30 maart_13.30-14.00_Q

Q-koorts
Dr. Janna Munster
AIOS gynaecologie
Pathologendagen 30-03-2017
Disclosure belangen spreker
(potentiële) belangenverstrengeling
Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
met bedrijven
 Sponsoring of onderzoeksgeld
 Honorarium of andere (financiële)

vergoeding

 Aandeelhouder
 Andere relatie, namelijk …


Geen
Bedrijfsnamen
CV
• 2003-2009 Geneeskunde RuG
• 2010-2011 Arts-onderzoeker UMCG
• 2012-heden AIOS gynaecologie cluster Noord-Oost
– 2012 Medisch Spectrum Twente
– 2013-2016 UMCG
– Thans: Martini Ziekenhuis, Groningen
2/
Vraag 1
Q-koorts wordt veroorzaakt door een:
1.
2.
3.
4.
4/29
RNA Virus
DNA Virus
Bacterie
Parasiet
Vraag 1
Q-koorts wordt veroorzaakt door een:
1.
2.
3.
4.
5/29
RNA Virus
DNA Virus
Bacterie
Parasiet
Vraag 2
Hoeveel procent van de zwangeren met een Coxiella burnetii infectie
presenteert zich met klachten?
1.
2.
3.
4.
6/29
10%
30%
60%
90%
Vraag 2
Hoeveel procent van de zwangeren met een Coxiella burnetii infectie
presenteert zich met klachten?
1.
2.
3.
4.
7/29
10%
30%
60%
90%
Vraag 3
Bij histologie van de placenta bij patiënten met Q-koorts en een
obstetrische complicatie wordt het vaakst gezien:
1.
2.
3.
4.
8/29
Hypoplasie van de placenta
Necrotiserende villitis
Parenchym met toegenomen rijping
Geen afwijkingen
Vraag 3
Bij histologie van de placenta bij patiënten met Q-koorts en een
obstetrische complicatie wordt het vaakst gezien:
1.
2.
3.
4.
9/29
Hypoplasie van de placenta
Necrotiserende villitis
Parenchym met toegenomen rijping
Geen afwijkingen
Q-koorts
10/29
•
Q-koorts is een zoönose, veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetii
•
Geiten, schapen, koeien: melk, feces, urine, placenta/vruchtwater
•
Transmissie: inhalatie besmette aerosolen
•
Incubatie 1-3 weken
•
Symptomen: geen (60%), malaise, koorts, pneumonie, hepatitis
•
Behandeling: doxycycline 14-21 dagen
•
Complicaties: chronische infectie (endocarditis), chronisch vermoeidheidssyndroom
•
Risicogroepen: zwangeren, immuungecompromitteerden, hart(klep) patiënten
Maurin e.a. Clin Microbiol Rev. 1999
Hartzell e.a. Mayo Clin Proc. 2008
Parker e.a. Lancet. 2006
Incidentie
• Meldingsplicht Groep C
• Tot 2007 10-20 meldingen per jaar
• 2007-2010 humane uitbraak, >4000 meldingen
• 2011 81 meldingen  3 meldingen 2017
• Melkgeiten- en melkschapenbedrijven
11/29
Roest e.a. Epidemiol Infect. 2011
RIVM
Epidemie
12/29
RIVM
Epidemie
13/29
RIVM
Zwangerschap
• Beperkte aantallen, retrospectieve studies
• Zwangere vrouwen 90% asymptomatisch
• Risicogroep
– Chronische Q-koorts
– Obstetrische complicaties
• Routinematig screenen + antibiotische behandeling  complicaties
voorkomen?
• Gezondheidsraad 2008: onvoldoende bewijs, onderzoek gewenst
14/29
Tissot-Dupont e.a. Clin Infect Dis. 2007
Carcopino e.a. Clin Infect Dis. 2007
Gezondheidsraad, bijeenkomst Q-koorts, dec. 2008
Zwangerschap
15/29
Methoden
16/29
Munster e.a. Eurosurveillance. 2013
Resultaten
•
•
•
•
55 verloskundigenpraktijken
Interventiegroep: 536 zwangeren
Controlegroep: 693 zwangeren
Seropositief (IgG en/of IgM): 15%
– IgM positief: 5.6% in interventiegroep en 3.2% in controlegroep
– Geen chronische Q-koorts
•
Geen verschil in zwangerschapscomplicaties (prematuriteit, dysmaturiteit,
sterfte) tussen interventie en controlegroep of tussen seropositieve en
seronegatieve zwangeren.
 Routinematig screenen verlaagt het percentage obstetrische complicaties
bij seropositieve zwangeren niet  niet zinvol
17/29
Munster e.a. Eurosurveillance. 2013
Placenta - geiten
• Bij geiten: abortusstorm
• In experimentele setting 100% miskraamrisico
• Infectie vroeg in de dracht, vaak pas laat miskraam/doodgeboorte
–
–
–
–
18/29
Trofoblastcellen van het chorion 1e target
Later: massale colonisatie, necrotische placentitis  klinische complicatie
Placenta en vliezen 100% PCR positief
Verticale transmissie: hematogeen of via vruchtwater (oraal)
Shanchez e.a. J. Comp. Path. 2006
Agerholm Acta Veteri Scand. 2013
Placenta - geiten
Immunohistochemie (x50)
A: Trofoblastcellen van het chorion C. burnetii antigeen positief (vroege infectie)
B: Uitgebreide necrose en hemorragische placentitis met infiltratie neurofielen en ulceratie
van trofoblastweefsel
19/29
Shanchez e.a. J. Comp. Path. 2006
Placenta – dieren overig
• Tijdens NL uitbraak aanwezigheid C. burnetii aangetoond in
placenta’s van:
– Honden
– Paarden
– Schapen
– Koeien
 Reservoir
20/29
Roest e.a. Emerg Infect Dis 2013
Placenta – koeien
• Koeien zelden symptomatisch
• Positieve PCR in melk  slechts zelden histopathologische
inflammatie placenta
• Placenta sleutelrol in wel/niet optreden van complicaties
21/29
Hansen e.a. Vet J. 2011
Placenta - mensen
• Franse cohortstudie
• 53 zwangeren met Q-koorts
• 1991-2005
22/29
Carcopino e.a. Clin Infect Dis. 2007
Placenta – mensen
• Duitse uitbraak (2003 en 2005)
– 93 zwangeren gescreend
– 11 vrouwen positief, waarvan 3 symptomatisch
– 8 behandeld
– 0/8 placenta’s PCR positief
– 0/6 placenta’s kweek positief
– allen goede zwangerschapsuitkomst
23/29
Boden e.a. BMC Infect Dis. 2012
Placenta - mensen
24/29
Placenta - mensen
Asymptomatische casus
• Geclusterde RCT – interventiegroep – acute infectie
• 5 placenta’s
– Histopathologie: 1x maternale hypoperfusie,
fibrotische villi, laag gradige chronische villitis
– PCR: 100% negatief
• Obstetrische: 1x vroeggeboorte AD 34+1
25/29
Munster e.a. Placenta .2012
Placenta - mensen
Symptomatische casus
•
•
•
Literatuuronderzoek histopathologie
Symptomatische acute/chronische infectie
4 placenta’s
–
–
•
Histopathologie: 3/4 ernstige necrotiserende villitis
PCR: 100% positief
Obstetrisch: 1x miskraam, 1x IUVD, 1x vroeggeboorte
Discussie:
•
•
26/29
Obstetrische complicaties waarschijnlijk ten gevolge van placentitis
Placentitis zeer zeldzaam bij asymptomatische casus; bevestigd in een Frans
asymptomatisch cohort (N=153)
Munster e.a. Placenta. 2012
Langley e.a. Am J Obstet Gynecol .2003
Risico zorgverleners
• Weinig literatuur
• Placenta bij Q-koorts zwangeren (mn bij obstetrische complicaties) kan
hoog infectieus zijn
• Casus beschreven van C. burnetii pneumonie bij parteur
• Neem voorzorgsmaatregelen bij vers materiaal (BSL-2/3)
27/29
Raoult e.a. NEJM 1994
Centers for Disease Control and Prevention
Take home messages
•
•
•
•
•
Na de epidemie 2007-2010 komt Q-koorts nu sporadisch voor
Een infectie met Coxiella burnetii vaak asymptomatisch
Zwangeren als risicogroep niet bevestigd in de Nederlandse setting
Screening ten tijde van een uitbraak lijkt niet zinvol
Placentitis met necrotiserende villitis voorbode voor complicaties bij
mens en dier
• Beschouw een placenta van een zwangere met Q-koorts en
complicaties als hoog infectieus
28/29
Vragen? j.munster@mzh.nl