN
ER DAN
OR EEN J
REDEN VO
IJ OF ZIJ
H
E
T
T
S
A
E
D
B
E
IS
“D
ELLEN
UIT TE ST
IDS
VAN SEKS
IJ GEEN A
Z
F
O
IJ
H
T
A
D
VAN IS
HEEFT”.
EN SOI‛S
M
MANIER O
, BELIZE
N ANDERE
E
E
LT
IS
E
SANDIE, 13
O
S
V
K
SE
T DAT JE
EN TEGEN
HET MAAK
N
E
“NEE ZEGG
N
E
M
O
N”.
TE VOORK
R JE LEVE
RISICO‛S
HEBT OVE
LE
O
R
T
N
DAT JE CO
104
Zorgen voor je seksuele gezondheid
Je partner zoenen en omhelzen is ook veilig. Er zijn geen bekende gevallen van HIV overdracht door zoenen of
omhelzen. Als de ene persoon echter besmet is met HIV en wondjes in zijn of haar mond heeft, kan de andere
persoon ook besmet raken. Er is ook een mogelijkheid om besmet te raken met HIV als je elkaars geslachtsdelen
aanraakt en lichaamsafscheiding van elkaar op elkaars handen krijgt. Als je snijwondjes of scheuren in je handen
hebt kan je HIV krijgen als de andere persoon besmet is.
Beschermde seksuele omgang tussen twee personen die beiden HIV/SOI vrij zijn, is een andere manier om HIV
te vermijden. Veel mensen denken dat omdat ze iemand lang kennen ze erop kunnen vertrouwen dat de persoon
vrij is van HIV of andere SOI’s maar de enige betrouwbare manier om de status van iemand te weten is door een
test te doen. Personen waar je van houdt en die je vertrouwt kunnen je SOI’s geven. Het kan zijn dat ze niet eens
weten dat ze besmet zijn.
Condooms maken seks veiliger en zijn een heel belangrijke manier om jezelf en je partner te beschermen. Zelfs
als je geen seks hebt moet je de volgende paragraaf lezen omdat het ook belangrijk voor je is om iets te weten
over condooms.
MAAR WE HEBBEN
ALTIJD SEKS GEHAD
ZONDER CONDOOMS.
IK WIL DAT WE VANAF NU
CONDOOMS BEGINNEN
TE GEBRUIKEN ZODAT WE
GEEN RISICO MEER LOPEN.
JE
VERTROUWT
ME NIET ?
HET IS GEEN KWESTIE
VAN VERTROUWEN. HET IS
EEN KWESTIE VAN
GEZONDHEID.
Het is nooit te laat om te beginnen om condooms te gebruiken
CONDOOMS
Een latex condoom is een zachte buis gemaakt van latex rubber dat over een stijve penis wordt gedaan voordat
men seks heeft. Het sperma wordt opgevangen aan het uiteinde van de latex condoom wanneer de man
klaarkomt. Omdat de zaadcellen in de latex condoom worden opgevangen komt het niet in of aan de andere
persoon. Op dezelfde manier bedekt de latex condoom de penis zodat de afscheiding van de vrouw of van de
man er niet mee in aanraking komen.
EB
, BELIZE
OMS. IK H
ELENA, 13
ER CONDO
V
SOI‛S
O
D
N
R
E
G
O
E
O
H
ERMEN T
H
C
“IK HEB GE
S
E
B
E
DAT ZE J
GELEZEN
”.
EN HIV
IEMAND
, JAMAICA
JVEN MET
I
R
D
DEVON, 19
E
B
E
D
EN LIEF
“IK ZAL GE
M.
KS”.
N CONDOO
, GEEN SE
E
E
R
CONDOOM
ZONDE
N
E
E
G
:
S
I
TO
MIJN MOT
Indien op de juiste manier en consequent gebruikt bieden condooms zeer goede bescherming tegen
zwangerschap en SOI’s waaronder HIV en AIDS. Condooms zorgen ervoor dat bacteriën en virussen in de
vagina, anus of mond niet in contact komen met de penis en ze voorkomen dat sperma, bacteriën en virussen in
sperma het lichaam van de andere persoon binnenkomen.
105
10
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Hoewel condooms erg dun lijken zijn ze gemaakt van sterk, latex rubber. Ze zijn elektronisch getest om ervoor
te zorgen dat ze van een goede kwaliteit zijn. Sommige mensen zeggen dat condooms kleine gaatjes hebben
die groot genoeg zijn om HIV door te laten maar dit is niet waar. HIV kan niet door een condoom heenkomen.
Condooms kunnen alleen gaatjes krijgen als ze oud zijn, slecht bewaard zijn of als men er ruw mee omgaat.
Eerst werden condooms in slechts één maat omdat ze kunnen uitrekken zodat ze om elke penis passen.
Tegenwoordig brengen condoomfabrikanten verschillende maten condooms op de markt en er zijn ook steeds
meer soorten beschikbaar.
Het is erg belangrijk om de volgende stappen te volgen, elke keer dat je een condoom gebruikt:
1. Kijk naar de productiedatum op de
verpakking van het condoom. Als
de vervaldatum is verlopen moet je
het condoom niet gebruiken! Als de
productiedatum langer dan drie jaar
geleden is, moet je het condoom niet
gebruiken!
2. Scheur de verpakking voorzichtig open
langs de zijkant. Doe dit niet met je tanden
en let erop dat je nagels het condoom niet
beschadigen. Gebruik maar 1 condoom per
keer en niet langer dan 30 minuten.
3. Rol het condoom niet uit als je het nog niet
gaat gebruiken. Een zijde van het condoom
zal omhoog staan als een hoedje.
4. Plaats het condoom om de penis zodra
deze stijf is en voordat het in aanraking
komt met de vagina, mond of anus. Hou
het uiteinde van het condoom vast met je
vingers terwijl je het omlaag rolt over de
penis. Het omlaag rollen moet gemakkelijk
gebeuren. Als dit niet zo is omdat het
condoom binnenste buiten is moet je het
weggooien en een nieuwe gebruiken.
5. Blijf het uiteinde van het condoom
vasthouden terwijl je het omlaag rolt naar
de basis van de penis. De vrije extra ruimte
aan het uiteinde van de penis zal het
sperma opvangen.
6. Hou na het klaarkomen de rand van het
condoom stevig vast aan de basis van de
penis terwijl je de penis uit de vagina, mond
CORRECT CONDOM USE
of anus trekt. Dit zal ervoor zorgen dat het
condoom niet eraf glijdt. Haal het condoom
van de penis af zonder sperma eruit te laten
vallen. Het beste is om het condoom in een knoop vast te binden zodat er geen sperma uit kan komen.
7. Als je het condoom eenmaal goed stevig vastgebonden, gooi het dan weg in een vuilnisemmer. Laat het
niet liggen waar kinderen het kunnen vinden en spoel het niet door het toilet.
8. Gebruik voor elke keer dat je seks hebt een nieuwe condoom. Gebruik reeds gebruikte condooms niet
opnieuw.
106
Zorgen voor je seksuele gezondheid
WEET JE wat je moet doen als een condoom
scheurt of er afglijdt?
Als het condoom scheurt tijdens seks, verwijder het dan
onmiddellijk en breng een spermacide pasta (zaaddodende
pasta) aan in de vagina. Gebruik een ander condoom.
Bezoek onmiddellijk hierna een arts (binnen 72 uren) om te
vragen of je een noodvoorbehoedsmiddel kan krijgen om
een zwangerschap te voorkomen (zie Hoofdstuk 11 voor
meer hierover). Praat met de arts om jou en je partner te
laten testen op SOI’s waaronder ook HIV. Als het condoom
van de penis afglijdt en in de vagina blijft kan het verwijdert
worden door een vinger in de vagina te stoppen, de rand
van het condoom vast te pakken en het eruit te trekken
(zie tekening). Het condoom kan nergens anders in het
lichaam terecht komen omdat de vagina van binnen wordt
afgesloten door de baarmoederhals. Als het condoom in
de vagina loskomt moet je onmiddellijk een zaaddodende
pasta gebruiken. Net als bij een gescheurd condoom moet
je onmiddellijk een arts raadplegen om te kijken of je een
noodvoorbehoedsmiddel kunt krijgen en of je getest moet
worden voor SOI’s zoals HIV.
Sommige personen zijn allergisch voor latex condooms en krijgen een uitslag of irritatie op hun huid.
Als je dit probleem hebt zijn er niet-latex condooms (zoals poly-urethaan condooms) die je kunt
gebruiken. Praat met een arts en vraag hoe en waar je hieraan kunt komen.
Hier volgend enkele tips om latex condooms op de juiste manier te gebruiken zodat ze niet scheuren
of eraf glijden:
•
Gebruik nooit condooms als de verpakking gescheurd of beschadigd is. Gebruik ook geen condooms als ze
verkleurd zijn of broos, uitgedroogd of erg plakkerig aanvoelen.
•
Bewaar condooms op een koele, donkere en droge plek. Hitte, licht en vochtigheid beschadigen condooms.
Bewaar condooms niet in je broekzak of portemonnee.
•
Gebruik als dat mogelijk is condooms die voorzien zijn van een glijmiddel of gebruik een apart glijmiddel
als dit niet het geval is. Glijmiddelen kunnen helpen voorkomen dat condooms scheuren tijdens seksuele
omgang maar gebruik wel alleen glijmiddelen op waterbasis. Goede glijmiddelen bevatten water,
zaaddodende middelen en natuurlijke vaginale olieen. Gebruik nooit glijmiddelen die gemaakt zijn op basis
van olie zoals vaseline, olie (kookolie, babyolie, kokosolie of mineraalolie), petroleum jelly, huidlotions, cold
creams, boter, cacaoboter of margarine omdat ze ervoor kunnen zorgen dat het condoom zwak wordt.
•
Sommige condooms worden gemaakt met een zaaddodend glijmiddel genaamd nonoxynol-9 of N-9. Dit
condoom heeft een dubbele functie namelijk het helpen verwijderen van sperma en het vergemakkelijken
van het gebruik van het condoom. Denk er echter aan dat N-9 irritatie kan veroorzaken bij sommige
mensen en dat het GEEN effect heeft op SOI’s zoals chlamydia, gonorroe of HIV.
•
Aluminium folie, huishoudfolie en plastic zakken zijn geen vervanging voor condooms.
Veel personen die condooms gebruiken zeggen dat seks dan plezierig is voor beide partners omdat ze zich
beiden kunnen ontspannen omdat ze niet bang hoeven te zijn voor een mogelijke zwangerschap of dat ze een
SOI kunnen krijgen. Sommige mannen zeggen ook dat het gebruik van een condoom hen helpt om niet te snel
een orgasme te krijgen (‘klaar te komen’) waardoor ze meer genot aan hun partner kunnen geven.
107
10
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
WEET JE wat het vrouwencondoom is?
Heb je gehoord van het vrouwencondoom? Het is een andere
methode om je te beschermen tegen HIV, overige SOI’s en
zwangerschap. Het bestaat uit een plastieken buis of zakje van
ongeveer 17 cm lang dat in de vagina wordt aangebracht om een
barrière te creëren tegen infectie.
Hoe het werkt: Er is een gesloten ring aan het uiteinde van de buis
die vastplakt aan de baarmoederhals en een grotere ring aan de
voorzijde die buiten de vagina blijft. Net als het mannencondoom
zorgt het vrouwencondoom ervoor dat sperma niet in contact
komt met de vagina. Zolang de penis in de buis blijft en de
buitenste ring buiten het lichaam blijft van de vrouw zal het
vrouwencondoom effectief zijn.
Hoe je het moet gebruiken: Er zijn drie manieren hoe je het
kunt inbrengen. Lees hiervoor eerst de instructies voordat je het
vrouwencondoom gebruikt. Het kan zijn dat je een paar keer moet
oefenen voordat je het op de juiste manier kunt doen maar je zult
er aan gewend raken. Druk de binnenste ring samen en duw het
zo ver mogelijk in de vagina – je kunt het nooit te ver induwen.
Wanneer het condoom op zijn plaats is kun je de penis van je
partner naar binnen begeleiden in de buis. Een vrouwencondoom
moet slechts een maal gebruikt worden. Gebruik het nooit weer
opnieuw. Gebruik het niet samen met een mannencondoom.
Hoe je het moet verwijderen: het is gemakkelijk om een
vrouwencondoom te verwijderen. Draai de buitenste ring om
het zakje af te sluiten waarbij het sperma erin blijft en trek het
condoom naar buiten en gooi het weg in een vuilnisemmer.
HET CONDOOM INBRENGEN
Binnenste ring
Buitenste ring
HET CONDOOM GEBRUIKEN
Binnenste ring
Buitenste ring
HET CONDOOM OP ZIJN
PLAATS ZETTEN
Binnenste ring
Buitenste ring
HET CONDOOM VERWIJDEREN
De voordelen: Het is het enige voorbehoedsmiddel dat door de
vrouw zelf wordt gedragen en dat bescherming biedt tegen SOI’s/
HIV, en zwangerschap. Het ligt zacht in de vagina en knelt de
penis niet. Het vrouwencondoom is gemaakt van polyurethaan
Binnenste ring
wat een zeer dun materiaal is en dubbel zo sterk als latex dat
gebruikt wordt voor het mannencondoom. Dit materiaal zal
Buitenste ring
niet scheuren of breken en wordt niet zwak door gebruik van
producten op oliebasis zoals Vaseline, massageolie en andere
glijmiddelen. Het is zelf ook voorzien van een zaaddodend glijmiddel. Noch het condoom, noch het
glijmiddel veroorzaken een allergie. Net als met het latex mannencondoom kan het gebruik van een
vrouwencondoom leiden tot meer genot tijdens seks omdat beide partners zich kunnen ontspannen
en niet bang hoeven te zijn voor een SOI infectie of zwangerschap. Ook, omdat het zo zacht en glad
is kan het de genotsensatie voor zowel de man als de vrouw tijdens seksuele omgang verhogen.
Sommige mensen willen geen latex condooms gebruiken omdat ze bang zijn dat ze niet zoveel van seks zullen
kunnen genieten. Als een excuus om geen condoom te gebruiken zal iemand zijn of haar partner misschien
vertellen dat ze niks te vrezen hebben. Ze kunnen hun partner zich slecht laten voelen door te zeggen dat ze
elkaar moeten vertrouwen en door te vragen waarom de ander hen niet vertrouwt. Een van beide personen kan
echter een SOI hebben, waaronder ook HIV, uit een vorige relatie zonder enige symptomen op te merken en het
is daarom in het belang van beide partners om een condoom te gebruiken.
Condooms bieden bescherming aan beide partners en het gebruik ervan is een teken van zorg, vertrouwen en
respect.
108
Zorgen voor je seksuele gezondheid
MAAR HET DUURT
LANG OM HET AAN TE
BRENGEN.
IK WACHT WEL.
HET VOELT NIET
GOED MET EEN
CONDOOM.
OF EEN HIV/SOI
VOELT ERGER.
JE ZAL NIKS VAN
ME KRIJGEN.
ALS JE VAN ME HOUDT
MOET JE MIJN GEZONDHEID
RESPECTEREN
OK. LATEN WE EEN
CONDOOM GEBRUIKEN.
BEDANKT DAT JE MIJN
BESLUIT RESPECTEERT.
Praat met je partner over het gebruiken van een condoom. Vertel hem wat je voelt en wat je wilt.
ANDERE REPRODUCTIEVE GEZONDHEIDSPROBLEMEN
Niet elk probleem van je geslachtsdelen is een SOI. Zelfs als je nooit seksueel betrokken bent met iemand zijn
er verschillende infecties die je aan je geslachtsdelen kunt krijgen zoals een urineweginfectie wat irritatie en pijn
veroorzaakt wanneer je moet plassen. Als je een abnormale afscheiding of pijn of bloeding opmerkt tijdens het
plassen moet je een arts bezoeken.
CANDIDIASIS
Als je een meisje bent en je hebt jeuk aan je geslachtsdelen en een abnormale afscheiding uit je vagina kan het
zijn dat je candidiasis hebt. Candidiasis, ook wel een schimmelinfectie genoemd, wordt veroorzaakt door een
schimmel genaamd candida albicans. Het komt heel vaak voor bij meisjes en vrouwen. Jongens kunnen ook
candidiasis krijgen onder hun voorhuid.
Candida is een van de organismen die op een natuurlijke wijze leeft op het oppervlak van de huid. Candidiasis
veroorzaakt vaak geen echte problemen; het wordt onder controle gehouden door het immuunsysteem en door
andere bacteriën die normaal in de vagina voorkomen. Maar als het immuunsysteem van het lichaam overbelast
wordt en daardoor minder effectief is dan normaal zal het candida organisme zich vermenigvuldigen. Dit
gebeurt vaak vlak voor en na de menstruatieperiode en gedurende zwangerschap. Spanningen zoals bij examens,
overlijden van een familielid of een ruzie kunnen candidiasis veroorzaken.
Candidiasis kan worden overgedragen door het hebben van seks met een persoon die te veel candida heeft. Maar
het kan ook door andere factoren veroorzaakt worden. Soms kan je candidiasis krijgen als je antibiotica gebruikt
– de antibiotica doodt de goede bacteriën die meestal in de vagina leven. Mensen met diabetes of een HIV
infectie krijgen regelmatig candidiasis.
Candidiasis is geen SOI en mensen die niet seksueel actief zijn kunnen het ook krijgen. Te veel warmte en
vochtigheid rond je geslachtsdelen kan ook candidiasis veroorzaken. Dit betekent dat je jezelf candidiasis
kunt geven door bepaalde kleding zoals nylon ondergoed, strakke shorts of jeans te dragen. Als je lange
uren achtereen met je benen over elkaar zit (bijvoorbeeld in de bus) creeër je de perfecte vochtige en warme
omgeving waarin candida het best leven.
De symptomen van candidiasis zijn:
• Jeuk aan de geslachtsdelen bij zowel jongens als meisjes.
• Afscheiding uit de vagina of vanuit de voorhuid dat lijkt op bedorven melk.
• Opzwellen en rood worden van de slijmachtige afscheiding van de vagina, schaamlippen of eikel.
Als je een van deze symptomen hebt moet je de hulp zoeken van een arts die ervoor zal zorgen dat je de juiste
behandeling krijgt. De behandeling bestaat vaak uit een anti-schimmel crème of soms een tablet dat in de vagina
wordt aangebracht. Als je seksueel actief bent moet je partner ook behandelt worden om ervoor te zorgen dat hij
of zij je niet weer besmet.
109
10
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Je kunt je geslachtsdeel ook voorzichtig wassen met mild zout water. Hou je geslachtsdelen schoon door ze
twee maal per dag te wassen. Wrijf niet te hard aan je geslachtsdelen omdat dit zere plekken zal veroorzaken en
zal moeten genezen. Probeer niet aan je geslachtsdelen te krabben en was je handen zodra je je geslachtsdelen
aanraakt. Draag schone, droge kleren en katoenen ondergoed. Droog je ondergoed altijd in de open lucht.
Als je herhaaldelijk besmet raakt met candidiasis en seksueel actief bent is het goed om een HIV test te doen.
Herhaaldelijk besmet raken kan een teken zijn van een zwak immuunsysteem.
URINEWEGINFECTIES
Zowel mannen als vrouwen kunnen een infectie krijgen in hun urinewegsysteem hoewel het vaker voorkomt bij
vrouwen omdat bacteriën makkelijker in de urineweg van de vrouw kunnen komen. Tekenen van een infectie zijn:
• Vaak moeten plassen.
• Pijn of een brandend gevoel tijdens het plassen.
• Bloed in de urine.
Deze infecties kunnen voorkomen worden door een goede hygiene erop na te houden: door je geslachtsdelen
elke dag te wassen en er vooral op te letten dat je na het gebruik van het toilet van voren naar achteren veegt. Als
je van achteren naar voren veegt kun je bacteriën van de anus naar de urineopening vegen. Andere stappen die je
kan nemen om deze infecties te voorkomen zijn veel drinken, vaak plassen (vooral na seks), je urine niet te lang
ophouden en katoenen en nie te strak ondergoed dragen dat je geslachtsdelen droog houdt.
Als je denkt dat je een urineweginfectie hebt moet je veel water drinken en een arts bezoeken voor behandeling.
Heb geen seks totdat de symptomen geheel weg zijn.
BAARMOEDERHALSKANKER
Baarmoederhalskanker is kanker van de ingang van de baarmoeder. Wanneer cellen kanker-cellen worden,
groeien en vermenigvuldigen ze zich sneller dan normale cellen in je lichaam. De kankercellen nemen over en
overmeesteren gezond weefsel in je lichaam en uiteindelijk kan je aan de gevolgen van de ziekte overlijden.
Deze ziekte komt gewoonlijk voor bij vrouwen die ouder zijn (boven 40 jaar) maar het komt steeds vaker ook
voor bij jongere vrouwen.
Baarmoederhalskanker kan in een heel vroeg stadium ontdekt worden door een procedure die een ‘uitstrijkje’
genoemd wordt. De arts of gezondheidswerker neemt enkele cellen van het oppervlak van de baarmoederhals
en deze worden onder een microscoop onderzocht om na te gaan of er abnormale cellen zijn die kankercellen
kunnen worden. Als die er zijn is het mogelijk om ze te verwijderen. Baarmoederhalskanker kan genezen worden
als het in een vroeg stadium wordt ontdekt. Artsen bevelen seksueel actieve vrouwen aan om elk jaar een
uitstrijkje te doen omdat het heel belangrijk is om het in een vroeg stadium te ontdekken.
Als er een onaangename geur of afscheiding uit je vagina komt of als je bloedt tijdens seksuele omgang,
moet je een arts bezoeken omdat dit tekenen kunnen zijn dat er iets mis is met je baarmoeder. Je loopt
het risico om baarmoederhalskanker te krijgen als je onbeschermde seks hebt met verschillende partners.
Baarmoederhalskanker is een goede reden om seks uit te stellen en altijd een condoom te gebruiken.
WEET JE over seksueel overdraagbare infecties (SOI’s)?
Een belangrijk punt is dat alle SOI’s je kwetsbaarder maken voor een HIV infectie. Sommige SOI’s
zijn bacteriële infecties die gemakkelijk genezen kunnen worden. Deze zijn onder andere:
• Sjanker veroorzaakt pijnlijke plekken op de geslachtsdelen en soms opgezwollen klieren in de
lendestreek. Deze lymfeklieren kunnen opzwellen totdat ze barsten. De zweren die hiermee
gepaard gaan verhogen het risico om besmet te raken met HIV.
110
Zorgen voor je seksuele gezondheid
• Chlamydia kan enige tijd sluimerend blijven en daarna problemen beginnen te veroorzaken. De
symptomen zijn vaak een afscheiding uit de penis, een brandend gevoel tijdens het plassen,
pijn tijdens seksuele omgang bij vrouwen en zwelling en pijn in de testikels (zaadballen). Vaak
zijn er echter geen symptomen. 75% van de vrouwen en 25% van de mannen hebben helemaal
geen symptomen. Als chlamydia niet behandeld wordt kan de infectie zich verspreiden en een
ontsteking veroorzaken in de baarmoeder wat kan leiden tot onvruchtbaarheid. Bij mannen kan een
onbehandelde chlamydia ook leiden tot onvruchtbaarheid.
• Gonorroe veroorzaakt een geel/groene afscheiding en pijn bij het plassen bij de mannen; sommige
mannen hebben echter helemaal geen symptomen. Sommige vrouwen hebben ook een afscheiding
maar de meeste vrouwen hebben geen symptomen. Als de infectie niet ontdekt en behandeld
wordt zal het zich verspreiden en onvruchtbaarheid veroorzaken. Een onbehandelde gonorroe bij
zwangere vrouwen kan leiden tot blindheid bij baby’s.
• Syfilis veroorzaakt een kleine pijnlijke zweer bij een infectie, meestal bij de geslachtsdelen of aan
de mond welke 9 tot 90 dagen na de infectie verschijnt. Deze zweer verdwijnt na een paar dagen
en is soms niet te zien. De infectie kan enige tijd blijven. Later treedt een uitslag op die niet jeukt.
Andere symptomen zijn: lichte koorts, vermoeidheid, zere keel, haarverlies, gewichtsverlies,
opgezwollen klieren en spierpijnen. Als syfilis niet wordt behandeld kan het later in je leven grote
problemen veroorzaken. Hartziekten zijn vaak ook een gevolg en in de eindfase kan de infectie
de hersenen aantasten. Zwangere vrouwen kunnen syfilis overdragen aan het embryo en dit kan
leiden tot doodgeboorten. Baby’s die geboren worden met syfilis zijn erg ziek. Behandeling kan
plaatsvinden op elk moment dat de syfilis wordt ontdekt maar indien het vroegtijdig ontdekt wordt
is de behandeling korter en is de genezing succesvoller.
• Trichomoniasis veroorzaakt een onaangenaam ruikende afscheiding, jeuk en zere plekken bij de
vrouw. Mannen hebben gewoonlijk helemaal geen symptomen. De symptomen beginnen 3 tot 28
dagen na de infectie.
Sommige SOI’s worden veroorzaakt door virussen en kunnen niet met antibiotica genezen worden.
Ze zijn moeilijk te genezen of kunnen helemaal niet genezen worden. Deze zijn:
• Herpes wordt verspreid door seksuele omgang, geboorte en door contact met de besmette huid.
Herpes veroorzaakt blaren/zeren die verschijnen op de geslachtsdelen of rondom de mond. De
blaren gaan soms gepaard met hoge koorts, lichaamspijnen en opgezwollen klieren. De blaren
springen na 2 tot 4 dagen open en kunnen gewoon genezen. Als de persoon eenmaal besmet is,
is hij of zij besmet voor het leven of er nu symptomen optreden of niet. Het aantal keren dat er
symptomen optreden heeft te maken met de gezondheid van de persoon. Personen die zowel HIV
als herpes hebben krijgen veel herpesaanvallen. Een baby die met herpes geboren wordt heeft een
risico op blindheid, hersenschade of de dood. Hier komt ook bij dat herpes bij zwangere vrouwen
het risico op een miskraam of vroeggeboorte vergroot.
• Papilloom Virus (wratten aan de geslachtsdelen). Dit virus veroorzaakt wratten die op of rond de
geslachtsdelen verschijnen. Deze vleeskleurige bobbeltjes zijn soms moeilijk te herkennen vooral
als ze in vagina van de vrouw voorkomen. Ze verschijnen meestal 3 weken tot 9 maanden na de
infectie. Deze zeer lange incubatietijd kan ervoor zorgen dat de infectie onbewust kan worden
overgedragen op anderen. De wratten kunnen behandeld worden met een zuuroplossing en men
moet geen seksuele omgang hebben totdat de wratten volledig zijn verdwenen. Beide partners
moeten onderzocht worden om te zien of zij wratten hebben. Vrouwen die met het virus besmet
zijn lopen een veel hoger risico om baarmoederhalskanker op te lopen.
• HIV/AIDS (Human Immunodeficiency Virus) is het virus dat AIDS (Acquired Immune Deficiency
Syndrome) veroorzaakt. Wanneer HIV in het lichaam komt valt de infectie het immuunsysteem in
het lichaam aan dat het lichaam normaal beschermt tegen infecties. Het kan jaren duren voordat
men een teken ontdekt dat men besmet is maar na een tijd wordt het onmogelijk om infecties en
zelfs vaak voorkomende ziekten die normaal niet ernstig zouden zijn, tegen te gaan. Wanneer het
lichaam niet langer tegen deze ziekten kan vechten dan heeft de persoon AIDS ontwikkeld.
111
10
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Samenvatting van Hoofdstuk 10
Zorgen voor je seksuele gezondheid
Seksueel overdraagbare infecties (SOI’s), ook wel seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s)
genoemd zijn infecties die worden verspreid door seksueel contact. Ze worden overgedragen
middels contact tussen de lichaamsafscheiding van twee personen: sperma, vaginale afscheiding
en bloed.
De meeste SOI’s kunnen genezen worden maar ze kunnen toch zorgen voor grote problemen. Ze
kunnen de reproductieve (voortplantings)organen beschadigen zodat het moeilijk of onmogelijk
wordt om een kind te krijgen. Sommige tekenen van een SOI zijn:
• Zweren, blaren, bulten en uitslag op de geslachtsdelen.
• Afscheiding uit de penis.
• Afscheiding uit de vagina die een vreemde kleur of onaangename geur heeft.
• Pijn tijdens de seksuele omgang of tijdens het plassen.
Sommige SOI’s kunnen niet genezen worden. HIV is een SOI die niet genezen kan worden. HIV
is het Human Immunodeficiency Virus. Besmetting met HIV kan AIDS veroorzaken waarbij het
immuunsysteem (de weerstand van het lichaam tegen ziekten) stopt met functioneren. Er is geen
vaccinatie tegen HIV en er is geen genezing voor AIDS. Het is niet mogelijk om te weten of iemand
besmet is met HIV door eenvoudigweg naar hem of haar te kijken. De persoon kan volkomen
gezond zijn gedurende een lange tijd voordat enige symptomen zich ontwikkelen. De persoon weet
misschien jarenlang niet dat hij of zij het virus hebben. Neem nooit aan dat iemand geen HIV heeft
en neem ook niet aan dat iemand HIV heeft.
Als je erachter komt dat je besmet bent met HIV moet je op zoek gaan naar counseling. Ga er niet
alleen mee om. Als je heel goed op jezelf let kan je toch een gezond en productief leven leiden.
Niet elk probleem dat met je geslachtsdelen te maken heeft is een SOI. Er zijn enkele infecties
zoals candidiasis en infecties van de urinewegen die niet veroorzaakt worden door seksuele
omgang. Ze zorgen voor groot ongemak in het gebied van de geslachtsdelen. Deze infecties
kunnen over het algemeen vermeden worden door een goede hygiene toe te passen. Als je pijn of
jeuk aan je geslachtsdelen ervaart moet je een arts bezoeken.
112
Zwangerschap en
anticonceptie
Hou altijd in gedachten dat zowel meisjes als jongens het recht hebben
om zelf te beslissen of ze wel of niet een seksuele relatie willen hebben
en of ze wel of niet kinderen willen. Om dit te kunnen doen moet
je toegang hebben tot alle nodige informatie en tot de geschikte
diensten waaronder anticonceptie counseling en methoden ongeacht
je leeftijd, geslacht, sociaal-economische positie, ras of etnische
achtergrond. Vergeet niet dat mannen en vrouwen in gelijke mate
verantwoordelijk zijn voor het voorkómen van zwangerschappen of voor de
keuze om kinderen te hebben. Dit hoofdstuk is belangrijk voor zowel jongens
als meisjes.
Sperma dat
omhoog
zwemt door de
baarmoeder naar
een eitje.
HOE VINDT EEN ZWANGERSCHAP PLAATS?
Eitje
Zodra een man en een vrouw onbeschermde vaginale seksuele omgang hebben is het
mogelijk dat een zwangerschap optreedt. Wanneer een man een zaadlozing heeft in
de vagina van een vrouw komt er sperma in de vagina. Dit sperma (zaadcellen)
zwemmen door de baarmoederhals, in de baarmoeder, naar boven in de
eierstokken waar ze ongeveer drie tot vijf dagen kunnen leven.
Indien een ovum (eitje) zich reeds in een van de eierstokken bevindt of
daar arriveert binnen deze drie tot vijf dagen kan een van de zaadcellen
de eicel binnendringen en het bevruchten. Het nieuwe bevruchte eitje
(genaamd een zygote) dat zich vormt wanneer sperma de eicel binnen is
gedrongen splitst zich in twee identieke cellen. Deze twee cellen splitsen zich in
vieren, daarna in achten enzovoorts. Al gauw heeft zich een vaste bal vol cellen
gevormd.
Sperma
Bevrucht eitje
De bal met cellen reist langs de eierstok naar beneden en hecht zich vast in het
weefsel van de baarmoeder. Dit proces wordt implantatie genoemd. Implantatie vindt
plaats ongeveer drie weken na je laatste menstruatieperiode en is het begin
van een zwangerschap.
Hou in gedachten dat je al bij de eerste keer dat je onbeschermde seks
hebt zwanger kan raken. Een zwangerschap kan zelfs al optreden als
de man een zaadlozing heel dichtbij de vagina van de vrouw heeft –
zelfs als hij niet daadwerkelijk de vagina binnengaat! Als het sperma net
buiten de opening van de vagina van de vrouw wordt gespoten kunnen ze
nog steeds door de baarmoederhals naar boven zwemmen in de baarmoeder
en in de eierstokken. Het is ook belangrijk om te onthouden dat afscheiding van
de man vlak voor een orgasme ook reeds sperma kan bevatten zodat een meisje
nog steeds zwanger kan raken zelfs als de jongen niet volledig in haar vagina
klaarkomt. Het is ongebruikelijk maar het kan wel gebeuren!
113
Geïmplanteerde,
bevruchte eicel
Het begin van een
zwangerschap:
Een bevruchte eicel is
geïmplanteerd in
het binnenwandweefsel
van de baarmoeder
11
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
WAT ZIJN DE TEKENEN VAN EEN ZWANGERSCHAP?
Het meest normale teken van een zwangerschap is een gemiste menstruatieperiode van een vrouw. Dit gebeurt
omdat het wandweefsel van de baarmoeder niet wordt losgelaten wanneer een vrouw zwanger is. Het blijft
in de baarmoeder waar het een zacht ‘nestje’ vormt voor de baby om in te groeien. Natuurlijk betekent een
gemiste periode niet altijd een zwangerschap omdat meisjes in hun adolescentie gedurende een aantal jaren
onregelmatige perioden kunnen hebben. Je periode kan simpelweg laat zijn of je kunt een maand missen zonder
een bepaalde reden. Als je niet zwanger bent zal het zijwandweefsel van de baarmoeder uiteindelijk afbreken en
uit het lichaam komen in de vorm van menstruatiebloed.
Overige tekenen van zwangerschap zijn:
• Gevoeligheid van de borsten.
• Misselijkheid (een gevoel hebben alsof je wilt overgeven).
• Vaker moeten plassen.
Er zijn enkele vrouwen die geen van deze tekenen ervaren. Sommige vrouwen hebben bijvoorbeeld een lichte
bloeding gedurende de eerste drie maanden van de zwangerschap waardoor het kan zijn dat ze denken dat ze
hun periode hebben en dat het simpelweg lichter is dan normaal.
Als je niet zeker bent of je wel of niet
zwanger bent kun je een zwangerschapstest
doen. Op verschillende plaatsen kan
je een zwangerschapstest in een
drugstore of apotheek kopen. Je kan een
zwangerschapstest ook in een kliniek
laten uitvoeren. Soms wordt de test
afgenomen uit urine waarbij er hormonen
worden onderzocht die alleen door het
lichaam geproduceerd worden tijdens
een zwangerschap. Een arts kan je ook
lichamelijk onderzoeken om na te gaan of je
zwanger bent of niet.
Een zwangerschap duurt gewoonlijk
ongeveer 40 weken (geteld vanaf het begin
van je laatste menstruatieperiode). Tegen de
tijd dat je een periode hebt gemist, ongeveer
28 dagen na het begin van je laatste
periode is de bal met cellen (genaamd een
embryo) reeds begonnen met groeien in
het binnenwandweefsel van je baarmoeder
gedurende ongeveer een week.
Het embryo groeit heel, heel erg snel. Zes
weken na je laatste periode vormen de
hersenen en ruggengraat van de baby zich
en begint het hartje te kloppen. Na negen
weken wordt de embryo een foetus genoemd
en is het aan de baarmoeder verbonden door
middel van een navelstreng. Met ongeveer
20 weken (vijf maanden) kan de zwangere
vrouw bewegingen van de foetus binnen in
haar beginnen te voelen . De foetus zal zich keren
en bewegen en kan ook op harde geluiden reageren.
Derde maand
Vijfde maand
Zevende maand
Negende maand
De groei en ontwikkeling van de foetus in de baarmoeder.
114
Zwangerschap en anticonceptie
RISICO VAN ZWANGERSCHAP EN GEBOORTE BIJ ADOLESCENT MEISJES
Een zwangerschap kan voor elke vrouw riskant zijn maar vooral voor adolescentmeisjes. Het grootste probleem
voor jonge meisjes is dat de pelvis of het bekken (de beenderen die het geboortekanaal omringen) nog steeds
aan het groeien zijn. Meisjes die heel jong zwanger worden hebben meestal hele moeilijke bevallingen omdat het
bekken te smal is en de foetus er niet door heen kan. Dit wordt een obstructiebevalling genoemd.
Als een baby niet uit het lichaam kan passeren kan het nodig zijn om een operatie uit te voeren die een
keizersnede genoemd wordt om de baby eruit te halen door middel van een snee in de onderbuik van de vrouw.
In sommige gebieden ver buiten de stad zijn vrouwen met een obstructiebevalling niet in staat om op tijd
een ziekenhuis te bereiken en kan de baby doodgaan in de baarmoeder. Hiernaast kan het voorkomen dat de
baarmoeder scheurt tijdens een lange bevalling en kan de moeder door bloedverlies doodgaan. Dit is een van de
redenen waarom jonge meisjes tijdens bevallingen sterven.
Naast langdurige bevallingen lopen tienermeisjes ook een groter risico op anemie (bloedarmoede), hoge
bloeddruk en gevaarlijke stuipaanvallen tijdens de zwangerschap welke kunnen leiden tot uitputting, infectie,
verwondingen en de dood. Jonge meisjes lopen ook een hoog risico om vroeg geboren baby’s of baby’s met een
laag geboortegewicht te krijgen.
Om het risico op deze problemen te verminderen moet je erg goed voor jezelf zorgen tijdens de zwangerschap
en regelmatig een arts/gezondheidscentrum bezoeken. Het is ook heel belangrijk om de bevalling in een
ziekenhuis te laten plaatsvinden waar er toegang is tot gekwalificeerde zorg voor het geval er problemen of
complicaties optreden. Laat een zwangerschap je lichaam niet beschadigen of je permanent verwonden.
SOCIALE KWETSBAARHEID VAN TIENERZWANGERSCHAPPEN
Zwangerschap kan ernstige medische en lichamelijke risico’s hebben voor adolescenten. Hiernaast krijgen
zwangere tieners vaak te maken met ernstige sociale druk.
Jonge vrouwen kiezen om verschillende redenen ervoor om zwanger te worden. Een meisje kan ervoor
kiezen om zwanger te worden en een kind te krijgen om de relatie met de vader van het kind te behouden. In
andere gevallen, omdat moederschap zo hoog gewaardeerd wordt, kan het zijn dat een meisje ervoor kiest
om zwanger te worden en een kind te krijgen om de aandacht en liefde te ontvangen die ze normaal niet
krijgt. Dit kan een valstrik zijn omdat de aandacht meestal snel verplaatst wordt naar de pasgeboren baby en
het meisje al gauw een andere manier moet vinden om aandacht te krijgen zoals bv. weer zwanger worden.
Ook is het zo dat zwangerschap tijdens de adolescentie de kansen van een meisje voor ontwikkeling en
onderwijs aanzienlijk kan beperken. Jonge moeders moeten tijd, financiele middelen en energie wijden aan
de verzorging van hun baby, middelen die zij zouden moeten besteden aan hun eigen groei en ontwikkeling.
In de meeste gevallen moeten meisjes hun onderwijs opzeggen of beperken of een laagbetaalde baan
aannemen om de noodzakelijke spullen voor de baby te kunnen kopen. Soms legt de omgeving ook
beperkingen op aan de mogelijkheden die jonge moeders hebben: zwangere tieners worden soms van
school gestuurd en jonge moeders vinden het moeilijk om een baan te behouden vanwege hun nieuwe
verantwoordelijkheden als moeder.
OMGAAN MET EEN TIENERZWANGERSCHAP
Een zwangerschap van negen maanden vergt heel veel van het lichaam van een meisje. Het kan ook emotioneel
heel veel van je vergen. Zelfs voor een adolescent die een vaste partner heeft en die een gezin wil beginnen is de
zwangerschap een periode die speciale zorg vereist.
Een kind krijgen als je een adolescent bent kan verschillende gevolgen hebben. Soms is de familie van het meisje
behulpzaam en helpen zij haar het beste van een moeilijke situatie te maken. De familie kan helpen om de baby
op te voeden of helpen zoeken naar mogelijkheden en veilige opties om haar onderwijs te kunnen afronden. Het
is fantastisch wanneer de familie zo ondersteunend is.
115
11
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Soms kan een ongewenste zwangerschap leiden tot een
rampzalige opeenvolging van gebeurtenissen. De ouders
van het meisje kunnen haar het huis uit sturen omdat ze
kwaad of teleurgesteld zijn. Of, ze kan zo verschrikkelijk
bang zijn voor hun reactie dat ze van huis wegloopt.
Hierdoor kan de toekomst van het kindje in gevaar komen
omdat het meisje zelf nog een ontwikkeling meemaakt en
de hulp en ondersteuning van familie moet missen. Het is
niet gemakkelijk om op te moeten groeien en voor een kind
te moeten zorgen dat ook moet opgroeien.
Veel scholen schrijven nog steeds zwangere meisjes af of
leggen druk op hen om de school te verlaten zelfs als er
wetten zijn om ervoor te zorgen dat alle jonge vrouwen het
recht hebben om hun onderwijs af te maken.
Veel meisjes die te maken krijgen met een ongewenste
zwangerschap kiezen voor een illegale abortus wat erg
gevaarlijk kan zijn. Elk jaar sterven er in de Caraibische
landen veel meisjes of zij beschadigen hun reproductieve
organen vanwege onveilige, illegale abortussen (lees meer
hierover aan het eind van dit hoofdstuk).
Voor veel meisjes betekent zwangerschap
het einde van hun studie.
Een jongen die een meisje zwanger maakt gaat vaak ook
serieuze uitdagingen aan. Het kan zijn dat hij gedwongen
wordt om met het meisje te trouwen en de baby te helpen
verzorgen. Omdat hij evenveel verantwoordelijk is voor de
zwangerschap moet een jongen ondersteunend zijn voor zijn
zwangere partner en de baby financiëel helpen verzorgen. Een
kind krijgen als je nog erg jong bent, kan zowel de jongen als
het meisje belemmeren in hun mogelijkheden om door te
leren voor het beroep dat ze graag willen uitoefenen.
Als je ongewenst zwanger bent geraakt of iemand zwanger
hebt gemaakt, veroordeel jezelf niet en probeer er niet alleen
mee om te gaan. Probeer iemand te vinden waar je mee kan
praten, iemand die je kan helpen om het beste van de situatie
te maken. Neem geen overhaaste beslissingen zonder eerst
de nodige informatie en advies te krijgen of zonder alle
mogelijke opties eerst zorgvuldig te bekijken. Ga praten met
een arts of andere begeleider; ga naar een kliniek of bezoek
een instantie die diensten aanbiedt op het gebied van
gezinsplanning.
Probeer niet alleen met een zwangerschap om te gaan.
Je hebt heel veel zorg en ondersteuning nodig.
WEET JE wat de verantwoordelijkheden
van jongens zijn bij een zwangerschap?
Sommige jongens geloven dat een baby hebben hen populairder zal maken onder hun
leeftijdgenoten. Maar een adolescentenzwangerschap kan ook de ontwikkeling van jongens ernstig
schaden.
Over het algemeen denken veel jongens er niet aan dat ze vader kunnen worden als ze een
seksuele relatie hebben. Er zijn echter twee personen nodig voor een zwangerschap en zowel de
jongen als het meisje dragen evenveel verantwoordelijkheid voor een zwangerschap.
116
Zwangerschap en anticonceptie
Als je een seksueel actieve jongen bent moet je heel erg verantwoordelijk en voorzichtig zijn.
Vertrouw niet op de kalender (veilige dagen) methode om jezelf en je vriendin te beschermen. Je
kan je vriendin heel gemakkelijk zwanger maken en een vroege zwangerschap kan gevaarlijk en
vol risico’s zijn voor de gezondheid van je vriendin. Het kan zelfs erger zijn voor de toekomst van
jullie beiden omdat je gedwongen kan zijn om je studie vroegtijdig te beeindigen om voor de baby
te zorgen en het op te voeden. Neem daarom geen seksuele risico’s. Beperk je liefdesuitingen
tot knuffelen en liefkozen of zorg ervoor dat jij en je vriendin op de juiste manier anticonceptie
gebruiken bij elke keer dat jullie seks hebben. Het is beter – moreel, praktisch, financiëel en op elke
mogelijke wijze – om voorzichtig te zijn.
Als je toch onverwacht vader wordt denk dan aan jezelf als een verantwoordelijke vader en gedraag
je ook als eén. Praat met je vriendin over hoe jullie beiden het kind zullen opvoeden. Vraag hoe je
haar kunt helpen om met de zwangerschap om te gaan (zoals met haar meegaan wanneer ze naar
zwangerschapszorg gaat, helpen met huishoudtaken etc.). Zelfs als jij en je vriendin geen hechte
relatie hebben moet je verantwoordelijkheid tonen en niet ‘wegrennen’. Praat met haar over hoe je
betrokken kan blijven in het leven van je kind.
Je zult open hierover moeten zijn met je ouders en hen vragen je te helpen om te praten over
gezamenlijke verantwoordelijkheid en de zorg voor de moeder en het kind te delen. En bovenal,
doe hierna aan veiliger seks en gebruik anticonceptie (bv. een condoom) om te voorkomen dat er
weer een ongewenste zwangerschap optreedt.
Hoewel het moeilijk kan lijken is het heel erg belangrijk om je ouders of verzorgers te informeren over de
zwangerschap. Je zal hun help gedurende deze tijd nodig hebben vooral als je met je studie door wilt gaan. Je
hebt recht op onderwijs maar je zal misschien de hulp en ondersteuning van anderen nodig hebben om na een
zwangerschap terug te keren naar school.
O
D & TOBAG
JK TOEN IK
, TRINIDA
EMAKKELI
G
T
DAT
IE
STACEY, 17
N
GIN
T NOOIT
IN HET BE
AS. IK DACH
W
R
E
E
“HET WAS
G
D
N
E
A
O
W
MET EEN G
E DAT IK Z
. IK SPRAK
ONTDEKT
SELOR
ERKOMEN
V
O
EEN COUN
U
O
R
Z
A
HET MIJ
S MIJ NA
E
MEER
E
W
IT
R
O
E
V
O
N
EN ZE
E. IK ZAL
J
IS
E
VRIENDIN
M
IN
NU EEN KLE
EN IK HEB
”.
N
E
M
E
KANSEN N
A
E SCHOOL
17, JAMAIC
OEST IK D
M
P
A
RUSHELL,
Y
CH
S
ER
AN DE BAB
N ZWANG
E VADER V
D
P
“DOOR MIJ
O
T
S
O
IE
O
N
AT HET
. IK WAS B
IK WEET D
VERLATEN
ELF. MAAR
Z
Y
B
ES ONDER
A
LL
B
A
E
EN OP D
IK MOET
N
E
IS
LD
”.
SCHU
D ZORGEN
DE BABY‛S
MIJN KIN
R
O
O
V
N
NE
OGEN ZIE
11
ZORGEN VOOR JEZELF TIJDENS DE ZWANGERSCHAP
Omdat een zwangerschap zoveel van je lichaam vergt en een groot risico
is voor je gezondheid, is het belangrijk om de juiste zorg te krijgen.
•
Zoek hulp als je ontdekt dat je zwanger bent. Je zult de juiste
beslissingen moeten nemen en een counselor kan je helpen om je
mogelijkheden te bekijken, je voor te bereiden op wat zal komen en
met je uitwerken hoe je met je familie en andere volwassenen die je
kunnen helpen, kan praten.
117
Ga naar de dokter voor zorg
en mischien inentingen die
je nodig hebt.
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
• Ga naar zwangerschapscontrole (vóór de bevalling) zodra je weet dat je zwanger bent. Wacht niet totdat
het merkbaar is aan je lichaam. Het doel van zwangerschapscontrole is te garanderen dat jij en de baby
in goede gezondheid blijven, om problemen te ontdekken en ze onmiddellijk te behandelen en je voor te
bereiden op een veilige bevalling en op het moederschap.
• Wees georganiseerd. Volg een schema van regelmatige bezoeken aan de zwangerschapscontrole. Ga zo
vaak de arts je dat voorschrijft.
• Je leeft in een tropisch klimaat: slaap onder een muskietennet en bescherm jezelf tegen dengue en malaria.
• Zorg dat je voldoende rust.
• Drink geen alcohol en gebruik geen drugs. Als je medicijnen moet innemen vraag dan aan de arts of je ze
nog kunt innemen tijdens de zwangerschap.
• Denk aan wat je eet en zorg ervoor dat het voedzaam is. Eet voeding zoals bonen en eieren. Eet voldoende
vers fruit en groenten. Je hebt ook mineralen nodig zoals kalk. Kalk zit in melk maar een goedkopere
voedingsbron zijn kleine soorten vis waarin nog graten zitten.
• Neem ijzersupplementen die door de kliniek of het ziekenhuis worden verschaft. Je lichaam heeft veel ijzer
nodig om sterk en gezond te blijven tijdens de zwangerschap.
• Doe een vrijwillige HIV test. Dit moet je doen omdat je verschillende maatregelen zult moeten nemen om
jezelf en de baby te beschermen als je HIV positief bent.
ZWANGERSCHAP EN HIV
Het is vooral belangrijk om jezelf te beschermen tegen een HIV infectie terwijl je zwanger bent en daarna
wanneer je borstvoeding geeft. Dit omdat je de HIV infectie kan overdragen op de baby als je besmet bent.
Sta erop dat jij en je vriend een condoom gebruiken. Jij en je vriend kunnen samen een HIV test gaan doen.
Ongeacht de resultaten van de test moet je altijd condooms gebruiken.
Als je erachter komt dat je HIV positief bent terwijl je zwanger bent, moet je dit aan je arts vertellen. Er zijn
tegenwoordig medicijnen verkrijgbaar die je kunt gebruiken tijdens een zwangerschap en de bevalling die de
kans op overdracht van de infectie op je baby aanzienlijk verminderen. Doorgaans zijn ongeveer 30% van de
baby’s geboren uit HIV besmette moeders ook besmet met HIV. Maar door deze medicijnen in te nemen kan je
dit risico aanzienlijk verminderen.
Je moet ook met je arts praten over borstvoeding omdat er ook een risico bestaat dat je HIV overdraagt via
moedermelk als je HIV positief bent.
VOORBEREIDING OP DE BEVALLING
Als jonge adolescent moet je voorbereidingen treffen om in een ziekenhuis te bevallen waar medisch en
verplegend personeel en medische apparaten aanwezig zijn om complicaties het hoofd te kunnen bieden als die
zich misschien voordoen. Je moet een bevalling thuis liever vermijden. Doe alle moeite om in een ziekenhuis te
bevallen waar men de nodige instrumenten heeft om een operatie (keizersnede) uit te voeren om de baby eruit
te halen als dat nodig is. Denk er aan dat je recht hebt op goede, kwalitatieve gezondheidszorg.
Een vroedvrouw of vertrouwde volwassene kan je adviseren over wat je nodig zult hebben voor je baby zoals
pampers (luiers), hygiëne, kleertjes en dekens. Afhankelijk van waar je woont en van het gezondheidssysteem
in je land zul je een aantal spulletjes mee moeten nemen voor de bevalling zoals een katoenen deken, plastiek
handschoenen, een nieuw scheermes, nieuw verband en naalden, zeep en een desinfectant. Het is belangrijk om
tijdig transport naar het ziekenhuis te regelen en om wat geld opzij te hebben of dat van iemand te kunnen lenen
om de kosten voor het transport te kunnen betalen.
Probeer om een vertrouwd persoon bij je te hebben tijdens de bevalling, misschien je moeder, een oudere zus, je
118
Zwangerschap en anticonceptie
tante of je partner. Dit kan heel erg vertroostend en behulpzaam zijn omdat de bevalling lang en moeilijk kan zijn
en de vroedvrouw of de assistent niet gedurende het hele proces bij je kunnen zijn.
ZORGEN VOOR JEZELF EN DE BABY NA DE BEVALLING
Net zoals je naar zwangerschapscontrole ging voor de bevalling moet je er ook
voor zorgen dat je na de bevalling voor controle gaat. De arts of gezondheidswerker
kan dan nagaan of je buik weer terugkeert naar de normale grootte. Men kan ook
nagaan of je geen infectie hebt of dat je niet te veel bloed verliest. Als je heel veel
bloed hebt verloren tijdens de bevalling zal hij of zij je ijzertabletten geven. Als je
veel bloedverlies hebt of enige vorm van een infectie vertoont (pijn in de buikstreek,
slecht ruikende afscheiding) moet je onmiddellijk een arts of gezondheidscentrum
bezoeken.
Een arts of gezondheidswerker kan alle vragen die je misschien hebt beantwoorden
zoals vragen over borstvoeding, slapen, vaccinatie voor de baby, anticonceptie
(gezinsplanning) en andere onderwerpen. Een nieuwe moeder (en ook een nieuwe
vader!) hebben vaak heel veel vragen. Praten met een zorgzame vroedvrouw of
verpleegster kan daarom heel nuttig zijn. Maak vooraf een lijst van vragen zodat je
elk bezoek aan de arts of het gezondheidscentrum het best kunt benutten.
In enkele gevallen maken vrouwen een periode van depressie mee na de bevalling. Dit wordt ook wel ‘postnatale
depressie’ genoemd (zie in het volgende vak). Als zo’n situatie ontstaat is het eerste wat je moet doen een stap
terug nemen en jezelf tijd gunnen om aan je nieuwe leven te wennen. Maak tijd voor jezelf, zorg dat je voldoende
rust, doe dingen om je af te leiden zoals lichaamsbeweging of vrienden bezoeken maar gun jezelf ook tijd om
alleen te zijn.
Als deze suggesties niet helpen moet je een arts of gezondheidswerker bezoeken. Vrouwen met een
lichte depressie worden vaak doorverwezen naar een therapeut of praatgroep om over hun angsten en
bezorgdheden te praten. Er is ook medicatie verkrijgbaar om dit soort reacties te behandelen. Vertel je arts of
gezondheidswerker of je borstvoeding geeft vóórdat hij of zij je medicijnen voorschrijft.
WIST JE iets over “postnatale depressie”?
Meer dan acht uit tien vrouwen kunnen lichte veranderingen in hun stemming of gevoelens ervaren
tijdens en na de zwangerschap. Bij de meeste vrouwen zijn de symptomen niet ernstig en gaan ze vanzelf
weer weg. Maar bij 10% van de vrouwen kan een ernstigere vorm van depressie zich ontwikkelen.
• Postnatale depressie (ook wel baby depressie of moederschapsdepressie genoemd) is een emotionele
gemoedstoestand die weer voorbijgaat bij ongeveer 50% van de vrouwen die pas een baby hebben gehad.
Het duurt ongeveer 3 tot 5 dagen na de bevalling en kan een aantal dagen tot een aantal weken duren.
Het kan zijn dat je gemakkelijker in tranen uitbarst, problemen hebt met slapen, gauw geirriteerd bent,
verdrietig bent en sneller emotioneel wordt. Omdat een postnatale depressie heel vaak voorkomt wordt het
niet altijd tot een ziekte gerekend. Postnatale depressie hoeft je mogelijkheden om voor de baby te kunnen
zorgen niet te beinvloeden. Je kunt een postnatale depressie krijgen zelfs als je nooit eerder in je leven last
hebt gehad van een depressie. Maar soms kan postnatale depressie leiden tot een ernstige depressie.
• Ernstige postnatale depressie. Dit kan binnen zes maanden na de geboorte van de baby optreden.
Het is waarschijnlijker dat je aan een ernstige postnatale depressie lijdt als je reeds eerder in je leven
door een ernstige depressie of zware druk bent heengegaan of als je last hebt van bepaalde soorten
premenstruatie symptomen. Als je lijdt aan een ernstige postnatale depressie kan het zijn dat je
humeurig bent, niet in staat bent om dingen leuk te vinden of steeds moe bent. Het kan zijn dat je
problemen hebt met slapen of regelmatig eten. Je voelt je misschien onbekwaam en wenst soms dat je
niet bestaat. Hoewel je misschien bang zult zijn dat je de baby pijn zult doen moet je weten dat vrouwen
zelden deze angsten echt uitleven. Deze ernstige vorm van postnatale depressie kan echter gevaarlijk zijn
en je moet op zoek gaan naar behandeling en professionele hulp als je deze symptomen hebt.
119
11
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
ABORTUS
Abortus is het einde van een zwangerschap. Soms vinden abortusssen vanzelf plaats. Dit wordt een miskraam of
spontane abortus genoemd. De foetus sterft en wordt uit de baarmoeder losgelaten. Dit kan veroorzaakt worden
door ziekten zoals malaria of seksueel overdraagbare infecties (SOI’s). Een miskraam kan ook gebeuren als er iets
mis is met de foetus. Vrouwen hebben miskramen niet onder controle; ze gebeuren vaak vooral tijdens de eerste
drie maanden van de zwangerschap.
Als een vrouw een miskraam heeft zal ze meestal vlekken of bloedingen opmerken uit haar vagina en soms ook
hevige krampen. Als dit gebeurt moet ze meteen een arts bezoeken om er zeker van te zijn dat ze geen infectie
in de baarmoeder oploopt. De arts kan ook vaststellen waardoor de miskraam is opgetreden en behandeling
voorschrijven voor een SOI als dit nodig is.
Een abortus kan ook worden geforceerd (opzettelijk worden veroorzaakt) door een medische procedure. Als
dit door goed opgeleid medisch personeel gebeurt onder hygienische omstandigheden, is abortus een veilige
medische procedure, zelfs veiliger dan een geboorte. Abortus is in veel Caraibische landen echter niet legaal, met
uitzondering van bepaalde omstandigheden zoals verkrachting of incest of wanneer het leven van de vrouw in
gevaar zal worden gebracht door de zwangerschap of wanneer de foetus erg abnormaal is en niet zal blijven leven
na de bevalling.
Illegale abortussen worden vaak uitgevoerd onder onveilige en gevaarlijke omstandigheden en vaak genoeg
heeft de persoon die de abortus uitvoert niet de vaardigheden of de nodige apparatuur om deze procedure uit te
voeren. Omdat het bovendien illegaal is, handelt de persoon die de abortus uitvoert vaak ook op een haastige en
paniekerige manier. Het kan zijn dat er niet schoon en hygiënisch gewerkt wordt. Al deze factoren vormen een groot
risico voor het meisje of de vrouw die de abortus ondergaat. In feite worden in veel Caraïbische landen meer dan
20% van alle sterften van zwangere vrouwen veroorzaakt door complicaties bij onveilige abortussen.
Onveilige abortussen kunnen resulteren in zeer ernstige gezondheidsproblemen. Wanneer men bepaalde
instrumenten in de baarmoeder inbrengt, kunnen deze de baarmoederhals en de baarmoeder of de blaas en de
organen beschadigen. De persoon kan doodbloeden of de beschadigde baarmoeder moet verwijderd worden wat
betekent dat de vrouw of het meisje nooit meer kinderen zal kunnen krijgen.
Onveilige abortusssen kunnen resulteren in hevige bloeding, infectie en de dood. Soms worden kruiden, medicijnen
of chemicalien gebruikt die het meisje heel erg ziek kunnen maken of zij kan zichzelf hiermee vergiftigen en
doodgaan.
WEET JE wat de gevolgen zijn van een onveilige abortus?
Rachel was 15 en zat in de derde klas van de MULO school toen ze zwanger werd. Ze wilde haar
school heel graag afmaken. Ze woonde bij haar tante die haar naar iemand bracht die beweerde dat
hij een arts was die in een groot ziekenhuis werkte. De man stopte een instrument in haar vagina.
Er kwam ‘water’ eruit. Het was pijnlijk maar men vertelde haar dat ze niet moest huilen omdat ze
dit zelf ‘gewild’ had. De procedure duurde 15 minuten.
Ze ging naar huis en bloedde een week lang en werd steeds zwakker. Ze had pijn in haar buik en
een abnormale vaginale afscheiding. Ze werd uiteindelijk naar een dokter gebracht. Ze kwamen
erachter dat ze een enorme scheur had in haar baarmoeder. Ze moest een operatie ondergaan en
moest vier weken in het ziekenhuis blijven om de wond en de infectie te behandelen.
Rachel weet niet of ze in de toekomst nog kinderen zal kunnen krijgen.
Een vrouw die een abortus ondergaat, of dit nu natuurlijk of geforceerd is, moet counseling krijgen omdat het
een sterke emotionele druk op haar legt.
120
Zwangerschap en anticonceptie
Als jij zelf of iemand die je kent te
maken heeft met een ongewenste
zwangerschap, zoek hulp. Wees
eerlijk over de situatie tegenover
je ouders of verzorgers. Als ze
niet kunnen helpen, kan je een poli
bezoeken en en verpleegkundige om
advies vragen over wat de mogelijkheden
zijn. Vraag hem of haar waar je naartoe kunt
gaan om met een zorgzame en vriendelijke
arts of gezondheidswerker te praten.
Als jijzelf of iemand die je kent een abortus
heeft gehad en zich niet goed voelt moeten
jij of die persoon onmiddellijk naar het
ziekenhuis gaan. Bloedingen, rillingen,
koorts en/of een abnormale afscheiding
uit de vagina zijn tekenen dat er iets
heel erg verkeerd is. Je gezondheid
en je leven zijn in gevaar en medische
zorg en emotionele ondersteuning zijn
heel erg belangrijk. Wat de legale status
Een onveilige abortus is erg gevaarlijk. Het kan je je leven kosten.
van de abortus ook is, gezondheidswerkers of
artsen hebben een professionele en ethische
verplichting om mensen met problemen te
helpen. Laat angst je niet weerhouden om op zoek te gaan naar levensreddende medische zorg en counseling.
Natuurlijk is de beste manier om jezelf te beschermen tegen de gevolgen van een onveilige abortus, het
voorkomen van een ongewenste zwangerschap.
HOE JE ZWANGERSCHAP KUNT VOORKOMEN
De enige helemaal zekere manier om zwangerschap te vermijden
is om geen sex te hebben. Onthouding is 100% effectief. Als je
geen seksuele omgang hebt is er ook geen mogelijkheid dat je
zwanger kan worden of een meisje zwanger kan maken.
NADAT IK GEZIEN HEB HOE
SARAH VAN SCHOOL WERD
GESTUURDZAL IK ME NIET HAASTEN
OM SEKS TE HEBBEN. IK KAN
BETER WACHTEN.
Als je seksueel actief bent zorg er dan voor om condooms te
gebruiken om jezelf tegen zwangerschap en SOI’s te beschermen. Je
moet ook hulp zoeken van een gezinsplanningkliniek of een arts. Er
zijn anticoneptiemethoden die adolescenten kunnen gebruiken om
te voorkomen dat ze zwanger worden. Alle adolescenten hebben
recht op informatie en counseling over voorbehoedsmiddelen en
gezinsplanningmethoden.
Er zijn verschillende soorten anticonceptie die volkomen veilig zijn
voor adolescenten (zie het kader op pagina 125). Welke methode
je ook gebruikt zorg ervoor dat je het regelmatig en op de juiste
manier gebruikt. Bijvoorbeeld het vergeten in te nemen van een
anticonceptiepil kan resulteren in een ongewenste zwangerschap.
Als je seksueel actief bent of van plan bent dat te worden
in de nabije toekomst moet je een gezondheidscentrum
bezoeken en informatie zoeken voor jezelf en je partner
over de mogelijkheden voor gebruik van anticonceptie
(voorbehoedsmiddelen). Vergeet niet dat je recht hebt op
informatie en counseling over goede anticonceptie.
121
11
ALS KATHY ZWANGER WERD ZOU
DAT HET EINDE BETEKENEN VAN ONZE
DROMEN OM DE SCHOOL AF TE MAKEN
EN NAAR DE UNIVERSITEIT TE GAAN.
IK DENK DAT WE
BETER NOG GEEN
SEKS KUNNEN
HEBBEN.
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
ZIJN VOORBEHOEDSMIDDELEN VEILIG?
N
ZAKE
N VEROOR
, JAMAICA
ANKER KA
K
L
PI
JANICE, 18
E
D
T
HOORD DA
“IK HEB GE
BABY”
E
D
ISVORM
OF EEN M
Geruchten zoals deze zijn onwaar en onwetenschappelijk! Sinds de 50’er jaren hebben miljoenen en nog eens
mijoenen vrouwen anticonceptiepillen ingenomen. Ze zijn waarschijnlijk de meest onderzochte pillen in de
geschiedenis van de medische wereld. Doktoren weten nu dat anticonceptiepillen zelfs bescherming bieden
tegen kanker. Vrouwen die de pil gebruiken hebben minder kans op het krijgen van kanker aan de eierstokken of
in de baarmoeder (endometrium) dan vrouwen die nooit een anticonceptiepil gebruikt hebben.
Er is een ander gerucht dat het innemen van anticonceptiepillen tijdens de adolescentie de eierstokken
kan beschadigen en kan zorgen dat het moeilijk is om later zwanger te worden. Dit is ook niet waar.
Internationale medische richtlijnen stellen vast dat pillen goed zijn voor vrou-wen die nog geen kinderen
hebben. In feite worden ze soms juist gebruikt om jonge vrouwen te helpen wanneer ze zeer pijnlijke en zware
menstruatieperioden meemaken. Je hoeft geen baby te hebben voordat je de pil gebruikt. De anticonceptiepil zal
je eierstokken niet beschadigen.
Sommige meisjes en vrouwen ondervinden misselijkheid, gevoeligheid van de borsten en gewichtstoename
wanneer ze de pil beginnen te gebruiken. Deze bijwerkingen gaan na ongeveer een maand weer over. Bijna alle
jonge en ook oudere vrouwen kunnen de pil innemen. Alleen oudere vrouwen die roken, overgewicht, een hoge
bloeddruk of bepaalde bloedziekten hebben, wordt aangeraden om geen hormonale voorbehoedsmiddelen te
gebruiken (anticonceptiepillen, injecties en implantaties).
NOODANTICONCEPTIE
Er is nog een vorm van anticonceptie waar je iets over moet weten: de noodanticonceptie of morning after pil.
Dit is een methode die je kunt gebruiken onmiddellijk nadat je onbeschermde seks hebt gehad om een
zwangerschap te voorkomen; als je bijvoorbeeld vergeten bent om een condoom te gebruiken of als het
condoom scheurt of per ongeluk eraf glijdt (wat zelden gebeurt als ze op de juiste wijze over de penis zijn
gedragen). Het is geen permanente methode en het moet niet regelmatig gebruikt worden. Zoals de naam
reeds stelt is het een anticonceptie die in noodgevallen wordt gebruikt. Als je seksueel actief bent moet je een
regelmatige anticonceptiemethode nemen.
Noodanticonceptie wordt steeds meer verkrijgbaar. Als je onbeschermde seks hebt gehad en bang bent dat je
mogelijk zwanger bent geraakt, kun je binnen 72 uren (drie dagen) naar een gezondheidswerker of arts gaan
voor noodanticonceptie.
Noodanticonceptie nemen betekent een combinatie van anticonceptiepillen innemen gedurende een periode
van 12 uren binnen 72 uren nadat men onbeschermde seks heeft gehad. Deze pillen kunnen maken dat je je heel
erg misselijk voelt of wilt overgeven. 3 van de 4 zwangerschappen die anders zouden optreden worden met de
noodanticonceptie verbroken maar het kan niet gebruikt worden voor een abortus. Noodanticonceptie werkt niet
als de zwangerschap reeds is begonnen. Daarom is het heel belangrijk om het onmiddellijk na onbeschermde
seks in te nemen. Probeer deze pillen nooit in te nemen als ze niet zijn voorgeschreven door een bekwame
gezondheidswerker.
Noodanticonceptie moet nooit gebruikt worden als een permanente methode om zwangerschap te vermijden.
Sommige jongens staan erop om onbeschermde seks te hebben (geen condoom) en stellen dan aan hun partner
voor om erna noodanticonceptie in te nemen. Dit is heel erg verkeerd! Om te beginnen ben je op die manier
nog steeds blootgesteld aan HIV infectie als je geen condoom gebruikt. Ook kunnen de hormonen die in de
noodanticonceptiepillen zitten ervoor zorgen dat je hormoonsysteem uit balans raakt. Noodanticonceptie moet
122
Zwangerschap en anticonceptie
alleen gebruikt worden in extreme gevallen. Als je seksueel actief bent moet je een andere methode kiezen om
zwangerschap te voorkomen.
WEET JE welke anticonceptiemethoden veilig zijn voor
adolescenten?
Alle onderstaande anticonceptiemethoden zijn veilig voor adolescenten:
Condooms: Een condoom is een zacht, rubberen latex omhulsel dat over de penis van de man wordt
gedragen voordat hij seks heeft. Wanneer de man een orgasme heeft (‘klaarkomt’), wordt het sperma
in de punt van het condoom opgevangen. Zijn afscheiding (zaadcellen) gaat niet bij de vrouw naar
binnen en de afscheiding van de vrouw komt niet in contact met de penis van de man. Condooms
bieden goede bescherming tegen SOI’s, waaronder HIV en ook zwangerschap. Condooms zijn niet
duur en ze helpen sommige mannen zodat ze niet te snel klaarkomen.
Anticonceptiepillen: Anticonceptiepillen bevatten een heel kleine hoeveelheid hormonen die het
maandelijks vrijkomen van een eitje (ovulatie) uit je eierstokken voorkomt. Een vrouw zal nog
steeds menstrueren als ze de pil gebruikt maar het maakt de menstruatieperiode lichter en minder
pijnlijk. Pillen zijn heel erg effectief om een zwangerschap te voorkomen maar je moet ze wel elke
dag innemen. Als je meer dan 1 dag mist kun je zwanger worden omdat je vruchtbaarheid terugkomt
zodra je stopt met het nemen van de pillen. Anticonceptiepillen beschermen je niet tegen HIV of
andere seksueel overdraagbare infecties (SOI’s). het is daarom het best om ze in combinatie met een
condoom te gebruiken.
Injectiepil: De injectiepil bevat hormonen die de ovulatie voorkomen. Binnen 24 uur na de eerste
injectie ben je beschermd tegen zwangerschap gedurende drie maanden. Injecties zijn gemakkelijk
omdat je er niet steeds aan hoeft te denken dat je een pil hoeft in te nemen of iets anders moet doen
voordat je seks hebt. Injecties zijn ook erg persoonlijk – niemand kan uitmaken of je wel of niet de pil
gebruikt. Deze anticonceptiemethode maakt ook dat je menstruatieperioden lichter zijn en minder
pijnlijk wat ook kan helpen voor adolescenten die pijnlijke of zware perioden hebben. Wanneer je
met de injectie stopt ben je niet onmiddellijk weer vruchtbaar omdat de hormonen nog enige tijd
in je lichaam blijven. De meeste vrouwen worden weer vruchtbaar binnen een jaar nadat ze met de
injecties gestopt zijn maar anderen worden veel eerder zwanger. Injecties beschermen je niet tegen
SOI’s/HIV en het is daarom verstandig als ze in combinatie met een condoom gebruikt worden.
Implantaten (Norplant): Implantaten bestaan uit zes smalle buisjes die onder de huid van de
bovenste arm geplaatst worden. Deze buisjes laten hormonen los in het lichaam die de ovulatie
voorkomen. Net als met injecties hoef je er niet steeds aan te denken om een pil in te nemen of iets
anders te doen voordat je seks hebt. De implantaten zijn vijf jaar effectief, maar ze kunnen ook eerder
verwijderd worden. Ze zijn zeer effectief om een zwangerschap te voorkomen maar ze bieden geen
bescherming tegen SOI’s/HIV zodat je ze altijd in combinatie met een condoom moet gebruiken.
Spermiciden of zaaddodende anticonceptiemiddelen (anticonceptieschuim, tabletten, jelly of crème):
Spermiciden doden het sperma van de man nog voor het de baarmoeder binnen kan dringen
zonder dat de man of de vrouw dat voelen. Spermaciden komen in verschillende vormen – cremes,
jellies, schuim en tabletten – en worden in de vagina gebracht voor seksuele omgang. Spermaciden
moeten samen met een condoom gebruikt worden omdat ze slechts heel weinig bescherming bieden
tegen SOI’s/HIV. Hiernaast zijn ze niet even effectief als pillen of injecties om een zwangerschap
te voorkomen. In tegenstelling tot pillen en injecties hoef je spermaciden niet van een arts
voorgeschreven te krijgen. Je kunt ze zo in een apotheek kopen. Dit kan nuttig zijn als je bang of
verlegen bent om een kliniek te bezoeken maar vergeet niet om het altijd in combinatie met een
condoom te gebruiken.
123
11
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
WEET JE welke handelingen of anticonceptiemethoden
NIET VEILIG zijn voor adolescenten?
De volgende anticonceptiemethoden zijn niet veilig voor adolescenten:
Terugtrekking: Terugtrekking is wanneer de man zijn penis uit de vagina trekt vlak voordat hij een
orgasme heeft (klaarkomt). Dit is een zeer onveilige methode omdat mannen vaak geen controle
hebben over het op tijd wegtrekken van de penis. Vaak weten mannen niet dat ze op het punt staan
om een orgasme te hebben totdat het te laat is. Ook is het zo dat een paar druppels sperma vaak
uit de penis lekken voor een orgasme en deze druppels zijn voldoende om een zwangerschap te
vooroorzaken. Terugtrekking biedt geen bescherming tegen SOI’s/HIV.
“Veilige dagen”: Sommige vrouwen proberen te wachten om seks te hebben op de dagen waarop
zij denken dat ze niet vruchtbaar zijn. Deze methode is voor elke vrouw onbetrouwbaar maar vooral
voor adolescentmeisjes die vaak geen regelmatige perioden hebben. Veilige dagen bieden geen
bescherming tegen SOI’s/HIV en biedt ook geen betrouwbare bescherming tegen zwangerschap.
IUD (of spiraal): De IUD of spiraal wordt in de baarmoeder aangebracht door een arts. Het past
gemakkelijker bij een vrouw die reeds een kind heeft gehad en het wordt daarom niet aangeraden
voor jonge meisjes. IUD’s kunnen er ook voor zorgen dat een SOI zich ontwikkelt in een ernstigere
infectie (bekkeninfectie). Omdat adolescenten vatbaarder zijn voor SOI’s moeten ze geen IUD’s of
spiralen gebruiken. IUD’s of spiralen bieden geen bescherming tegen SOI’s/HIV.
Sterilisatie: Vasectomie en afbinden van de eileiders zijn permanente anticonceptiemethoden. Bij
beiden gaat het om een operatie waarbij de eileiders die de eitjes en sperma doorgeleiden worden
afgebonden. Deze methode is voor koppels die het aantal kinderen dat zij wensen reeds hebben of
voor volwassenen die er zeker van zijn dat ze geen kinderen willen. Omdat je na de operatie nooit
meer kinderen kunt krijgen (het kan niet weer ongedaan gemaakt worden), moeten adolescenten
deze optie niet overwegen. Sterilisatie biedt geen bescherming tegen SOI’s/HIV.
DUBBELE BESCHERMING
De HIV en AIDS epidemie heeft veel mensen anders doen denken over anticonceptiemethoden. In het verleden
keken de meeste mensen naar welke methoden het meest effectief waren om een zwangerschap te voorkomen.
Ze maakten zich er niet zo druk over of de anticonceptiemethode wel of geen bescherming bood tegen SOI’s
waaronder HIV.
Tegenwoordig praat men over “dubbele bescherming”. Dubbele bescherming is wanneer je een bepaalde
methode gebruikt die zeer effectief is tegen het risico van SOI’s/HIV en tegelijkertijd een andere methode
gebruikt die zeer effectief is om een zwangerschap te voorkomen.
Bekijk de verschillende methoden en hoe ze bescherming bieden tegen zwangerschap en SOI’s waaronder HIV.
Implantaten, injecties en pillen bieden zeer goede bescherming tegen zwangerschap maar bieden geen bescherming tegen SOI’s/HIV.
Condooms, indien juist gebruikt, bieden goede bescherming tegen zwangerschap en bieden zeer goede bescherming tegen SOI’s/HIV.
Schuimtabletten en spermiciden bieden enige bescherming tegen zwangerschap en bieden enige bescherming tegen SOI’s/HIV.
124
Zwangerschap en anticonceptie
Natuurlijk is de beste bescherming onthouding – geen seks hebben. Maar voor iemand die seksueel actief is zou
de beste bescherming zijn om pillen, implantaten of injecties te gebruiken in combinatie met condooms.
TE
CONDOOM
19, BELIZE
MERLENE,
RT OM EEN
E
IG
E
”.
W
D
N
WAAR
JONGE
EITE NIET
“ALS EEN
HIJ DE MO
IS
,
N
E
IK
U
GEBR
A
TE
, ST. LUCI
NDOOMS
MARIA, 17
AN OM CO
A
N
E
S
N
E
N
E
S
M
I‛
O
D
S
“IK RAA
CTIES,
N”.
OORKOME
M HIV INFE
V
O
E
N
T
E
N
IK
E
U
PP
A
GEBR
CH
S
R
E
G
STEZWAN
ONGEWEN
Ja, condooms zijn uitstekende middelen om een zwangerschap te voorkomen en ze helpen jou en je partner om
je te beschermen tegen SOI’s/HIV. Ze kunnen zelfs meer bescherming bieden als ze in combinatie met pillen of
andere anticonceptiemethoden gebruikt worden.
IK GEBRUIK
GEEN
CONDOOMS.
MAAR ZE
VERPESTEN DE
STEMMING.
HET DUURT
TE LANG
OM AAN TE
TREKKEN.
IK GEBRUIK ZE
ALTIJD!
NIET VOOR
MIJ!
JE KAN GEEN
ZIEKTE VAN MIJ
KRIJGEN!
WAT VOOR
HAAST HEB
JE?
CONDOOMS GEVEN
BESCHERMING, LIEFDE
NIET!
11
Als iemand zegt dat die geen condooms wil gebruiken, sta klaar met een goed antwoord!
En wees gereed om weg te lopen als hij/zij weigert om een condoom te gebruiken.
125
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Samenvatting van Hoofdstuk 11
Zwangerschap en anticonceptie
Iedere keer dat een man en een vrouw onbeschermde vaginale seks of omgang hebben is het
mogelijk dat er een zwangerschap plaatsvindt. Een zwangerschap kan optreden reeds bij de eerste
keer dat een vrouw onbeschermde seks heeft.
Zwangerschap is mogelijk als slechts een spermacel (zaadcel) een eitje bereikt en het bevrucht in
de vrouw. Als het eitje is bevrucht, hecht het zich vast aan de baarmoederwand. Dit is het begin van
een zwangerschap.
De tekenen van een zwangerschap zijn:
• Een gemiste menstruatieperiode.
• Gevoeligheid (pijnlijk gevoel) van de borsten.
• Misselijkheid (gevoel alsof je wilt overgeven).
• Moeheid (je erg moe voelen).
• Vaker moeten plassen.
Zwangerschap maakt vooral adolescentmeisjes kwetsbaar omdat het hun mogelijkheden tot
ontwikkeling ernstig beperkt. Zwangerschap is ook riskant voor jonge meisjes omdat hun lichamen
nog niet helemaal volwassen zijn. Tienermeisjes zullen eerder ernstige gezondheidscomplicaties
hebben tijdens zwangerschap en bevalling dan oudere vrouwen. Het is daarom vooral belangrijk
voor een adolescentmeisje om de juiste zorg te krijgen gedurende de zwangerschap. Het is
aanbevolen om in een ziekenhuis te bevallen waar medisch personeel en apparatuur aanwezig zijn
die nodig zijn bij eventuele complicaties.
Veel adolescentmeisjes worden per ongeluk zwanger. Ze zijn soms wanhopig om de zwangerschap
te beeindigen omdat ze door willen gaan met hun studie of omdat ze geen schande willen zijn voor
hun ouders. In de meeste Caraibische landen, echter, is medische abortus (het beëindigen van
een zwangerschap door een medische ingeep) illegaal en erg onveilig. Een onveilige abortus kan
ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken, van een infectie, beschadiging van de reproductieve
organen, zware bloeding, onvruchtbaarheid tot de dood.
Er zijn verschillende methoden om zwangerschap te voorkomen. Een methode die 100% veilig is,
is onthouding van seks.
Als je seksueel actief bent zouden jij en je partner jullie altijd moeten beschermen tegen
zwangerschap en seksueel overdraagbare infecties (SOI’s) waaronder HIV. De meeste
anticonceptiemethoden zijn veilig voor adolescenten.
Als je onbeschermde seks hebt gehad moet je onmiddellijk een kliniek bezoeken en
vragen naar noodanticonceptie (morning after pil). Het kan een zwangerschap voorkomen als je
het inneemt binnen 72 uren nadat je onbeschermde seks hebt gehad.
Omdat een zwangerschap te maken heeft met twee personen moeten zowel de man als de vrouw
gelijke verantwoordelijkheid dragen voor het voorkomen ervan en ook samen voor de baby zorgen
als een zwangerschap wel optreedt.
Vergeet niet dat je recht hebt op informatie en diensten die anticonceptiemogelijkheden bieden. Als
je seksueel actief bent moet je een gezondheidscentrum bezoeken en naar deze diensten vragen.
126
Gedwongen seks
en seks tegen je wil
Soms hebben mensen – mannen en vrouwen, jongens en meisjes – seks hoewel ze dat eigenlijk niet willen. Ze
voelen zich misschien gedwongen door een vriend of vriendin om mee te doen met seks. Het kan ook zijn dat
ze de druk voelen om seks te hebben als “terugbetaling” voor geschenken of geld dat ze hebben ontvangen
of omdat ze denken dat ze op die manier genegenheid teruggeven aan hun partner. Of ze worden gewoon
gedwongen om seks te hebben door iemand die groter en sterker is.
Ongewenste seks zou niet moeten gebeuren; het is een schending van je lichaam, je intimiteit en je rechten. Het
plaatst je ook in een positie dat je zwanger kan raken en seksueel overdraagbare infecties (SOI’s) waaronder HIV
kunt krijgen. Je loopt ook het risico van emotionele problemen. Het kan erg pijnlijk en traumatisch zijn om tegen
je wil seks te hebben.
Het is soms erg moeilijk om dit soort relaties te ontvluchten als je bang bent of emotioneel of economisch
afhankelijk bent van de persoon die druk op je legt. De beste manier om jezelf te beschermen is door te
leren hoe je situaties waarin je gedwongen of onder druk gezet wordt om seks te hebben, kunt herkennen en
vermijden.
DRUK VAN JE VRIEND OF VRIENDIN
Soms vertellen mensen aan hun partner dat ze hun liefde moeten
bewijzen door seks met hen te hebben. Sommigen dreigen zelfs de
relatie te zullen afbreken als hun partner geen seks met hen heeft.
BEWIJS ME
DAT JE VAN ME
HOUDT.
Het kan erg moeilijk zijn wanneer iemand waar je om geeft je
vertelt dat je seks met hem of haar moet hebben of je dat nu leuk
vindt of niet. Het kan zijn dat je voelt dat je het alleen maar moet
doen omdat je niet wilt dat de relatie eindigt of omdat je om de
persoon geeft en omdat je wilt dat hij of zij gelukkig is.
12
In dit soort relaties kan het moeilijk zijn om het verschil te begrijpen
tussen wat de andere persoon wil en wat jij wilt. Je kunt gemakkelijk
verward raken over wat goed voor je is.
Als je vriend of vriendin je dwingt om seks te hebben moet je
jezelf de volgende vragen stellen:
• Wat zijn jouw waarden? Wil je op dit moment in je leven
seks hebben met deze persoon? Heb je een goed gevoel
erover? Ben je er gereed voor of voel je dat het beter is om
te wachten?
Seks moet nooit een bewijs zijn van liefde
127
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
•
Denk je dat je partner nog steeds van je zal houden en je zal respecteren als je weigert? Ben je bang voor de
gevolgen als je weigert?
•
Kan je jezelf beschermen? Wat zou gebeuren als je erachter kwam dat je een SOI hebt opgelopen of als jij
of je partner zwanger raakt?
Je antwoorden op deze vragen kunnen je een heleboel vertellen over je gevoelens en ze zullen je het gevoel geven
dat je in staat bent om te gaan met de verantwoordelijkheid die gepaard gaat met een seksuele relatie. Of je nu
een jongen of een meisje bent, je hebt het recht om seks te weigeren. Het is jouw lichaam en je moet je eigen
beslissingen nemen als het gaat om seks. Als je niet denkt dat seks op dit punt in je leven het juiste voor je is
moet je het niet doen ongeacht wat je vriend of vriendin zegt. Seks moet plezierig zijn.
Het meest belangrijke: iemand die om je geeft zou je niet moeten dwingen om iets te doen waarvan je voelt dat
het verkeerd voor je is.
Als je niet zeker bent of je vriend of vriendin bij je zal blijven als je weigert om seks te hebben, praat erover. Vertel
je partner dat je om hem of haar geeft maar dat je hebt besloten dat je nog geen seks wilt hebben en geef de
redenen daarvoor. Als hij of zij zegt dat het goed is dan kun je ontspannen en je tijd nemen. Je kan van de goede
relatie tussen jullie genieten zonder seks te overhaasten.
Als je vriend of vriendin echter besluit om je te verlaten kan het erg moeilijk zijn en kan het je je verdrietig en
eenzaam laten voelen. Je denkt misschien dat je een verkeerde beslissing hebt genomen maar je hebt gedaan
wat goed voor je was. Natuurlijk geeft het verdriet wanneer een relatie wordt beëindigd, maar het is nog erger
om iets te doen waar je je niet gemakkelijk bij voelt.
DRUK VAN VOLWASSENEN
Soms leggen oudere volwassenen, waaronder ook personen die getrouwd zijn, druk op jonge mensen om seks te
hebben. Deze volwassenen geven meestal geld, cadeautjes of speciale aandacht aan de jonge persoon. Ze geven
vaak geld om de school te betalen, voor kleren of snoep. Als de volwassen persoon bijvoorbeeld een leraar of
buschauffeur is, kan het zijn dat hij of zij goede cijfers of gratis ritjes in de bus belooft.
AD EEN
ST. LUCIA
WAS. ZE H
N HAAR
IRENE, 16,
IN DIE 15
D
N
E WILDE E
IE
Z
R
V
T
A
N
E
W
E
F
D
A
A
G
H
S
“IK
T EENS
AR ALLE
M‛ DIE HA
E ZICH NIE
‘SUIKEROO
ZE MAAKT
N
TE GEVEN
E
N
FT
A
LI
V
R
IST E
HAAR EEN
IJ
H
T
MOEDER W
EN REED
O
SLO
RE ROUTE
EN DAG BE
EEN ANDE
M
A
SEKS
DRUK. OP E
N
N
E
IJ
G
H
GEDWON
OL MAAR
O
IJ
H
CH
R
S
A
R
A
A
ELDE
W
NA
HUIS
MIJ VERT
NAAR EEN
RNA AAN
A
A
D
T
E
MET HAAR
H
T
ZE
TIE MOES
HAD. TOEN
IJ DE POLI
MET HAAR
DE MAN B
E
Z
T
A
D
AR
ZEI IK HA
”
N
E
V
E
G
N
A
A
Hoewel het spannend kan lijken om een oudere (of rijke) persoon te hebben die interesse in je toont zodat je
voelt dat je aantrekkelijk en belangrijk bent, zijn dit soort relaties heel gevaarlijk.
•
Er kan een relatie ontstaan waarin je je uiteindelijk ongemakkelijk voelt omdat de oudere, rijke of meer
ervaren persoon meestal meer macht heeft in de relatie.
•
Het kan je studie en je toekomst schaden omdat dit soort relaties heel veel aandacht vereisen. Je kunt het
risico lopen om een SOI waaronder HIV te krijgen of zwanger te raken omdat het in dit soort relaties vaak
moeilijk is om over veilige seks te praten.
128
Gedwongen seks en seks tegen je wil
Wanneer een oudere man of vrouw probeert om je
geschenken of geld te geven en je dwingt om seks
te hebben, wees assertief en zeg “Nee!” en loop
onmiddellijk weg. Vertel het aan je ouders, een
tante, oom of een jeugdcounselor. Vraag hen om
je te helpen om te gaan met de situatie. Je hoeft er
niet alleen voor te staan.
Sommige jonge mensen worden in dit soort
relaties geduwd door hun eigen ouders. Dit
gebeurt vaak omdat de ouders arm zijn en niet
kunnen betalen voor schoolgeld, voedsel of kleding
voor hun kinderen. Dit is voor elk jong persoon een
hele moeilijke situatie. Zelfs als je een adolescent
bent is het verkeerd en ouders hebben niet het
recht om je te vragen om seks te hebben met
anderen. Als je in zo’n situatie zit moet je creatief
denken:
Volwassenen kunnen je geld of geschenken geven voor seks.
Dit soort relaties zijn slecht voor je.
• Naar wie kun je gaan voor hulp? Kan je met een
ander familielid praten zoals een tante, oom, grootouder, of oudere broer of zus? Misschien kunnen ze je
schoolgeld betalen of je ouders helpen om rond te komen. Kun je met iemand anders in je buurt praten
zoals iemand van de kerk of moskee of iemand van een jeugdcentrum? Het kan zijn dat ze weten hoe
ze je moeten helpen om je probleem op te lossen. Kan je praten met een leraar of met het schoolhoofd?
Misschien kunnen ze je helpen door je schoolgeld kwijt te schelden of door je werk te geven dat je na
school kunt doen om wat te verdienen.
• Kun je wat geld verdienen? Kun je bij iemand werken na school om wat geld te verdienen?
In andere gevallen worden jonge mensen seksueel misbruikt of zelfs verkracht door personen binnen de familie
zelf. Het kan een oom zijn of een tante, een oudere neef of nicht, een stiefvader of stiefmoeder of zelfs een van
hun ouders.
Dit is een zeer pijnlijke en moeilijke situatie. De persoon die wordt misbruikt kan zich bedreigd en schuldig
voelen en niet bij machte om ertegen te reageren. Hij of zij kan zich heel erg verdrietig of depressief voelen en
denken dat er niemand is waar hij/zij naartoe kan gaan. Misbruik door een familielid kan je emoties heel ernstig
schaden en het is ook een zeer ernstig misdrijf. Als je in zo’n situatie verkeert, moet je onmiddellijk hulp zoeken.
Er zijn veel mensen om je heen die je misschien kunnen helpen als ze van je probleem afweten het is daarom
belangrijk dat je om hulp vraagt! Je hoeft er niet alleen mee om te gaan.
SEKSUEEL MISBRUIK
Elke vorm van ongewenste seksuele aanraking of knuffelen heeft te maken met seksueel misbruik. Het kan
gaan om aanraking van de borsten, geslachtsdelen of elk ander deel van het lichaam. Het kan ook te maken
hebben met seksuele omgang. Elk soort seksueel contact dat ongewenst is kan beschouwd worden als seksueel
misbruik.
Seksueel misbruik wordt vaak gepleegd door iemand, vaak een volwassene, die macht heeft over het slachtoffer
maar het kan ook een leeftijdgenoot zijn. Het kan gaan om een buur, vriend van de familie, leraar, religieuze
leider of gemeenschapsleider of een familielid, zelfs van het eigen gezin.
Seksueel misbruik heeft vaak te maken met bedreigingen, omkoperij, vernedering, listen en geweld. Het kan zijn
dat de misbruiker je bedreigt of geschenken geeft om je mee te laten werken. Hij of zij kan je ook met listen en
bedrog misleiden om iets te doen of je zelfs vertellen dat ze jou of je familie kwaad zullen doen als je iemand
vertelt over het seksueel misbruik. Hij of zij kan ook proberen om je te verwarren door te zeggen dat de relatie
geheim gehouden moet worden.
129
12
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Maar seksueel misbruik kan ook vermomd worden onder de schijn van genegenheid en zorgzaamheid wat het
nog verwarrender maakt voor het slachtoffer. Dit is ook een heel moeilijke situatie. De persoon kan iemand
zijn waar je van houdt zoals een vriend of vriendin, schoolvriend, neef, broer of zelfs een van je ouders. Het is
moeilijk om te begrijpen dat iets dat zo verkeerd is als seksueel misbruik ook zorgzaam en liefdevol kan zijn.
Maar seksueel misbruik is altijd verkeerd, zelfs als het “zorgzaam” is en je moet je nooit schuldig voelen of
denken dat je het hebt verdiend.
Hier zijn enkele tips om te onthouden:
• Je lichaam is van jouw.
• Je hebt het recht om te beslissen wie je lichaam aanraakt,
hoe en wanneer.
• Niemand mag naar je lichaam kijken of het aanraken op
een manier waarop jij je ongemakkelijk voelt.
• Je moet je eigen gevoelens over aanraking van je
lichaam vertrouwen en besluiten wat juist voor je is. Als
je voelt dat het niet juist is, dan is het verkeerd. Luister
niet naar personen die je van het tegendeel willen
overtuigen.
Als iemand je op een manier aanraakt die je niet leuk vindt of je
dwingt om seks te hebben zeg vastberaden en luid “Nee”. Wees
assertief. Zoek iemand met wie je erover kunt praten. Praat met
je ouders, een oom of tante, een grootouder, een vriend, een
leraar, de moeder van een vriend of bel een hulplijn zoals een
crisis nummer (als dit beschikbaar is). Zoek hulp.
Elk ongewenst seksueel contact is seksueel misbruik
ONGEWENSTE INTIMITEITEN
Elk type ongewenste seksuele aandacht, zoals seksuele opmerkingen en lichamelijke gebaren die je je niet op je
gemak laten voelen worden een ongewenste intimiteit genoemd. Voorbeelden van seksuele intimiteiten zijn:
• Fluiten naar iemand of opmerkingen maken over iemands uiterlijk wanneer hij of zij langs loopt.
• Seksuele grappen maken zoals grappen over iemands lichaam of geslachtsdelen.
• Iemand besluipen – de persoon overal en constant achtervolgen.
• Publiekelijk tentoonstellen van de geslachtsdelen.
• Berichten, sms-berichten, e-mails of neptelefoongesprekken van seksuele aard.
Ongewenste seksuele intimiteiten kunnen bijna overal plaatsvinden: op school, op het werk, op straat, op de
markt, in de kerk of thuis. Ongewenste intimiteiten gebeuren ook vaak in de bus of ander transport van en naar
school of werk. Personen die zich schuldig maken aan ongewenste intimiteiten kunnen volkomen vreemden zijn
of juist mensen die je kent zoals een leraar, leeftijdgenoot, buur, familielid of iemand op je werk.
Ongewenste seksuele intimiteiten is een ernstige zaak. Woorden alleen al kunnen je zelfvertrouwen schaden en
maken dat je je schaamt en niet op je gemak voelt. Ze kunnen ook maken dat je je bang voelt.
Je bang voelen voor ongewenste intimiteiten is normaal. Deze gevoelens zijn je instinct dat je vertelt dat je
moet oppassen! Mensen die onplezierige seksuele opmerkingen maken geven niet om je gevoelens en maken
zich waarschijnlijk ook niet druk dat ze je daarmee kunnen schaden. Seksuele opmerkingen kunnen een
waarschuwing zijn over het karakter van een persoon.
130
Gedwongen seks en seks tegen je wil
De beste manier om met ongewenste intimiteiten om te gaan is om personen te vermijden die onplezierige
opmerkingen of gebaren maken. Toon geen angst. Blijf kalm en zelfverzekerd en loop weg. Probeer soortgelijke
situaties in de toekomst te vermijden. Als iemand je bijvoorbeeld lastig valt op weg naar school, probeer dan je
route of de tijd waarop je vertrekt te veranderen.
Andere manieren om met ongewenste intimiteiten om te gaan zijn:
•
Geef jezelf niet de schuld. Denk eraan, niemand heeft het recht om jou of hoe je eruit ziet of hoe je je kleedt
of je seksueel gedrag in het verleden, te misbruiken.
•
Praat met iemand. Hou het niet voor jezelf. Praat met een ouder, tante of oom, jeugdcounselor of een
leraar die je vertrouwt. Vraag hen om je te helpen om met de situatie om te gaan.
VERKRACHTING
Verkrachting is een daad van geweld, macht, brutaliteit en vernedering waarbij een persoon gedwongen wordt
om intiem seksueel contact te hebben. Veel mensen denken echter dat verkrachters altijd vreemden zijn maar
dit is helaas niet waar. Verkrachting door willekeurige vreemden komt zelden voor. De meeste personen die
verkrachting meemaken kennen de verkrachter. Het is vaak een vriend of kennis, buur, familielid of vriend van de
familie.
ND GING
MIJN VRIE
, BELIZE
IK
15
,
N
A
E
N
O
T
IA
R
D
EMBE
, GEWOON
OP 16 NOV
VRIENDJE
N
IJ
M
HIJ
“HET WAS
T
NIE
DE ALLES.
. HIJ WAS
VERANDER
G
TEN.
A
D
OPZOEKEN
CH
E
IE
V
D
E
P
ET HEM T
D MAAR O
M
N
N
IE
O
R
G
V
E
B
N
EE
EN IK
MAAR IK
ZIJN BED
TE HEBBEN
DS
OM SEKS
TROK ME IN
N
E
HUIS. SIN
G
T
E
IN
H
W
E ME D
RENDE UIT
N
N
E
E
G
E
N
HIJ WILD
D
O
J
W
EU
AN EEN
. IK SCHRE
ET HUIS V
WEIGERDE
IT MEER H
O
O
N
IK
N
E
DIE DAG B
GAAN”.
BINNENGE
Veel verkrachtingen van jonge mensen zijn ‘verkrachtingen tijdens afspraakjes’ (date rapes) of ‘verkrachting
door kennissen’. Een ‘afspraakverkrachting’ is wanneer een persoon zijn of haar partner dwingt om een afspraak
te hebben om seksuele omgang te hebben tegen zijn wil. Het kan gebeuren dat ze eerst gewoon zoenen en
knuffelen en de andere persoon plotseling zijn of haar partner dwingt om seks te hebben. In de afgelopen jaren
is een nieuwe vorm van bedreigingen voor verkrachting ontstaan: “date rape drugs”.
Wat zijn “date rape drugs” precies?
Technisch gesproken bestaan ze uit stoffen die ervoor zorgen dat je niet in staat bent om “Nee” te zeggen
of ongewenste seksuele aantijgingen te weigeren. Elke stof of elk middel dat gebruikt wordt om iemand in
deze toestand te brengen heet een “date rape drug”.
Deze kunnen bestaan uit middelen zoals alcohol, marihuana of andere straatdrugs, slaappillen en
kalmeringsmiddelen, zelfs medicijnen tegen verkoudheid. De term ‘date rape drugs’ heeft echter vaker
te maken met drugs die niet herkenbaar zijn. Ze hebben geen smaak en zijn kleurloos en geurloos. Alle
sporen van de drugs verlaten het lichaam 72 uren nadat het is ingenomen.
Date rape drugs worden gemakkelijk in drankjes en voedsel gestopt en werken heel erg snel. Ze maken
het slachtoffer bewusteloos terwijl hij of zij nog steeds reageert maar weinig of geen herinnering heeft
van wat er gebeurt terwijl de drugs in het lichaam actief is. De drugs zorgt er ook voor dat iemand zonder
geremdheid handelt, vaak in een seksuele of lichamelijke manier.
Dit is een belangrijke reden waarom je nooit een drankje van een vreemde moet aannemen en nooit je
drankje op de bar moet laten staan in een dancing, bar of disco.
131
12
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Kennissenverkrachting gebeurt wanneer de verkrachter iemand is die we kennen zoals een vriend, buur of
familievriend. Huwelijksverkrachting vindt plaats wanneer iemand seks heeft met zijn of haar partner tegen zijn
of haar wil.
Afspraakjesverkrachting, kennissenverkrachting en huwelijksverkrachting zijn allemaal vormen van verkrachting.
Ze zijn gewelddadig, pijnlijk, schokkend en verkeerd. Zelfs indien een koppel reeds lichamelijk intiem is geweest
heeft niemand het recht om zijn of haar partner te dwingen om verder te gaan dan hij/zij wil. Zelfs indien beide
personen reeds seks hebben gehad met elkaar heeft niemand het recht de ander daartoe te dwingen als hij of zij
dat op een bepaald moment niet wil.
Zelfs als iemand uitdagende kleding draagt heeft niemand het recht hem of haar te dwingen tot seksueel contact.
In al deze situaties is het dwingen van iemand om seks te hebben nog steeds verkrachting. En het is heel erg
verkeerd.
Als je een lichamelijke relatie met iemand hebt zorg er dan voor dat je duidelijke signalen geeft. Soms geven
mensen de ander het idee dat ze ervan genieten zodat hun partner het niet begrijpt wanneer ze plotseling niet
meer verder willen. Toch, zelfs indien iemand geen duidelijke signalen geeft, heeft niemand het recht hem of
haar te verkrachten. Verkrachting is nooit een “rechtvaardige straf’ voor iemand die onduidelijke signalen gaf.
Een goede partner is zorgzaam en begripvol. Hij of zij luistert naar wat zijn of haar partner te zeggen heeft en
neemt dit serieus. Wanneer iemand “Nee” zegt, betekent dit “Nee” en wanneer iemand “Stop” zegt moet hun
partner ook stoppen.
EM
UIT BIJ H
DE HIJ ME
IG
D
O
N
E
G
A
D
A
, JAMAIC
T IK WIL
. OP EEN D
E HEM DA
LACENA, 15
E VRIEND
EN.
IK VERTELD
ANNELIJK
N
M
E
DEN ZITT
N
U
N
E
E
O
E
Z
M
D
“IK HA
E ATEN SA
EN SAMEN
ILDE
V
W
E
W
.
E
N
E
IJ
W
T
H
E
T
TE
WAS EN
D EROP DA
LM
N
FI
O
THUIS OM
T
E
S
T
TOEN
N
IJ
R
A
H
LM MAA
INTERESS
EN MAAR
NAAR DE FI
EEN HEEL
VERTREKK
N
R
E
E
E
K
M
E
T
K
E
A
D
E
D
R
LDE ME
IJKEN. W
N PROBEE
HIJ VERTE
E
ZOUDEN K
KUSSEN E
LD
R
E
E
A
T
T
A
R
M
N
E
E
R
V
E
H
AMEN
IJ ME OM
IGERDE. IK
E
H
W
G
E
DAT WE S
IK
O
S
R
R
R
V
A
S
BEN, MA
EN, ANDE
HELFT WA
EM TE HEB
EN TE LAT
HET OP DE
IK
EKS MET H
M ME ALLE
S
O
M
M
E ALLEEN.
E
O
M
H
N
T
G
E
K EN LIE
EN VROE
IE
TE DWING
N
”.
N
S
O
K
A
PA
T
W
IN
IE
IJ
E
IK DAT N
P VOORB
IJ RAAKT
HEM DAT
IENDSCHA
M HULP. H
R
V
O
E
N
D
E
G
W
A
U
REE
IJN GEDR
ZOU IK SCH
ANWEGE Z
EM DAT V
H
E
LD
E
T
VER
Iedereen kan leren om het risico dat hij of zij
verkracht wordt te verminderen. Het meest
belangrijke is om je instinct te vertrouwen. Als
iemand je je bijvoorbeeld ongemakkelijk of
bedreigd laat voelen, besteedt dan aandacht
aan je gevoelens en onderneem actie. Ga
meteen uit de buurt van de persoon of de
situatie. Zelfs als er geen duidelijke reden blijkt
te zijn dat deze persoon je je ongemakkelijk
laat voelen kan het zijn dat je een paar
instinctieve tekens opvangt die belangrijke
waarschuwingssignalen zijn. Je moet deze
gevoelens nooit negeren. Besteedt er aandacht
aan en onderneem actie.
Wees assertief. Zeg duidelijk en vastberaden “Nee”.
132
Gedwongen seks en seks tegen je wil
Andere manieren om jezelf te beschermen tegen verkrachting zijn:
• Vermijdt alleen thuis zijn met iemand die je niet vertrouwt zelfs als dit een vriend of familielid is. Vertrouw
op je intuïtie (gevoel in je binnenste). Ga niet in het huis van iemand als er niemand anders daar is.
• Ga niet naar plaatsen waar er geen andere mensen zijn. Ga uit in een groep of met vrienden en blijf in de
groep.
• Als je uit gaat zorg ervoor dat andere mensen (je ouders, vrienden, een tante of oom) weten waar je naar
toe gaat en hoe laat je thuis zal zijn. Ken je eigen grenzen. Alvorens je op een afspraakje gaat, denk na
over wat je wel en niet wilt doen. Probeer het niet uit te stellen totdat jij en je partner al aan het zoenen of
knuffelen zijn.
• Wees duidelijk over je grenzen. Vertel je partner wat ze zijn om ervoor te zorgen dat jullie beiden dezelfde
verwachtingen hebben.
• Zorg dat je altijd geld bij je hebt wanneer je op een afspraakje gaat zodat je zelf naar huis kan als het
afspraakje misloopt.
• Deel de kosten met je vriend(in). Laat hem of haar niet denken dat je hen enig seksueel plezier
‘verschuldigd’ bent in ruil voor geld dat hij of zij voor jou heeft uitgegeven.
• Neem geen autoritjes aan van vreemden; voor meisjes is het vooral belangrijk wanneer ze alleen in een taxi
of alleen met mannen zijn.
• Gebruik geen alcohol en drugs. Alcohol en drugs kunnen het moeilijk voor je maken om duidelijk te zijn
over je grenzen. Ze kunnen het moeilijk voor je maken om jezelf duidelijk uit te drukken.
• Neem nooit een drankje aan van iemand die je niet kent, laat je drankje nooit onbeheerd achter of drink
nooit uit een geopende fles omdat iemand een drug in je drankje kan doen.
• Als je uit bent op een afspraakje en je vriend(in) begint druk op je uit te oefenen, geef dan een duidelijke en
sterke weigering. Laat geen twijfel bestaan dat je “Nee” bedoelt wanneer je “Nee” zegt. Gebruik een sterke,
luide toon in je stem en kijk je vriend(in) recht in de ogen aan. Glimlach niet of kijk niet verlegen opzij. Geef
je vriend(in) niet het idee dat je overtuigd of verleid wilt worden.
12
Gebruik je kracht om de persoon weg te duwen en terug te vechten.
Als je in een verkeerde situatie bent en iemand probeert je te overweldigen kan je altijd terugvechten. Wat je
geslacht of lichaamsgrootte ook is, je hebt de lichamelijke kracht en het verstand om terug te vechten. Doe alles
wat je kan om jezelf te verdedigen. Gil en schreeuw luidkeels om hulp als dat nodig is.
133
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
WAT JE MOET DOEN ALS EEN VERKRACHTING PLAATSVINDT
Soms vindt verkrachting toch plaats ondanks de inspanningen van de persoon om zichzelf te beschermen. Het
kan zijn dat de jongen of het meisje overmeesterd wordt door de kracht van de aanvaller en niet in staat is om
hem te weren. Dit is een verschrikkelijke situatie en het is daarom belangrijk om te weten wat je hierna moet
doen.
Als een verkrachting jou of iemand die je kent overkomt moet je het volgende doen:
• Doe zo snel mogelijk aangifte bij de politie. De meeste landen hebben strikte wetten en straffen voor
verkrachters. Als je besluit dat je de verkrachting aan de politie wil rapporteren, stel dit niet uit. Er kan veel
moed en durf nodig zijn om een verkrachting te rapporteren omdat het pijnlijk en schokkend kan zijn om
over de ervaring te praten of het kan zijn dat je bang bent voor wraak van de verkrachter. Maar probeer
moed te verzamelen en hulp te vragen om de verkrachter te rapporteren. Als je dat niet doet zal hij of zij
vrijuit gaan en misschien iemand anders pijn doen.
• Zoek zo snel mogelijk medische hulp. Je moet binnen 48 uur een medische check-up krijgen om er zeker
van te zijn dat alles in orde is met je of om eventuele verwondingen of snijwonden te behandelen. Het is
belangrijk om medische hulp te krijgen zelfs als je pijn hebt of je depressief voelt. Denk eraan dat je slechts
een maand hebt om medicijnen in te nemen om een HIV infectie te voorkomen.
• Vraag een ouder, tante, broer of zus of vriend om met je mee te gaan naar een kliniek of ziekenhuis om je te
ondersteunen. Vraag iemand die sterk, zorgzaam en betrouwbaar is, iemand die je vertrouwt en die het niet
aan anderen zal doorvertellen.
• Was jezelf of douche niet voordat je naar de dokter gaat. Hoewel je eerste gedachte zal zijn om jezelf
grondig te wassen is dit geen goede gedachte. Deskundigen raden aan dat een slachtoffer van verkrachting
niet eens haar handen wast omdat dit lichamelijk bewijsmateriaal kan verwijderen (vuil, sperma,
lichaamsafscheiding, haar etc.) dat kan bewijzen dat ze verkracht is en door wie.
• Draag of breng de kleren in een tas mee die je droeg toen de verkrachting gebeurde. De kleren kunnen als
bewijs gebruikt worden dat de verkrachting heeft plaatsgevonden.
• Zorg dat je bij de gezondheidskliniek of arts een grondig onderzoek krijgt. De arts of gezondheidswerker
moet je onderzoeken op snijwonden, scheuren en blauwe plekken en moet een spermamonster nemen.
• Als je een meisje bent vraag dan naar noodanticonceptie om een zwangerschap te voorkomen (zie
hoofdstuk 11 voor meer over noodanticonceptie). Vraag ook om getest te worden voor SOI’s en HIV. Voor
de HIV test zul je misschien terug moeten komen na drie of zes maanden om er zeker van te zijn dat je niet
besmet bent geworden (zei hoofdstuk 10 voor meer over HIV en andere SOI’s)’.
• Vraag de arts of gezondheidswerker om alles op te schrijven wat hij of zij constateert. Deze informatie kan
gebruikt worden indien je besluit om naar de politie of het gerecht te gaan.
• Zorg dat je counseling krijgt. Het is een goed idee om iemand te hebben om over je gevoelens van angst,
verdriet, kwaadheid en pijn te praten. Een professionele counselor kan je helpen om je gevoelens op een
rijtje te zetten zodat je ermee om kunt gaan.
Het is belangrijk om te weten dat het in veel landen legaal is voor een vrouw om een abortus te hebben om een
zwangerschap die het resultaat is van verkrachting te beeindigen. Als je denkt dat je zwanger bent, praat met een
arts of maak contact met een vrouwenorganisatie om te bekijken wat de opties zijn.
Het kan een hele tijd duren om lichamelijk en emotioneel te genezen na een verkrachting. Wees geduldig en
het meest belangrijke, geef jezelf niet de schuld of denk niet dat jij verantwoordelijk was voor de verkrachting.
Verkrachting en ander ongewenst seksueel contact zijn nooit jouw schuld.
134
Gedwongen seks en seks tegen je wil
Samenvatting van Hoofdstuk 12
Gedwongen seks en seks tegen je wil
Ongewenste seks is lichamelijk gevaarlijk en emotioneel moeilijk. Het plaatst je ook in een positie
van groot risico op een ongewenste zwangerschap en SOI/HIV en AIDS. Het is een zeer pijnlijke
en traumatische ervaring om tegen je wil seks te hebben.
Ongewenste seks houdt een aantal verschillende dingen in. Deze kunnen zijn:
• Ongewenste seksuele aanrakingen of contact. Dit heet seksueel misbruik.
• Ongewenste seksuele opmerkingen of gebaren. Deze noemt men ongewenste intimiteiten.
• Gedwongen seksuele omgang. Dit heet verkrachting. Verkrachters kunnen volkomen vreemden
zijn maar meestal is het iemand die het slachtoffer kent – zoals een vriend, kennis, buur of
familielid.
De beste manier om jezelf te beschermen is te leren hoe je situaties waarin je risico loopt om
verkracht te worden kunt herkennen en vermijden.
• Vermijdt relaties met oudere volwassenen. Deze relaties plaatsen je in een groot risico om
een SOI/HIV of zwangerschap te krijgen omdat ze geen gelijke relaties zijn. Het kan zijn dat
je geen macht voelt om “Nee” te zeggen tegen seksueel contact of om de oudere persoon een
condoom te laten gebruiken.
• Vertrouw op je intuïtie. Als iemand je je ongemakkelijk of nerveus laat voelen, ga onmiddellijk
uit de buurt van deze persoon. Je gevoelens zijn belangrijke waarschuwingssignalen. Negeer ze
niet.
• Wees nooit alleen met iemand die je niet goed kent of vertrouwt. Het is beter om uit te gaan in
een groep of met vrienden en bij de groep te blijven.
• Ken je eigen grenzen en zorg ervoor dat je vriend of vriendin weet wat ze zijn.
• Gebruik geen alcohol en drugs.
• Wees assertief. Laat geen twijfel bestaan dat je “Nee” bedoelt als je “Nee” zegt. Geef niet de
indruk dat je overtuigd of verleid wilt worden.
Soms gebeurt een verkrachting ondanks de inspanningen van de persoon om zichzelf te
beschermen. Als dit gebeurt moet je onmiddellijk zorgen voor medische zorg en counseling. Als
je een meisje bent zal de arts of gezondheidswerker je misschien ook noodanticonceptie kunnen
geven om een zwangerschap te voorkomen. Was of baadt jezelf niet voordat je medische zorg krijgt
zodat je bewijs hebt voor het geval je besluit om naar de politie te gaan.
Het meest belangrijke, geef jezelf niet de schuld. Het was niet jouw schuld. Gun jezelf de tijd om
lichamelijk en emotioneel te genezen.
135
12
Drugsmisbruik
Soms gebruiken mensen drugs om zich gezelliger, stoerder, moediger en interessanter te voelen. Drugs zorgen
er ook voor dat mensen zich minder bezorgd of gespannen voelen. Maar deze positieve gevoelens duren niet
lang en drugs gebruiken als een routine om vrolijkheid en succes te hebben is erg riskant om niet te noemen
rampzalig! Als men drugs op deze manier gebruikt heet dat drugsmisbruik.
Drugsmisbruik is een serieus probleem en het vindt overal rondom ons plaats. In feite vormen sommige drugs
zoals alcohol en sigaretten zo’n normaal beeld in onze gemeenschap dat we ze bijna helemaal niet zien als
drugs. Maar alcohol en sigaretten zijn drugs en mensen misbruiken ze vaak.
Drugs zijn schadelijk voor je hersenen, lichaam en je relaties met andere personen. Ze kunnen je ziek maken en
kunnen je in iemand veranderen die moeilijkheden zal hebben in het leven waaronder problemen met de wet.
Ze kunnen ervoor zorgen dat je slecht werkt op school, je vrienden verliest en ruzie maakt met je ouders. Drugs
slokken ook grote hoeveelheden geld op.
Drugs kunnen het ook moeilijker voor je maken om aan veilige seks te doen omdat je niet helder kunt denken
nadat je drugs hebt gebruikt. Je moet in staat zijn om dingen te zeggen zoals “Ik wil alleen zoenen. Ik wil
geen seks” of “Alleen met een condoom”. Drugs kunnen maken dat je risico’s neemt zoals het hebben van
onbeschermde seks. Als gevolg daarvan kan je een seksueel overdraagbare infectie oplopen waaronder HIV
en AIDS. Je kan ook zwanger raken of een meisje zwanger maken zonder dat je dat wilt. In sommige extreme
gevallen kunnen drugsmisbruik en drugsverslaving ertoe leiden dat jonge mensen hun lichaam verkopen voor
seks om geld te kunnen hebben om drugs te blijven kopen.
SOORTEN DRUGS EN VERDOVENDE MIDDELEN DIE MISBRUIKT WORDEN
Er zijn verschillende soorten drugs (waaronder bepaalde medicijnen) en verdovende middelen die misbruikt
worden door mensen en dit kan tot ernstige problemen leiden. Hier volgen enkele van de drugs die vaak gebruikt
worden en de effecten die ze op je kunnen hebben:
Cannabis (ook wel marihuana, hasjiesj, ganja, djonko, stick, pep, blaka ‘té genoemd) komt van een plant.
Meestal worden de bladeren gerookt maar er is ook een sterkere soort die gemaakt wordt van de stam van de
plant.
Cannabis laat mensen zich gewoonlijk ontspannen en blij voelen maar het kan ook maken dat men gevoelens
van heftige paniek of angst voelt. Cannabis roken kan ervoor zorgen dat je rode ogen en een droge mond en keel
krijgt en ook een verhoogde eetlust. Het kan zijn dat je je slaperig voelt en dat je zorgen weg vliegen als je ‘high’’
bent. Maar je inschatting van zaken zal slecht zijn en je zal moeite hebben om goede beslissingen te nemen.
Zwaar en langdurig gebruik van cannabis is schadelijk voor je longen en kan kanker veroorzaken. Het beinvloedt
ook je geheugen en je vermogen om je te concentreren en dingen te begrijpen. Het kan moeilijker zijn om te
studeren of een baan te behouden omdat je geheugen en vermogen om je te concentreren minder worden.
Cannabis kan ook leiden tot een vermindering van de spermaproductie bij een man. Langdurig gebruik van
cannabis kan ook leiden tot de neiging om zwaardere drugs te gebruiken.
Benzine, lijm, verfverdunner en industriële producten in spuitbussen worden soms geïnhaleerd om zich high
te voelen. Deze middelen maken dat je je warm voelt, geen honger hebt, minder angstig bent en je blijer voelt,
tenminste voor een korte tijd. Nadat je deze middelen hebt ingeademd, wordt je slaperig en voel je je even ‘weg’
van de wereld.
137
13
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Deze drugs kunnen ook misselijkheid en overgeven veroorzaken. Je kunt je gedesoriënteerd en verward voelen
en je bent misschien niet in staat om gevaren in je omgeving te herkennen.
PROBLEMEN?
WELKE
PROBLEMEN?
Herhaaldelijk gebruik van deze middelen kan na verloop van tijd de hersenen, longen en andere organen
permanent beschadigen. Het diep inhaleren van deze middelen kan leiden tot bewusteloosheid (flauwvallen),
verstikking (niet genoeg lucht kunnen inademen) en de dood.
Kalmerende middelen (medicatie), waaronder Valium en Mandrax zijn drugs die maken dat je je slaperig,
ontspannen en rustig voelt. Ze verminderen je hartslag en maken dat je minder snel ademt. Een overdosis van
kalmerende middelen kan gemakkelijk en snel leiden tot de dood.
Hallucinerende middelen zoals ‘angel dust’ of LSD (ook wel PCP, suikerklontjes of de dragon genoemd) zijn
drugs die ervoor zorgen dat je visioenen ziet van dingen die niet bestaan. Deze drugs veroorzaken trillen van
het lichaam, verlies van eetlust, slapeloosheid en een verhoogde lichaamstemperatuur. Ze kunnen angst,
gewelddadig gedrag, depressie en paranoia veroorzaken. Terwijl je high bent en visioenen ziet kan je jezelf en
anderen verwonden. Langdurig gebruik kan geheugenverlies veroorzaken en een overdosis van deze drugs kan
leiden tot stuiptrekkingen, bewusteloosheid en de dood.
Hard drugs (narcotische middelen) zoals heroïne en cocaïne (ook wel junk, coke of crack genoemd). Mensen
gebruiken vaak naalden om deze drugs direct in de bloedbaan te spuiten. Deze drugs zijn erg verslavend en als
je ze eenmaal begint te gebruiken is het vaak moeilijk om te stoppen. Verslaafdheid is de ervaring dat je niet
zonder de drugs kan leven.
Deze ‘hard drugs’ zijn duur waardoor sommige personen die ze gebruiken beginnen te stelen om genoeg geld
te hebben om ze te kopen of ze beginnen zelfs ‘drugs te dealen’ waardoor ze gevangen raken in een netwerk van
illegale, slechte en vaak zeer gevaarlijke activiteiten. Drugsverslaafden delen vaak injectienaalden onder elkaar
om de drugs in te spuiten waardoor ze een groter risico lopen om besmet te raken met HIV.
SIGARETTEN EN ALCOHOL
De meeste mensen denken niet aan alcohol en sigaretten wanneer ze aan drugs denken. Alcohol en sigaretten
worden echter vaker misbruikt dan andere drugs en misbruik van deze drugs kan schadelijke effecten hebben.
Tabak, sigaretten en sigaren bevatten de actieve stof nicotine. Nicotine maakt je niet high zoals marihuana of
alcohol en het hindert ook je vermogen niet om goed te kunnen oordelen. Het kan maken dat je je energiek voelt
en dat je minder eetlust hebt.
138
Drugsmisbruik
Nicotine is erg verslavend. Mensen die roken en proberen te stoppen kunnen erg depressief worden en moeite
hebben met slapen of zich concentreren en ze raken sneller geïrriteerd, boos en angstig. Toch is het belangrijk
om ondersteunend te zijn naar personen die proberen te stoppen en deze factoren moeten je niet ontmoedigen
om te stoppen als je momenteel rookt.
Niet alleen is nicotine heel erg verslavend maar roken is ook heel erg schadelijk voor je gezondheid. Het is
bewezen dat roken verschillende vormen van kanker veroorzaakt zoals keelkanker, tongkanker, longkanker,
borstkanker, maagkanker en darmkanker. Het beschadigt het hart en de bloedvaten en verhoogt het risico om
een hoge bloeddruk, beroerte of hartaanval te krijgen.
HI GUDU, IK
ZAL VOOR JE
ZORGEN. LATEN WE
NAAR MIJN HUIS
GAAN.
IK DENKFFF DAT
IK TEWEEEL
ALCOHOL HEBFFFF.
GEDRONKESSSSTT ......IK
VOEL ME ZOOOOOOOS
MOEWWEEE
IK ZAL HAAR NAAR MIJN
HUIS BRENGEN WAAR WE
ALLEEN ZIJN EN DAN .........
IK KENNZZZZ
DEZE VENT NIET
ZOOOOSSSS GOED
MAAR IK DENKSSS
DATS HET WEL
GOEZZ IS!
Alcohol beinvloedt je vermogen om goede en veilige
beslissingen te nemen
Het is ook bewezen dat roken impotentie veroorzaakt bij mannen. Dit omdat roken de bloedaderen in de penis
beschadigt zoals het ook andere bloedaderen in het lichaam beschadigt. Roken is ook vooral gevaarlijk voor
vrouwen die voorbehoedsmiddelen gebruiken daar dit hartproblemen kan veroorzaken. Verder is het bewezen
dat roken ook schadelijke gevolgen heeft voor mensen die in de buurt van rokers zijn (passieve rokers).
Alcohol is de meest gebruikte drugs over de gehele wereld. In tegenstelling tot de meeste andere drugs is alcohol
over het algemeen legaal. Hiernaast is alcohol ook verkrijgbaar in heel goedkope variaties. Alcohol is daarom een
drugs waar je waarschijnlijk het meest mee in contact zult komen omdat het in bijna elk huis aanwezig is. Een
of beide ouders van je of familieleden drinken misschien alcohol en het kan zijn dat je gemakkelijk toegang tot
alcohol hebt.
Alcohol is een erg populaire drug omdat het mensen zich ontspannen en zelfverzekerd laat voelen. Een
ontspannen gevoel en je zelfverzekerd voelen zijn echter niet altijd iets goeds. Je kan erdoor in problemen
raken. Alcohol zoals de meeste stemmingsveranderende drugs maken dat je remmingen wegvallen. Dit zijn
de gevoelens die je hebt die je ervan weerhouden om dingen te zeggen en te doen waar je later spijt van zult
hebben.
139
13
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Wanneer je alcohol drinkt worden de regels waarmee je normaal gedrag beheerst wordt, losser. Je reactie wordt
trager en het kan moeilijk zijn om helder te denken. Je vermogen om goede beslissingen te nemen wordt
beinvloedt zodat je geen goede beoordelingen meer kunt maken. Alcohol wordt meestal in verband gebracht met
erg gewelddadig gedrag. Een persoon die onder invloed is van alcohol kan gemakkelijk beginnen te schreeuwen
of personen om hem of haar heen beginnen te beledigen. Soms doen ze anderen hiermee pijn, zelfs mensen
waar ze om geven.
Hieronder het verhaal van een tiener over alcohol:
EN OM ME
T. LUCIA
DE GEVAR
IK
T
E
E
ERIC, 15, S
G
R
E
EB
KV
OMS. IK H
R IK DRIN
ER CONDO
V
“WANNEE
O
S
D VAN
E
E
LL
LO
ERGEET A
R DE INV
SEKS DOO
HEEN. IK V
E
D
M
R
E
NBESCH
AR BEN”.
DAAROM O
KWETSBA
AT IK ERG
D
T
E
E
W
IK
ALCOHOL.
Alcohol is ook erg verslavend en het is moeilijk voor alcoholisten om het drinken te stoppen of te verminderen.
De langdurige invloed van zwaar alcohol gebruik is ook heel ernstig. Het kan zijn dat je personen in je omgeving
kent die zware alcholisten zijn en misschien heb je gezien hoe ze hun familie hebben vernietigd, hun carriere
hebben verwoest en het leven van veel mensen ellendig hebben gemaakt. Alcoholmisbruik kan ook leiden tot
gezondheidsproblemen zoals beschadiging van de hersenen en leverziekten.
Als een algemene drug zoals alcohol zulke problemen kan veroorzaken denk er dan aan wat er kan gebeuren als
je een zwaardere drugs zoals cocaïne neemt.
WEET JE dat drugsgebruik schadelijk is voor
de reproductieve gezondheid?
Hoewel alle drugs schadelijk zijn voor je lichaam en je geest kunnen veel drugs ook je reproductieve
gezondheid schaden.
Roken bijvoorbeeld kan:
•
Samen met anticonceptie pillen gezondheidsproblemen veroorzaken.
•
Vroege menopauze op gang brengen.
•
Het risico van een vrouw op baarmoeder- en baarmoederhalskanker vergroten.
•
Het ontstaan van een zwangerschap bij een vrouw belemmeren en impotentie veroorzaken bij de man.
•
Het risico van een miskraam tijdens zwangerschap vergroten.
•
Te vroeg of klein geboren baby’s veroorzaken.
Drugs en alcohol gebruiken tijdens de zwangerschap is vooral gevaarlijk omdat het kan leiden tot
ernstige gezondheidsproblemen en afwijkingen bij de baby zoals een slecht ontwikkeld hart, beenderen,
hoofd, gezicht, interne organen alsook een laag gewicht, trage groei en leerproblemen. Drugsmisbruik
tijdens de zwangerschap kan ook leiden tot een kind dat drugsverslaafd geboren wordt.
Als je drugs neemt tijdens de zwangerschap neemt de baby de drugs ook naar binnen en in grotere
hoeveelheden. Het effect op de baby zal groter zijn dan het effect op de zwangere vrouw.
140
Drugsmisbruik
VERSLAVING
Hoe eerder in zijn of haar leven iemand drugs begint te gebruiken, hoe groter zijn of haar kansen om later in het
leven ernstige drugsgerelateerde problemen te ontwikkelen. De effecten van de meeste drugs vinden vaak over
een bepaalde periode plaats. De effecten bouwen zich op in het lichaam, net zoals een tijdbom die wacht om af
te gaan.
Er zijn veel tekenen die te kennen geven wanneer drugsgebruik een ernstig drugsprobleem is. Deze tekenen zijn:
• Tegen jezelf of anderen liegen over hoeveel drugs of alcohol je gebruikt.
• De drugs verbergen zodat niemand het zal weten.
• Geldproblemen hebben omdat alles wordt uitgegeven aan drugs.
• In problemen raken en stelen om geld te hebben om drugs te kopen.
Hiernaast is het zo dat wanneer jij of iemand die je kent zijn hobby’s begint op te geven, minder tijd besteedt
aan zijn of haar huiswerk, verantwoordelijkheden begint te vermijden en in gevechten betrokken raakt terwijl
hij of zij dronken of high is, dan is het drugsgebruik verandert in een ernstig probleem. Jij (of de persoon die je
kent) moet hulp zoeken om deze verslaving te stoppen en onder controle te krijgen.
Een van de grootste problemen van het gebruiken van drugs is verslaving. Verslaving gebeurt wanneer iemand
afhankelijk wordt van een verdovend of kalmerend middel om in zijn of haar dagelijks leven te functioneren.
Enkele kenmerken van verslaving zijn:
• Voelen alsof de drugs nodig zijn om door de dag heen te komen.
• Meer en meer van de drugs nodig hebben om het
gewenste gevoel te hebben.
• Extreem gedrag vertonen zoals kwaadheid,
depressie of gewelddadige uitbarstingen.
IK MOET STOPPEN MAAR HET
MAAKT ME ZO ZIEK, HOE BEN IK
ZO SNEL VERSLAAFD GERAAKT?
• Een ‘black out’ krijgen (flauw vallen of
bewusteloos raken) na gebruik van de drugs.
Als je eenmaal verslaafd bent heb je meer en meer
van de drugs nodig om het gevoel te krijgen dat je
wenst. Je verslaving wordt een dure zaak naarmate
je grotere hoeveelheden gebruikt. Het belangrijkste
is echter dat het je hersenen en je lichaam
beschadigt. Bij sommige drugs zoals cocaïne
en heroïne wordt je heel erg ziek als je eenmaal
verslaafd bent, als je de drugs niet kan innemen.
Wanneer je stopt met het innemen van drugs,
zul je ontwenningsverschijnselen vertonen
(afkicken) zoals rillingen, zweten, misselijkheid,
overgeven, pijnen en moeite om te slapen en te
eten. Het is de reactie van je lichaam omdat het
de drugs niet meer krijgt. Omdat je lichaam
afhankelijk is geworden van de drugs zal het
zich ziek voelen als het de drugs niet krijgt.
13
Veel drugs zijn erg verslavend en ook jij kan gemakkelijk
eraan verslaafd raken.
141
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Een verslaving te boven komen is erg moeilijk en verschillende mensen hebben verschillende ervaringen.
Sommige personen zijn in staat om in een keer meteen te stoppen. Anderen moeten geleidelijk aan stoppen
door de hoeveelheid van de drugs die gebruikt wordt steeds te verminderen. Dit beschermt het lichaam tegen
de schok om plotseling te stoppen. Langzaam stoppen kan het lichaam in staat stellen om zich langzaam te
ontwennen van de stof.
A
NADAT
18, JAMAIC
AN DRUGS
NEVILLE,
BRUIKEN V
E
G
REN
T
A
E
H
W
T
N
E ME
GESTORVE
“IK STOPT
EN. IK
RIENDEN
T
V
K
N
IE
Z
IJ
E
M
R
N
E
S OF AND
ENKELE VA
IE
CT
EN OP DIE
FE
N
BORSTIN
TE STOPPE
M
O
N
E
VANWEGE
K
ZOE
UNSELING
MOEST CO
EN.”
EN AFKICK
N
EB IK KUN
H
R
IE
N
A
M
Een verslaving overwinnen vereist een grote mate van wilskracht, moed en vastberadenheid. Er zullen momenten
zijn waarin je voelt alsof je het niet kan. Het is daarom belangrijk om hulp en ondersteuning te krijgen. Praat
met een jeugdcounselor of gezondheidswerker om na te gaan of er een hulpgroep of hulpprogramma is waar je
aan deel kunt nemen. De meeste landen hebben effectieve programma’s om mensen met drugsproblemen te
helpen. Opgeleide counselors kunnen je helpen omgaan met de lichamelijke en geestelijke effecten van stoppen
met drugsgebruik. Het meest belangrijke is om personen te vermijden die je terug kunnen trekken om drugs te
gebruiken. Het is belangrijk om niet met mensen om te gaan die je niet zullen helpen om af te kicken.
WAAROM BEGINNEN MENSEN DRUGS TE GEBRUIKEN
Natuurlijk is de beste manier om te vermijden dat je een drugsverslavingsprobleem hebt dat je nooit zelfs begint
met drugs. Er zijn een aantal redenen waarom mensen drugs beginnen te gebruiken of dit nu zware drugs zijn
zoals cocaine en heroine of meer gebruikelijke drugs zoals alcohol en sigaretten.
Sommige mensen nemen drugs omdat hun leeftijd- of groepsgenoten het doen en omdat ze bij de groep willen
horen. Sommige groepen gebruiken drugs als onderdeel van hun identiteit. Als je tot een groep wilt behoren kan
het zijn dat je druk op je voelt om de drugs te gebruiken net zoals anderen in de groep. Het kan zijn dat de groep
je vraagt om de drugs te proberen en je vertelt dat de effecten niet zo erg zijn. Of ze worden boos of gewelddadig
als je het niet doet.
IK HOU NIET VAN DE
SMAAK VAN BIER .... MAAR
ALS IK HET NIET DRINK
ZULLEN ZE ME UITLACHEN
EN ME ALS EEN GROENTJE
ZIEN.
142
Drugsmisbruik
Sommige mensen nemen drugs omdat ze willen ontsnappen aan problemen in hun leven. Misschien hadden
ze ruzie met hun ouders. Of misschien heeft een vriend ze pijn gedaan. Ze voelen zich verdrietig, depressief
of overweldigd door de problemen. Drugs kunnen lijken op een eenvoudige manier om je gedachten van je
problemen af te halen.
T
NDEN WIE
, BELIZE
MIJN VRIE
N
MERCY, 16
ÉÉN
E
O
R
T
A
A
D
M
JAAR OU
N ME OM
“IK WAS 13
VERTELDE
E
Z
.
N
E
K
.
N TE RO
BEGONNE
WEIGERDE
IK GEEN
N MAAR IK
E
EN OMDAT
M
E
N
N
E
E
CH
T
LA
E
TREK
T
L
TREK”.
A
N
MA
M IK EE
NEN ALLE
ORDEN NA
W
ZE BEGON
E
D
IL
W
GENOEMD
LAFAARD
GO
DERS
AD & TOBA
N HUN OU
16, TRINID
EN HEBBE
D
N
FRANCIS,
S
IE
G
R
V
U
EN NU DR
VAN MIJN
E GEBRUIK
Z
“SOMMIGE
N
E
.
S
DOOR AID
EN”.
VERLOREN
TE VERGET
OBLEMEN
PR
N
OM HU
Sommige mensen gebruiken drugs omdat ze willen veranderen wie ze
zijn. Veel adolescenten houden niet van de manier hoe ze zijn. Ze willen
graag dapperder, gezelliger, luider, stoerder en volwassener zijn. Drugs
lijken een gemakkelijke manier te zijn om iemand anders te kunnen zijn.
ROKEN
MAAKT ME
“COOL”
Sommige jonge mensen denken dat drugs hen de moed zal geven om iets
te doen waar ze bang voor zijn. Er zijn verschillende situaties in het leven
die moed en durf vereisen. Het kan zijn dat je bang bent om je mening
te geven in de klas. Of je bent bang om een meisje of een jongen die
je leuk vindt te benaderen. Sommige mensen gebruiken drugs om
moed te krijgen om iets te doen wat erg riskant of illegaal is. Drugs
kunnen een gemakkelijke manier lijken om over deze angsten heen te
komen.
Sommige adolescenten denken dat drugs hen slimmer zullen maken. Ze
denken dat drugs hen zullen helpen om wakker te blijven zodat ze hun leerstof
langer en beter kunnen onthouden.
Sommige jonge mensen gebruiken drugs omdat ze zich vervelen. Ze willen
plezier hebben en weten niet hoe ze zich op een andere manier moeten
vermaken.
Sommige adolescenten gebruiken drugs omdat ze zich hopeloos voelen.
Ze hebben het gevoel alsof ze geen toekomst hebben om voor te leven. Ze gebruiken drugs omdat ze daardoor
voelen dat het hen niets uitmaakt.
Dit zijn enkele redenen waarom jonge mensen drugs gebruiken maar geen van deze redenen rechtvaardigen
drugsgebruik. Drugs gebruiken is een slechte manier om met welke situatie dan ook om te gaan. Drugs zullen je
problemen alleen maar erger maken.
Adolescentie is een geweldige tijd in je leven en er is een heleboel dat je moet bereiken om een adolescent te
zijn, zowel in als buiten school. Je moet leren omgaan met problemen, met je gevoelens, hoe je waardevolle
vriendschappen kan hebben en hoe om te gaan met je veranderend lichaam. Er zijn veel dingen die je kunt
overwinnen of “kunt overmeesteren” als een adolescent.
Het probleem van drugs is dat ze dit proces van bekwaam en vaardig zijn kunnen verstoren. Ze zorgen ervoor
dat je niet kunt leren omgaan met dagelijkse stress en spanningen. Ze voorkomen dat je de vaardigheden leert
die nodig zijn als een volwassene.
143
13
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Onthoudt:
•
Je hebt geen drugs nodig om geliefd te zijn en geaccepteerd te worden door anderen.
•
Je hebt geen drugs nodig om jezelf moedig en dapper te voelen.
•
Je hebt geen drugs nodig om om te kunnen gaan met verdriet en teleurstellingen.
Je bent altijd in staat om alcohol en drugs het hoofd te bieden. Je hebt de kracht en het innerlijk vermogen om
met elke situatie en elk probleem om te gaan.
Welk probleem ook voor je ligt, er zijn plaatsen en personen waar je naartoe kunt gaan voor hulp. Je kunt praten
met een jeugdcounselor, een vertrouwde leraar of een persoon in je kerk of tempel, een oudere broer of zus of
een betrouwbare vriend. Hulp is beschikbaar en er zijn mensen om je heen die van je houden en die je graag
willen helpen.
HOE OM TE GAAN MET DE DRUK OM DRUGS TE GAAN GEBRUIKEN
Omgaan met druk van leeftijdgenoten die je dwingen om drugs te gebruiken kan erg moeilijk zijn. Hier is het
verhaal van een tiener:
GO
IJN
AD & TOBA
UIS MET M
16, TRINID
G NAAR H
A
D
N
IENDEN
E
R
E
FRANCIS,
V
EP IK
AR MIJN
13 WAS, LI
N PLEK WA
E
E DAAR
E
W
N
“TOEN IK
E
N
D
E
R
E PASSEE
OETEN. TO
W
M
.
T
N
N
E
O
D
E
N
VAN
T
VRIE
A EN ÉÉN
RIENDEN
ARIHUAN
ANDERE V
M
M
K
O
A
EEN
Z
N
N
A
M
E
A
G
N ZE E
ELDE ME O
EN HADDE
N. ZE VERT
E
AL TE
K
A
O
R
M
E
E
AANKWAM
T
LL
GON HET
ONNEN A
E
G
B
E
B
S
E
E
J
ME
Z
N
IS
DE ME
RTELDEN
IGERDE E
GEN EN VE
EN. IK WE
IN
M
D
E
AT
I
N
D
E
LE
T
N
R
E
E
K
TRE
. ZE ZEID
N ME ALL
ST MAKEN
E NOEMDE
E
Z
.
.
O
N
N
M
E
LE
K
E
J
CH
O
LI
LA
LACHE
OED ZOUV
N NIET BE
ME HEEL G
G WAS
DAT IK HE
N DAT IK
E
S
A
AT IK BAN
W
D
R
KKE
DACHTEN
E
Z
ELLEN
T
T
HET ERG LE
R
A
E
D
V
E
KAN NIET
IET WILD
N
IK
.
IK
N
T
E
A
R
E
D
OM
TE PROB
IK OM HET
BESLOOT
EURDE”.
B
E
G
AARNA
WAT ER D
Doet dit je denken aan een situatie waarin je zelf verkeerde met leeftijdgenoten. Deze vrienden wilden heel erg
graag dat Francis ook ging roken. Waarom deze druk?
Sommige mensen willen graag gezelschap wanneer ze iets doen waarvan zij weten dat het niet helemaal juist
is. Als hun vrienden samen met hen iets durven doen voelen ze zich minder bezorgd over de risico’s die ermee
gepaard gaan. Als ze gezelschap hebben kunnen ze zich ontspannen en van de gevoelens genieten die het
gebruik van de drugs hen geeft. Daarom zullen ze misschien druk op je leggen.
Hier zijn enkele tips om met zulke situaties om te gaan:
•
Denk eraan dat je een vriend niet zich goed hoeft te laten voelen door met hem of haar mee te doen aan
iets dat niet goed is voor je.
•
Je kan je vriend vertellen dat wat hij of zij doet riskant is.
•
Wees duidelijk naar je vriend toe dat je de drugs niet wilt gebruiken. Wijs hem of haar dat je een eigen
mening hebt en dat geen enkele vorm van druk of dwang je van gedachte zal doen veranderen.
•
Loop weg als je vriend doorgaat om druk op je te leggen of als hij of zij je begint uit te schelden of uit te
lachen. Ga niet verder met hem of haar in discussie. Wacht totdat hij of zij de drugs niet gebruikt voordat je
erover praat.
144
Drugsmisbruik
M
K GEZET O
, BELIZE
NDER DRU
O
N
AAR IK
E
D
M
ALVIN, 16
N
A
VRIE
HEN UITG
OOR MIJN
ER IK MET
E
AT IK
D
N
“IK BEN D
N
D
A
R
E
W
K
ELFVERZE
EBRUIKEN
Z
G
N
E
E
T
H
S
L
G
E
U
DR
N IK VERT
”.
MEZELF E
ER DRUGS
BEHEERS
L
E
O ZOND
V
N
E
D
E
R
ME TEV
Soms is het probleem groter dan alleen maar de druk van een vriend weerstaan. In plaats daarvan kan het zijn
dat je je realiseert dat je vriend een ernstig drugs- of alcoholprobleem heeft waarvan je denkt dat het zijn of haar
leven kan vernietigen. Dit is ook een moeilijke situatie om mee om te gaan. Hier zijn enkele dingen die je kunt
proberen:
•
Praat met je vriend over het drugsgebruik wanneer hij of zij niet dronken of high is.
•
Beschuldig of bekritiseer je viend of vriendin niet. Dit zal slechts leiden tot een argument of ruzie tussen
jullie. Blijf je aandacht gericht houden op het drugsprobleem en laat je vriend of vriendin weten dat je je
zorgen om hem of haar maakt. Probeer je vriend of vriendin te laten realiseren dat hij of zij een probleem
heeft.
•
Help je vriend of vriendin om hulp te zoeken en probeer hem of haar te helpen om situaties te vermijden
waarin ze onder druk kunnen komen om alcohol of drugs te gebruiken.
S.
AAN DRUG
VERSLAAFD
, BELIZE
N
16
E
E
,
D
R
T
A
CY
R
A
W
E
W
M
NDEN
AREN EN
MIJN VRIE
ISICO‛S W
N
R
E
E
D
D
N
T
“VEEL VAN
IE
A
R
V
TW
T IK MIJN
AT IK WIS
BEN
S BESLOO
MAAR NAD
ERD EN IK
D
VER DRUG
N
O
A
R
S
E
A
V
W
N
ID
IJ
E
Z
H
N
R
E
A
H
WA
TE VAN
. DE MEES
TE HELPEN
OM”.
DAAR BLIJ
Soms, echter, zijn mensen met een drugsprobleem niet gereed om naar je zorgen en advies te luisteren. Het kan
zijn dat ze je inspanningen om hen te helpen afweren en ze kunnen zelfs boos op je worden. Je kan uiteindelijk
een grote ruzie met ze krijgen.
Er is altijd de mogelijkheid dat je vriendschap niet tegen het meningsverschil tussen jouw en je vriend of vriendin
bestand is.
IK
DE MAAR
, JAMAICA
ERTROUW
DAG
N
CATHY, 17
E
IK ECHT V
E
P
IE
O
D
.
D
D
N
EN VRIE
N RUG DEE
IJ
M
EEMD
R
R
E
V
“IK HAD E
T
R
ACH
EEN PAA
T WAT HIJ
CHAP VAN
LS
ESEFTE
E
B
Z
WIST NIE
E
IK
G
.
D
REN ROO
IK HEM IN
A
E
T
W
T
N
E
EN
E
O
G
M
O
ONT
HEM PRAT
EN. ZIJN
BLEEF MET
E PERSON
K
D
.I
N
K
O
IE
O
Z
M
R
E
IT
U
UANA
ELDE IK H
AAR MARIH
N, DUS ST
MET
DAT HIJ N
LUISTERE
T
IE
IET MEER
N
N
E
F
D
WIL
T ROKEN O
E
T
M
E
H
MAAR HIJ
N
E
T
E
PP
O
OPPEN M
ATUM: ST
AK
IJ ZOU ST
H
PR
T
S
EEN ULTIM
A
D
IJ
H
T
.
D HET MIS
EN. IK DACH
A
T
H
A
PR
IK
R
IJ
A
M
UGS MA
E”.
N VAN DR
ER MET M
GEBRUIKE
K NIET ME
IJ
LL
E
D
NMID
DAARNA O
145
13
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Het kan heel erg moeilijk zijn om een vriend te verliezen maar je hebt je tenminste aan je principes gehouden en
je hebt jezelf niet ingelaten met iets dat riskant is. Soms kan het zijn dat de vriend na een tijd inziet dat hij of zij
verkeerd was.
D WAT
IJN VRIEN
, JAMAICA
SEERDE M
LI
CATHY, 17
A
E
PPEN
R
A
N
CH
E
S
MAAND
VRIEND
“NA ENKELE
N EN ZIJN
CHT
E
O
V
Z
R
LE
E
N
V
N
IJ
E
MET Z
R ME TOE
A
A
N
AT IK
DE DRUGS
M
D
A
KW
N. EN OM
OEN. HIJ
HEM TE ZIJ
T
E
KONDEN D
M
N
”.
E
GEZEGD
ER VRIEND
HEB IK JA
ME OM WE
HEM HAD,
T
E
M
N
E
D
MEDELIJ
Als je bezorgd bent om een vriend, probeer hem of haar dan te helpen. Maar als de vriend of vriendin je hulp
weigert of de vriendschap verbreekt, geef jezelf niet de schuld. Je hebt gedaan wat goed is en het beste wat je
kon doen.
VAN DRUGS AFBLIJVEN
Veel adolescenten groeien op in een omgeving waar ze omringd zijn door verschillende soorten drugs. Maar niet
alle adolescenten raken aan de drugs. Velen doen dat wel maar een heleboel ook niet. Veel jonge mensen zeggen
“Nee” tegen drugs en tegen de druk van leeftijdgenoten omdat ze begrijpen wat de problemen zijn die door
drugs veroorzaakt worden. Dit zijn sterke, nadenkende en onafhankelijke tieners. Ze blijven zichzelf en ze blijven
vrij van drugs en doen wat goed voor hen is.
EN
ZIG MOET
ST. LUCIA
N ZICH BE
E
S
PETER, 16,
N
E
N EN
E
M
D
E
LEUK VIN
DAT JONG
EN DIE ZE
“IK DENK
IT
OEN.
E
D
S
IT
T
IV
IE
ET ACT
EN MET N
D
E
T
S
E
HOUDEN M
B
TEN
SLECHT
NIET MOE
NDEN EN
HUN TIJD
JE
CHTE VRIE
LE
S
K
TER VOOR
E
O
B
O
N
T IS OOK
E
H
ZE MOETE
RUGS”.
.
D
N
E
N
D
A
V
AP VERMIJ
BLIJVEN
E
T
T
R
U
U
GEZELSCH
IT DE B
EID OM U
GEZONDH
GO
IE DRUGS
AD & TOBA
MENSEN D
N
, 14, TRINID
A
V
IA
P
IC
A
R
N”.
T
PA
GEZELSCH
IVITEITE
T SLECHT
JEUGDACT
T
E
M
IG
“VERMIJD
Z
JE BE
N EN HOU
GEBRUIKE
Drugs en alcohol zijn overal om ons heen en afhankelijk van waar je woont kan het gemakkelijk zijn om aan
drugs te komen. Als je echt drugs wilt, zul je altijd een weg en een manier vinden om eraan te komen. Maar niet
omdat drugs overal te krijgen zijn betekent het dat je ze moet gebruiken. Je kunt zelfverzekerd zijn, jezelf zijn en
vrijblijven van drugs.
Blijf de baas over je eigen leven. Bekijk jezelf en wie je bent eerlijk en hoe je je leven wilt leiden. Wat is belangrijk
voor je en wat zijn je doelen voor de toekomst? Hoe kun je deze doelen bereiken? Denk eraan of drugs en
alcohol passen in je plannen. Zullen ze je helpen om je plannen voor de toekomst te realiseren of zullen ze je
verhinderen om dat te doen?
Hier volgen enkele tips voor jonge mensen om vrij van drugs te blijven:
•
Zorg dat je actief bezig bent: Neem deel aan activiteiten zoals sport, een kerkgroep of een milieugroep.
Deze activiteiten zullen je tijd vullen en zullen maken dat je je goed voelt over jezelf. Je zult je niet vervelen.
Je zult niet naar drugs moeten zoeken om je te vermaken.
146
Drugsmisbruik
• Wees anders en wees jezelf: Gebruik geen drugs alleen maar om in de groep erbij te horen. Wees jezelf.
Doe wat het beste is voor jou.
• Respecteer jezelf. Gebruik geen drugs of alcohol om indruk te maken op anderen of om de moed te vinden
om iets te doen. Respecteer jezelf en anderen zullen jou respecteren. En als je weet dat andere mensen je
respecteren zul je het gemakkelijker vinden om de moed te vinden voor alles wat je moet doen.
• Zoek positieve acceptatie. Er zijn verschillende manieren om je geaccepteerd te voelen en geliefd te zijn
door andere mensen. Er zijn manieren die veel positiever zijn dan het gebruiken van drugs of alcohol. Sluit
je aan bij groepen van personen die zich richten op het doen van dingen die positief zijn zoals zingen,
sport, acteren, studeren of de buurt schoonmaken. Ga met mensen om die van je houden om wie je bent
en wat je kunt doen, mensen die hun tijd niet verdoen met drugs.
• Ken en kom op voor je eigen waarden. Kijk naar jezelf. Wat zijn je waarden? Wat is goed voor jou? Kom op
voor jezelf en voor je waarden.
• Stel je doelen en je dromen vast. Wat zijn je dromen? Kijk in de toekomst en kijk waar je naartoe wilt. Drugs
zullen je nooit helpen om te komen waar je wilt zijn.
• Laat je hersencellen niet doodgaan door drugs. Werk hard en doe je uiterste best met je schoolwerk.
• Zoek professionele hulp. Als je druk voelt om drugs te gebruiken, praat dan met iemand die kan helpen.
Zoek hulp. Als je denkt dat je een drugsprobleem hebt probeer dan counseling en behandeling te krijgen.
Het is nooit te laat om te stoppen met het gebruiken van verslavende of verdovende middelen zelfs als
je dit al enige tijd hebt gedaan. Hulp is altijd beschikbaar maar je moet de eerste stap nemen om het te
vinden.
13
147
JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN
Samenvatting van Hoofdstuk 13
Drugsmisbruik
Het gebruiken van drugs om een bepaald gevoel te krijgen wordt drugsmisbruik genoemd. Er zijn
verschillende soorten drugs en middelen die misbruikt worden: ganja (marihuana, cannabis),
benzine, lijm en hard drugs zoals cocaine en heroine. Alcohol en sigaretten zijn ook drugs hoewel
ze algemeen geaccepteerd zijn en heel vaak misbruikt worden.
Drugs gebruiken kan leiden tot verslaving wat gebeurt wanneer je niet kan stoppen om
ze te gebruiken en niet zonder drugs kunt functioneren. Drugs kunnen verschilende schadelijke
gevolgen hebben. Ze kunnen je hersenen, je hart, je bloedvaten en je longen vernietigen.
Drugsgebruik tijdens een zwangerschap kan ernstige problemen veroorzaken voor de baby.
Drugs hebben ook een schadelijk effect op je emoties. Ze kunnen je bang, paniekerig of depressief
maken. Je kan teruggetrokken of aggressief worden en je familie en je sociale leven vernietigen.
Drugs zijn in de meeste landen ook illegaal en drugsgebruik kan ook resulteren in problemen met
de wet.
Drugs kunnen ook andere problemen veroorzaken. De meeste drugs maken het moeilijk om helder
te denken en om goede beslissingen te nemen. Je kunt daardoor risico’s nemen die op lange
termijn negatieve gevolgen hebben. Het kan maken dat je onbeschermde seks hebt en ongewenst
zwanger raakt of een seksueel overdraagbare infectie (SOI) zoals HIV krijgt.
Er zijn veel redenen waarom jonge mensen drugs gebruiken:
• Om bij leeftijdgenoten te horen.
• Om problemen te ontvluchten.
• Om het hoofd te bieden aan verdriet.
• Om te veranderen wie ze zijn en iemand anders te zijn.
• Om moed en durf te vinden om een moeilijke situatie of uitdaging aan te kunnen.
• Om zichzelf te vermaken.
• Om gevoelens van hopeloosheid aan te kunnen.
Geen van deze redenen zijn goede redenen om drugs te gebruiken. Drugs zullen je problemen
alleen maar erger maken. Je kunt altijd weerstand bieden aan drugs.
Je hebt de innerlijke kracht om met elke situatie of probleem om te gaan.
Drugs kunnen je toekomst vernietigen. Blijf vrij van drugs door actief te zijn. Doe mee aan sport
en andere activiteiten in je gemeenschap. Je zult niet naar drugs hoeven te zoeken om je gelukkig
te voelen of je te vermaken. Wees anders. Doe geen dingen die riskant zijn voor je alleen om bij je
leeftijdgenoten of de groep te horen. Wees jezelf en doe wat goed voor je is. Als je jezelf respecteert
zullen anderen je ook respecteren.
Als je te veel druk voelt om drugs te gebruiken of als je denkt dat je een drugsprobleem hebt, zoek
hulp. Drugs zijn machtige middelen. Probeer ze niet alleen te bevechten.
Hulp is altijd beschikbaar maar jij moet de eerste stap nemen en ernaar vragen.
148