Biologie thema 5 b 1 t/m 7 Basisstof 1 Een skelet van een mens is inwendig heet ook wel een geraamte. borstkas – borstwervels , ribben , borstbeen schoudergordel – schouderbladeren, sleutelbeen bekken – heupbeenderen ledenmaten – armen en benen schedel beschermd de hersenen Basisstof 2 Functies van het skelet - recht op staan bescherming (bijv borstkas -> hart en longen beweging vormgeving 1 zoolganger -> loopt op hele voet (beer) 2 teenganger -> loopt op tenen (kat) 3 top- of hoefganger -> loopt op nagel (paard) Basisstof 3 2 soorten beenderen 1. 2. 1 pijpbeenderen 2 platte beenderen 2 type weefsel 1 kraakbeenweefsel 2 beenweefsel in beide weefsels zit tussen celstof beide weefsels bevatten kalkzout voor stevigheid (hardheid) en lijmstof voor buigzaamheid Kraakbeenweefsel - cellen liggen in groepjes bij elkaar in de tussencelstof stevig maar toch buigzaam meer lijmstof minder kalkzout beenweefsel - cellen liggen in kringen rondom fijne kanaaltjes kanaaltjes bevatten bloedvaten tussencelstof is heel hard en niet buigzaam meer kalkzout dan lijmstof Veranderingen botweefsels - fontanellen zijn zachte plekken tussen de schedel van baby’s baby’s hebben heel veel kraakbeen bij het ouder worden wordt de lijmstof vervangen door klakzout Basisstof 4 Beenverbindingen Vergroeid -> geen beweging (stuitje) Naden -> geen beweging (schedel) Kraakbeen-> een beetje beweging (ruggenwervel) Gewrichten -> veel beweging (handen) Kogelgewricht -> Kan alle kanten op Scharniergewricht -> alleen omhoog en omlaag Rolgewricht -> (onderarm) het ene bot in de lengteas om het andere bot Bouw van een gewricht Basisstof 5 Alle spieren samen heet -> spierenstelsel die bestaat uit 600 spieren. Een spier zit vast aan het bot op de aanhechtingsplaats -> waar de pees aan vast zit antagonisten zijn spieren met een tegenovergestelde werking bijvoorbeeld -> armbuigspier (biceps) en armstrekspier (triceps) Basisstof 6 Houding wordt bepaald door de dubbele s-vorm -> wervelkolom heeft dubbele s-vorm. Invloed rugspier: 1 sta houding 2 zit houding 3 til manier 4 beweging Wervels tussen wervelschijven -> schijfjes kraakbeen tussen de wervels in Basisstof 7 Blessures Soort Spierpijn Spierscheuring Ontstaan / wat het is Als je iets niet gewend bent/ snelle afkoeling Een scheur in de spier Botbreuk Gescheurde meniscus Gescheurde kruisbanden Gebroken bot / de behandeling heet zetten Meniscus is een kraakbeenkussentje Je gewricht word niet meer op zijn plek gehouden Tenniselleboog Overbelasting van de elleboogspier Kneuzing -> beschadiging van weefsel verzwikking-> kneuzing van gewricht ontwrichting -> gewrichtskogel schiet uit de gewrichtskom ontsteking -> xxx RSI Ontstaat door herhaaldelijke bewegingen Bijvoorbeeld komt het door smartphones Voorkomen van blessures - warming-up rek oefeningen cooling down Voorbeeld Zweepslag-scheur in kuitspier “Voetbalknie” Wat er mis kan gaan is dan je been je gewricht voorbij gaat -