Werkstress - De Arbocatalogus.nl

Werkstress
Centrale Vereniging Bloemendetailhandel, Gezond uitgeven, Jeugdzorg/ Welzijn
en Maatschappelijke dienstverlening/ Kinderopvang, Mobiliteitsbranche,
Openbare bibliotheken, Productschap vis
Beschrijving Arbo-risico
De Arbowet- en regelgeving onderscheidt de begrippen psychosociale
arbeidsbelasting en werkstress. De psychosociale arbeidsbelasting wordt gezien als de
oorzaak van werkstress. Werkstress kan negatief ervaren lichamelijke, psychische en
sociale gevolgen hebben.
Bij werkdruk kan de werknemer dagelijks in het werk niet voldoen aan de gestelde
eisen, simpelweg omdat deze te hoog of te veel zijn.
Bij werkstress is er een langdurige psychische overbelasting die ontstaat als je langere
tijd niet aan de gestelde eisen kan of denkt te kunnen voldoen. Werkdruk kan
werkstress veroorzaken.
Toelichting
Of werkdruk tot werkstress leidt, is afhankelijk van hoe erg de onbalans is en de
mogelijkheden voor ontspanning en ondersteuning. Werkstress is dus een reactie op
een situatie waarin dat wat het werk van je vraagt niet in balans is met dat wat je aan
kan of aan wil. Dit leidt uiteindelijk tot klachten (psychische, lichamelijke of
gedragsmatige klachten), tot een te zware psychische en/of lichamelijke belasting.
Wetgevend kader
Een werkgever moet ervoor zorgen dat psychosociale belasting (artikel 1.3f van de
Arbo-wet: stress: een toestand die als negatief ervaren lichamelijke, psychische of
sociale gevolgen heeft) zoals werkdruk, geen gevaar oplevert voor uw veiligheid en
gezondheid. Dit kan hij doen door :


de inrichting van de werkplek; bijvoorbeeld door het gebruik van
ergonomische hulpmiddelen zodat uw werknemers niet (te lang) in eenzelfde
gespannen houding werken.
de organisatie van de werkzaamheden; bijvoorbeeld door afwisselende
werkzaamheden en voldoende pauzes. Een duidelijke taak- en functieomschrijving van uw werknemers kan daar ook aan bijdragen. Ook het
vastleggen van verantwoordelijkheden en bevoegdheden draagt bij aan
vermindering van de werkdruk.
Over het onderwerp Werkdruk is een themacentrum beschikbaar. Dit themacentrum is
bedoeld om u te voorzien van praktische, bruikbare breedte- én diepte-informatie
over werkdruk.
Bronbeoordeling
Werkdruk kan ontstaan doordat:
 het werktempo te hoog is
 de tijdsdruk te groot is
#370169
Werkstress



je over te weinig kennis en vaardigheden beschikt om de werkzaamheden goed
te verrichten
er te veel kortcyclisch werk plaatsvindt (repeterende handelingen)
je te weinig invloed hebt op de arbeids- en rusttijden.
Ben je de laatste tijd prikkelbaar? Snel uit het veld geslagen? Vergeetachtig? Sla je je
pauzes steeds vaker over, maak je sneller fouten of vind je prioriteiten stellen steeds
lastiger? Al met al niet lekker in je vel? Wellicht heb je last van stress en is het goed
om eens een test in te vullen.
Hebben jullie het ontzettend druk? Zo druk dat je deadlines maar net of net niet haalt?
Of alleen maar haalt doordat je in privé tijd doorwerkt? Is er te veel werk en is dat al
lange tijd zo? Dan is de werkdruk bij jullie hoog!
Is het niet altijd duidelijk wat er van je verwacht wordt? Komen jij en je collega's te
vaak niet aan belangrijke taken toe? Heb je bij vergaderingen een onrustig gevoel
omdat er nog zoveel werk op je wacht? Irriteer je je aan de computerprogramma's?
Prettig samenwerken en steun van collega's helpt om een hoge werkdruk aan te
kunnen. Maar soms raken medewerkers door de werkdruk sneller geïrriteerd en halen
ze deadlines niet. Als de werkdruk langer aanhoudt, kan dit zelfs in de cultuur
verankerd raken en wordt het gewoon dat mensen zaken te laat inleveren, afspraken
niet nakomen en elkaar kortaf te woord staan. Heeft de werkdruk bij jullie ook effect
op de samenwerking?
Heb je last van je nek, rug, schouders, armen, polsen of handen? En zit je vaak een
lange tijd achter je computer? Het kan zijn dat je te lang achter je beeldscherm zit of
te weinig beweegt terwijl je werkt. Want stil op een stoel zitten terwijl je armen en
handen steeds dezelfde bewegingen uitvoeren, is heel belastend voor je lichaam. De
klachten die je ervan kunt krijgen, worden RSI (Repetitive Strain Injury) of KANS
(Klachten aan Nek en Schouder) genoemd.
Werk jij regelmatig thuis? En zit je dan achter een opgeruimd bureau, op een heerlijke
stoel en met voldoende frisse lucht achter de computer? Of zit je voorovergebogen
achter een laptop, op een krukje, in een muf hoekje op zolder? Hoe vaak werk jij met
je laptop? Zo nu en dan onderweg? Of gebruik je je laptop altijd en overal, zowel
thuis als op kantoor?
Heb je vermoeide ogen of zijn ze na een werkdag vaak geïrriteerd? Vervelende
klachten, maar gelukkig blijkt uit onderzoek dat je ogen er niet van achteruit gaan.
Misschien komen je klachten doordat je ogen op beeldschermafstand niet goed zien.
Vind je het moeilijk om je te concentreren door het geluid om je heen? Of heb je last
van hinderlijke spiegelingen in je beeldscherm? Mis je daglicht of uitzicht?
Voel je je zo gespannen dat je vermoedt dat je overspannen bent? Heb je vanwege
spanningsklachten al eens (bijna) verzuimd? Ben je op dit moment thuis vanwege een
burnout of andere psychische klachten? Merk je dat een collega of één van je
medewerkers last heeft van werkdruk? Of om andere redenen last heeft van stress?
#370169
Werkstress
Heb je het thuis en op je werk heel druk? Wil jij je (on)balans eens aankaarten bij je
leidinggevende?
Net een nieuwe baan? Mooi, want voorkomen is beter dan genezen! Als je je nu
meteen aanwent om op een gezonde manier te werken, voorkom je dat je over een
poosje klachten krijgt.
Oplossingen en Tools
Centrale Vereniging Bloemendetailhandel
In 2004/2005 is de psychische arbeidsbelasting in de bloemendetailhandel onderzocht.
Uit dit onderzoek bleek dat drie factoren in de bloemendetailhandel van belang zijn
als het gaat om werkstress:
• de werkdruk: pieken en dalen in drukte en werken in een hoog tempo;
• pauzemogelijkheden;
• overwerk, lange werkdagen.
Het onderzoek laat verder zien dat stress en werkdruk op de tweede plaats komen als
oorzaak van verzuim. Een derde van het verzuim wordt veroorzaakt door stress en
werkdruk.
In deze Arbocatalogus wordt beschreven hoe in de bloemendetailhandel werkstress
door de drie genoemde factoren zo veel als mogelijk kan worden voorkomen en – als
dit redelijkerwijs niet mogelijk is – kan worden beperkt.
De maatregelen zijn gerubriceerd in zes categorieën:
1. de organisatie van het werk: Handig organiseren;
2. de inrichting van de arbeidsplaats: Handig inrichten;
3. de hulpmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen: Handige hulpmiddelen;
4. de voorlichting: Bijdehand werken;
5. handelen bij (gezondheids)klachten: Handelend optreden.
Niet iedere maatregel is nodig, geschikt of toepasbaar in iedere winkel. Handel
verstandig, ook bij het toepassen van de maatregelen.
Om te bepalen of in een bloemenwinkel sprake is van hoge werkdruk kan het
werkdrukinstrument van het de HBD (Hoofd Bedrijfschap Detailhandel) worden
gebruikt (dit is te downloaden via www.hbd.nl).
Maatregel nr. 17 (A)
Beschrijving
#370169
Het zorgen voor een goede planning van het werk.
Een goede planning van het werk helpt pieken, dalen en
overwerk te voor-komen. Het helpt als alle betrokkenen de
planning kennen en weten wat er van hen verwacht wordt.
Van belang zijn de gemeenschappelijke taken en
doelstellingen, ieders bijdrage daaraan en de samenwerking
die ervoor nodig is. Concrete maatregelen zijn:
• maak na overleg met de medewerker(s) een werkrooster dat
voor medewerkers zorgt voor afwisseling in taken en
pauzemomenten;
• maak een jaarplanning met een roostermethodiek. Alle
drukke periodes (zoals feestdagen) worden hier in
aangegeven;
Werkstress
• vraag medewerkers hun vakantiedagen en verlof zoveel
mogelijk ruim van tevoren en buiten de pieken aan te vragen.
Beoogd effect
Randvoorwaarden voor
gebruik
Het verminderen van werkdruk.
Drukke periodes zijn niet altijd te voorzien. Een grote order
kan onverwacht komen.
Maatregel nr. 18 (A)
Beschrijving
Het zorgen voor voldoende (extra) krachten.
• Bepaalde dagen in de week en periodes in het jaar
(bijvoorbeeld rond de feestdagen) zijn extra druk. Op deze
voorziene drukte kan geanticipeerd worden door het
inschakelen van extra krachten.
• Pieken zijn echter niet altijd te voorzien. Een grote order kan
onverwacht komen.
• Ken de eigen limiet; durf ‘nee’ te zeggen als het te druk is.
Verminderen van de werkdruk.
Gekwalificeerd personeel moet wel te vinden zijn.
Beoogd effect
Randvoorwaarden voor
gebruik
Maatregel nr. 19 (A)
Beschrijving
Beoogd effect
Randvoorwaarden voor
gebruik
Andere voor- en nadelen
Maatregel nr. 20 (A)
Beschrijving
Beoogd effect
Andere voor- en nadelen
#370169
Het consequent (laten) nemen van pauzes.
• Pauzes worden vaak alleen op ‘rustige’ momenten genomen.
Als rustige momenten niet voorkomen, schiet de pauze er bij
in. Het creëren van voldoende rustmomenten is daarom van
belang.
• Werknemers die pauzeren/lunchen moeten vaak bijspringen
als het druk wordt. Goede afspraken over het (ongestoord)
afmaken van de pauzes zijn van belang, waar mogelijk in een
andere ruimte dan de winkel.
Het verminderen van de werkdruk.
Niet in alle winkels is een afgescheiden pauzeruimte aan te
brengen.
Voordeel: pauzeren komt de productiviteit ten goede.
Het voeren van werkbesprekingen als team en met individuele
medewerkers.
• In de werkbesprekingen als team kan gekeken worden wat
goed gaat (complimenten!), wat slimmer kan, welke
onderlinge ergernissen/conflicten leven en welke afspraken
met elkaar gemaakt kunnen worden.
• In de werkbesprekingen met individuele medewerkers kan
worden gesproken over de ervaren werkstress.
Het verminderen van de werkdruk en het signaleren van
werkstress.
Voordeel: de werkbesprekingen verbeteren het persoonlijke
contact en de werksfeer. Ook de klant ziet graag vrolijke
gezichten in de winkel.
Werkstress
Maatregel nr. 21 (A)
Beschrijving
Beoogd effect
Maatregel nr. 22 (B)
Beschrijving
Beoogd effect
Randvoorwaarden voor
gebruik
Andere voor- en nadelen
Maatregel nr. 23 (B)
Beschrijving
Beoogd effect
Andere voor- en nadelen
Maatregel nr. 24 (B)
Beschrijving
Beoogd effect
#370169
Het handhaven van arbeidstijden zoals vastgelegd in de CAO
en de Wet.
De maximale werktijd per dag is 10 uur en per week 40 uur
(structureel) en respectievelijk maximaal 12 uur en 45 uur bij
overwerk (incidenteel). Verder mag krachtens de CAO
incidenteel 60 uur per week worden gewerkt tussen 1 en 31
december en in de week voorafgaande aan speciale
bloemendagen zoals Moederdag, Valentijnsdag, Pasen en
Secretaressedag.
Voor pauzes gelden de volgende wettelijke voorschriften: in
geval van meer dan 5,5 uur arbeid per dag bestaat een
verplichting van ten minste 30 min pauze (eventueel 2 x 15
min.) en in geval van meer dan 10 (tot 12 uur) een
verplichting van ten minste 45 min. pauze (eventueel 3 x 15
min.).
Het verminderen van de werkdruk.
Het tijdig vervangen van (langdurig) zieke medewerkers.
Een korte ziekte wordt veelal opgevangen met wat
improvisatie, een stapje harder lopen en door het inschakelen
van wat extra hulp. In de meeste gevallen is iemand na een
paar dagen weer aan het werk. Maar soms duurt het langer.
Dat is vervelend voor de medewerker, maar ook voor de
werkgever. Verzuim kan leiden tot werkdruk bij de collega’s.
Regel daarom tijdige en goede vervanging voor een zieke
medewerker.
Verminderen van de werkdruk.
Gekwalificeerd personeel moet wel te vinden zijn.
Nadeel: als het ziekteverzuim niet verzekerd is, dan is het
(tijdelijk) vervangen van zieke medewerkers een aanzienlijke
extra kostenpost.
Het handhaven van een goede orde en netheid in de winkel.
Bij een opgeruimde werkplek, grijpt men nooit mis. Door
dingen een vaste plaats te geven, verloopt het werk
makkelijker, sneller en is alles te vinden.
Het verminderen van de werkdruk.
Een opgeruimde schone winkel heeft een klantvriendelijke
uitstraling.
Het vaststellen van werkdruk .
De werkdrukmeter van het HBD geeft informatie of en welk
soort werkdruk er voorkomt bij uw medewerker(s). Het
Werkdrukinstrument is gratis te downloaden via www.hbd.nl
(met zoekfunctie Werkdrukinstrument)
Het signaleren van werkdruk.
Werkstress
Gezond uitgeven
Wat is er aan de hand?
Hier staat van alles wat er bij jou aan de hand zou kunnen zijn. Herken je iets? Als je
erop klikt, krijg je advies welke mogelijkheden uit deze catalogus in jouw situatie
kunnen passen.
Wat kun je doen?
Hier vind je mogelijke oplossingen die je als bedrijf, leidinggevende of medewerker
kunt gebruiken om je werkdruk gezond te houden.
Niet lekker in je vel
Ben je de laatste tijd prikkelbaar? Snel uit het veld geslagen? Vergeetachtig? Sla je je
pauzes steeds vaker over, maak je sneller fouten of vind je prioriteiten stellen steeds
lastiger? Al met al niet lekker in je vel? Wellicht heb je last van stress en is het goed
om eens een test in te vullen. Bij Test je werkdruk kom je erachter of je werkdruk te
hoog is en wat de oorzaken zijn. Heb je last van een te hoge werkdruk? Denk dan ook
eens aan Coaching of een Individuele training omgaan met werkdruk over hoe je beter
kunt leren om te gaan met je eigen werkdruk.
Wat kun je doen?



Test je werkdruk
Coaching
Individuele training omgaan met werkdruk
Praktijkverhalen:

Stoelmassage bij Zwijsen
Te veel werk in te weinig tijd
Hebben jullie het ontzettend druk? Zo druk dat je deadlines maar net of net niet haalt?
Of alleen maar haalt doordat je in privétijd doorwerkt? Is er te veel werk en is dat al
lange tijd zo? Dan is de werkdruk bij jullie hoog!
Misschien is het lastig voor je om nu de tijd te nemen om in deze catalogus te lezen.
Kijk snel eens bij Effectiever en efficiënter vergaderen en Werkorganisatie verbeteren
of dit kan helpen om naar een gezondere werkdruk toe te werken. Wellicht kan het
Gebruik van sneltoetsen je helpen om sneller te werken en minder risico op RSI te
hebben. En als je de tijd kunt nemen om uit te zoeken wat bij jullie de oorzaak is en
wat je er aan kunt doen kun je het Werkdrukpakket lekker werken inzetten.
Wat kun je doen?


Werkdrukpakket lekker werken
Werkorganisatie verbeteren
#370169
Werkstress


Effectiever en efficiënter vergaderen
Gebruik van sneltoetsen
Praktijkverhalen:



Lekker Werken bij Uitgeverij de Geus
Sneltoetsen, ik gebruik ze!
Stoelmassage bij Zwijsen
Hoe we met elkaar omgaan
Prettig samenwerken en steun van collega's helpt om een hoge werkdruk aan te
kunnen. Maar soms raken medewerkers door de werkdruk sneller geïrriteerd en halen
ze deadlines niet. Als de werkdruk langer aanhoudt, kan dit zelfs in de cultuur
verankerd raken en wordt het gewoon dat mensen zaken te laat inleveren, afspraken
niet nakomen en elkaar kortaf te woord staan. Heeft de werkdruk bij jullie ook effect
op de samenwerking?
Kijk eens bij een Communicatie en samenwerking verbeteren of een Een
veranderingstraject 'nieuwe gewoontes'. Of zouden jullie al aan Conflictmanagement
toe zijn?
Wat kun je doen?



Een veranderingstraject 'nieuwe gewoontes'
Conflicthantering
Communicatie en samenwerking verbeteren
Praktijkverhalen:

Lekker Werken bij Uitgeverij de Geus
Lichamelijke klachten
Heb je last van je nek, rug, schouders, armen, polsen of handen? En zit je vaak een
lange tijd achter je computer? Het kan zijn dat je te lang achter je beeldscherm zit of
te weinig beweegt terwijl je werkt. Want stil op een stoel zitten terwijl je armen en
handen steeds dezelfde bewegingen uitvoeren, is heel belastend voor je lichaam. De
klachten die je ervan kunt krijgen, worden RSI (Repetitive Strain Injury) of KANS
(Klachten aan Nek en Schouder) genoemd. Wat je eraan kunt doen? Voldoende
bewegen, niet te lang achter je beeldscherm zitten, en zorgen dat je een goed
ingerichte werkplek en werkhouding hebt. Kijk dus vooral eens bij Bewegen op het
werk, Pauzeren en Voorlichting instellen beeldschermwerkplek. En ga ook eens na of
er in jullie bedrijf al een Coach Gezond Beeldschermwerk is en of Taakroulatie en
werkafwisseling en Pauzesoftware in jouw situatie kan helpen.
Let op: ook van een hoge werkdruk kun je lichamelijke klachten krijgen. Juist ook als
je veel beeldschermwerk doet. Kijk dus ook eens bij Test je werkdruk
Wat kun je doen?
#370169
Werkstress







Bewegen op het werk
Taakroulatie en werkafwisseling
Pauzesoftware
Coach Gezond Beeldschermwerk
Pauzeren
Handleiding werkplekinstelling
Test je werkdruk
Praktijkverhalen:


Ervaringen coach gezond beeldschermwerk
Sneltoetsen, ik gebruik ze!
Nieuwe medewerker
Net een nieuwe baan? Mooi, want voorkomen is beter dan genezen! Als je je nu
meteen aanwent om op een gezonde manier te werken, voorkom je dat je over een
poosje klachten krijgt.
Wat in ieder geval belangrijk is om te weten is hoe je je werkplek zo instelt dat je er
goed zit. Kijk daarvoor eens bij de Handleiding werkplekinstelling. Merkte je op je
vorige werkplek dat je wel eens vergeet om pauzes te nemen? Kijk dan eens of
Pauzesoftware iets voor je is. In het kader van goede nieuwe gewoontes is het Gebruik
van sneltoetsen ook belangrijk voor je. ' Gebruik je nieuwe start ten slotte ook als een
goed moment om met een Oogonderzoek te checken of je ogen goed op
beeldschermafstand kunnen zien. En vraag of er in jullie bedrijf al een Coach Gezond
Beeldschermwerk is.
Wat kun je doen?





Oogonderzoek
Pauzesoftware
Coach Gezond Beeldschermwerk
Handleiding werkplekinstelling
Gebruik van sneltoetsen
Praktijkverhalen:

Ervaringen coach gezond beeldschermwerk
#370169
Werkstress
Thuiswerk
Werk jij regelmatig thuis? En zit je dan achter een opgeruimd bureau, op een heerlijke
stoel en met voldoende frisse lucht achter de computer? Of zit je voorovergebogen
achter een laptop, op een krukje, in een muf hoekje op zolder?
Om thuis prettig en gezond te werken is het belangrijk om aandacht te besteden aan je
werkplek. Kijk dus eens bij Ergonomische thuiswerkplek, Werken met een laptop en
Handleiding werkplekinstelling.
Wat kun je doen?



Ergonomische thuiswerkplek
Handleiding werkplekinstelling
Werken met een laptop
Praktijkverhalen:

Thuiswerkregeling buitendienst van Malmberg
Ogen
Heb je vermoeide ogen of zijn ze na een werkdag vaak geïrriteerd? Vervelende
klachten, maar gelukkig blijkt uit onderzoek dat je ogen er niet van achteruit gaan.
Misschien komen je klachten doordat je ogen op beeldschermafstand niet goed zien.
Kijk eens bij Oogonderzoek en Beeldschermbril. Ook kan het zijn dat het helpt om
iets aan de Verlichting van de werkplek te doen.
#370169
Werkstress
Wat kun je doen?



Oogonderzoek
Een beeldschermbril
Verlichting van de werkplek
Overspannen
Voel je je zo gespannen dat je vermoedt dat je overspannen bent? Heb je vanwege
spanningsklachten al eens (bijna) verzuimd? Ben je op dit moment thuis vanwege een
burnout of andere psychische klachten?
Voor jou en voor je collega's en leidinggevende kan het zinvol zijn om eens te lezen
bij in gesprek bij signalen van stress. Wellicht is een training voor medewerker goed
om weer overeind te krabbelen.
Wil je voorkomen dat je opnieuw klachten krijgt? En zo voorkomen dat je opnieuw
risico op verzuim loopt? Kijk dan eens bij voorkomen terugval na psychische
klachten.
Wat kun je doen?



In gesprek bij signalen van stress
Voorkomen terugval na psychische klachten
Individuele training omgaan met werkdruk
Stress bij een ander
Merk je dat een collega of een van je medewerkers last heeft van werkdruk? Of om
andere redenen last heeft van stress? Bij In gesprek bij signalen van stress krijg je tips
om in gesprek te gaan. Misschien helpt het om (tijdelijk) de werktijden te
flexibiliseren, anderszins het werk aan te passen of de communicatie en
samenwerking te verbeteren.
Leidinggevenden die hun vaardigheden willen vergroten om de werkdruk van hun
medewerkers gezond te kunnen houden krijgen informatie bij training voor
leidinggevenden.
Wat kun je doen?




Flexibiliseren van werktijden
In gesprek bij signalen van stress
Training voor leidinggevenden
Communicatie en samenwerking verbeteren
Werk privé balans
Heb je het thuis en op je werk heel druk? Wil jij je (on)balans eens aankaarten bij je
leidinggevende?
Bij werktijden te flexibiliseren lees je veel voor- en nadelen van meer vrijheid bij het
bepalen van je begin- en eindtijd. Een goed moment om het onderwerp aan te kaarten
is wellicht in je volgende functioneringsgesprek. En voor de voorbereiding zou je ook
#370169
Werkstress
nog even bij test je werkdruk kunnen kijken om goed in beeld te krijgen waar je last
van hebt en je gesprek van te voren te oefenen.
#370169
Werkstress
Wat kun je doen?



Test je werkdruk
Functioneringsgesprekken
Flexibiliseren van werktijden
Praktijkverhalen:

Flexibele werktijden voor iedereen!
Hoe we het hier organiseren
Is het niet altijd duidelijk wat er van je verwacht wordt? Komen jij en je collega's te
vaak niet aan belangrijke taken toe? Heb je bij vergaderingen een onrustig gevoel
omdat er nog zoveel werk op je wacht? Irriteer je je aan de computerprogramma's?
Kijk eens bij Werkorganisatie verbeteren, Taken, bevoegdheden en
verantwoordelijkheden vastleggen , Gebruiksvriendelijkheid van software en
Effectiever en efficiënter vergaderen of de tips in jouw situatie kunnen helpen.
Wat kun je doen?




Werkorganisatie verbeteren
Effectiever en efficiënter vergaderen
Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden vastleggen
Gebruiksvriendelijkheid van software
Laptop
Hoe vaak werk jij met je laptop? Zo nu en dan onderweg? Of gebruik je je laptop
altijd en overal, zowel thuis als op kantoor?
Als je langer dan twee uur per dag met je laptop werkt, is het belangrijk om aandacht
aan je werkplek te besteden. Kijk dus eens bij werken met een laptop en handleiding
werkplekinstelling. Zit je op kantoor met je laptop niet altijd op dezelfde plaats of
vaak thuis? Kijk dan ook nog even bij wisselwerkplek en ergonomische
thuiswerkplek.
Wat kun je doen?




Ergonomische thuiswerkplek
Wisselwerkplek
Handleiding werkplekinstelling
Werken met een laptop
Licht en geluid
Vind je het moeilijk om je te concentreren door het geluid om je heen? Of heb je last
van hinderlijke spiegelingen in je beeldscherm? Mis je daglicht of uitzicht?
Als je wilt weten wat er mogelijk is rond licht en geluid kijk dan eens bij verlichting
werkplek, hinderlijk geluid en daglicht op de werkplek.
#370169
Werkstress
Wat kun je doen?



Daglicht op de werkplek
Verlichting van de werkplek
Hinderlijk geluid
Gezond werken
Heb je nog nergens last van? Geen klachten, geen irritaties? Wil je weten wat je kunt
doen om dat zo te houden?
De belangrijkste informatie om gezond te werken vind je bij bewegen op je werk, test
je werkdruk, coach gezond beeldschermwerk en handleiding werkplekinstelling.
Wat kun je doen?




Bewegen op het werk
Coach Gezond Beeldschermwerk
Handleiding werkplekinstelling
Test je werkdruk
Praktijkverhalen:


Ervaringen coach gezond beeldschermwerk
Fit@work!
Jeugdzorg/ Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening/
Kinderopvang
Meten en beoordelen Werkdruk en werkstress
Jeugdzorg
De praktijkregels zijn opgesteld ten tijde van het arboconvenant Jeugdzorg. Voor
Werkdruk en werkstress zijn 8 praktijkregels opgesteld. Iedere praktijkregel heeft een
‘eigen’ relatie met werkdruk en werkstress. De regels maken het mogelijk in te
zoomen op een specifiek probleem. Daarnaast hangen de praktijkregels ook onderling
samen. Een hoge werklast kan bijvoorbeeld problematisch worden als er onvoldoende
regelmogelijkheden zijn of als de balans tussen rust en inspanning uit het oog wordt
verloren.
Quick scan werkdruk en werkstress
Als u op een snelle manier wilt beoordelen of er in uw organisatie sprake is van een
werkdrukprobleem, kunt u gebruik maken van:
Jeugdzorg: Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 1. Begrippen en achtergronden,
hoofdstuk 3. Quick scan werkdruk en werkstress
#370169
Werkstress
Terug naar openingspagina Werkdruk en werkstress
Aanpakken van werkdruk en werkstress Hieronder vindt u informatie per
praktijkregel om de aanpak van werkdruk en werkstress in uw organisatie te
optimaliseren.
Algemene informatie over de aanpak van Werkdruk en werkstress vindt u in
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 1. Begrippen en achtergronden, hoofdstuk 4
Een structurele aanpak van werkdruk en werkstress, Jeugdzorg.
Praktijkregel 1. De inhoud van het werk is goed geregeld.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 2.
Werkinhoud, Jeugdzorg
Praktijkregel 2. Er is een evenwichtige werklast op individueel, afdelings- en
organisatieniveau.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 3.
Werklast, Jeugdzorg
www.werklastjeugdzorg.nl
Praktijkregel 3. Medewerkers hebben voldoende mogelijkheden om problemen
in het eigen werk op te lossen.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 4.
Regelmogelijkheden, Jeugdzorg
Praktijkregel 4. Medewerkers hebben voldoende contactmogelijkheden met
collega’s en leidinggevenden.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 5.
Contactmogelijkheden, Jeugdzorg
Praktijkregel 5. Medewerkers kunnen omgaan met de emotionele belasting die
samenhangt met het werk.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 6.
Emotionele belasting, Jeugdzorg
Praktijkregel 6. Werk- en rusttijden zijn in balans.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 7.
Werk- en rusttijden, Jeugdzorg
Praktijkregel 7. De bronnen van werkdruk en werkstress worden regelmatig
geanalyseerd.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 8.
Meten is weten, Jeugdzorg
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 3. Hulpmiddelen bij aanpak werkdruk,
hoofdstuk 3. Overleg- en werkvormen, Jeugdzorg
#370169
Werkstress
Praktijkregel 8. De organisatie stelt op basis van de analyse een actieplan op,
voert het uit en evalueert het.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 9.
Actieplan: de vijf W’s, Jeugdzorg
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 1. Begrippen en achtergronden, hoofdstuk 4.
Een structurele aanpak van werkdruk en werkstress, Jeugdzorg
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 3. Hulpmiddelen bij aanpak werkdruk,
hoofdstuk 3. Hulpmiddelen, Jeugdzorg
Richtlijnen voor leidinggevenden
Per praktijkregel staan richtlijnen voor leidinggevenden aangegeven in:
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 3. Hulpmiddelen bij aanpak werkdruk,
hoofdstuk 2. Richtlijnen voor de leidinggevenden, Jeugdzorg
Hulpmiddelen Werkdruk en werkstress
U kunt voor de aanpak van werkdruk en
werkstress in uw organisatie gebruik maken van de volgende externe ondersteuning:
Kinderopvang
De praktijkregels zijn opgesteld ten tijde van het arboconvenant Kinderopvang. Voor
Werkdruk en werkstress zijn negen praktijkregels opgesteld:








In onze kinderopvangorganisatie brengen we ten minste jaarlijks de oorzaken
van werkdruk en werkstress in kaart.
We hebben een concreet actieplan voor werkdruk en werkstress dat we
jaarlijks bijstellen.
We hebben de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden rond werkdruk
en werkstress vastgelegd.
We hebben in onze organisatie heldere (en voor iedere werknemer
toegankelijke) afspraken over waar, wanneer en in welke mate medewerkers
invloed kunnen uitoefenen op het beleid en de dagelijkse planning binnen onze
organisatie.
We hebben een adequate personeelsbezetting, waarvan minimaal deel uit
maakt: een invalpool, een reglement dat duidelijk maakt wie, wanneer en hoe
kan beslissen over het al dan niet inschakelen van invallers en het gebruik van
een roosterinstrument. Het doel van dit alles: een evenredige verdeling van de
werklast over verschillende groepen, afdelingen en locaties.
We bieden werknemers ondersteuning bij privégerelateerde werkdruk en
werkstress, met inachtneming van privacy wetgeving voor zover redelijkerwijs
van werkgevers verwacht kan worden.
Leidinggevenden beschikken over voldoende vaardigheden om werkdruk en
werkstress bij medewerkers te signaleren en te bespreken en om hun
medewerkers te coachen.
We voldoen aan de afspraken in de over taakuren.
#370169
Werkstress

Leidinggevenden beschikken over voldoende vaardigheden om hun zieke
medewerkers te begeleiden.
Checklist werkdruk en werkstress
De ‘Vastlegger’ is een checklist waarin je alles kunt afvinken dat je hebt gedaan om
aan de praktijkregels te voldoen.
Aanpak Werkdruk en stress Hier vindt u informatie om actie te ondernemen om aan
de praktijkregels te voldoen.
In onze kinderopvangorganisatie brengen we ten minste jaarlijks de oorzaken
van werkdruk en werkstress in kaart.




Werkmaat Beter Werken
Persoonlijk doeboekje voor iedere medewerker. Met tests, tips en trucs om
echt plezier in en op het werk te krijgen. En te houden.
Vastlegger
Hulpmiddel om je gezonde en plezierige beleid te borgen.
Teamwijzer ‘Meer Plezier’
Door deze workshop te doen krijgt het team duidelijk wat haar lasten zijn. En
maakt afspraken om die lasten te verminderen.
Verbetermeter
Een affiche met barometers om teamdoelen en –afspraken te noteren en bij te
houden.
We hebben een concreet actieplan voor werkdruk en werkstress dat we jaarlijks
bijstellen.


Verbetermeter
Een affiche met barometers om teamdoelen en –afspraken te noteren en bij te
houden.
Verandermanager
Strategische en praktische tips om plezier te sturen. Dit boekje is een toolkit
voor het aanpakken van problemen met verzuim, werkdruk en stress in
organisaties.
We hebben de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden rond werkdruk
en werkstress vastgelegd.

Verandermanager
Strategische en praktische tips om plezier te sturen. Dit boekje is een toolkit
voor het aanpakken van problemen met verzuim, werkdruk en stress in
organisaties.
We hebben in onze organisatie heldere (en voor iedere werknemer toegankelijke)
afspraken over waar, wanneer en in welke mate medewerkers invloed kunnen
uitoefenen op het beleid en de dagelijkse planning binnen onze organisatie.
#370169
Werkstress

Verandermanager
Strategische en praktische tips om plezier te sturen. Dit boekje is een toolkit
voor het aanpakken van problemen met verzuim, werkdruk en stress in
organisaties.
NavigatOR Een boekje en werkconferenties bieden OR en PVT vaardigheden
en inzichten om kritisch mee te denken over Plezier in uitvoering en het geheel
te toetsen.

We hebben een adequate personeelsbezetting, waarvan minimaal deel uit maakt:
een invalpool, een reglement dat duidelijk maakt wie, wanneer en hoe kan
beslissen over het al dan niet inschakelen van invallers en het gebruik van een
roosterinstrument. Het doel van dit alles: een evenredige verdeling van de
werklast over verschillende groepen, afdelingen en locaties.
We bieden werknemers ondersteuning bij privégerelateerde werkdruk en
werkstress, met inachtneming van privacy wetgeving voor zover redelijkerwijs
van werkgevers verwacht kan worden.


Verzuimmanager
Handig boekje voor leidinggevenden. Geeft houvast bij opzetten van
verzuimbeleid en begeleiden van verzuimende medewerkers.
Plezierig gesprek
Formulieren om verzuimgesprekken te structureren.
Leidinggevenden beschikken over voldoende vaardigheden om werkdruk en
werkstress bij medewerkers te signaleren en te bespreken en om hun
medewerkers te coachen.

FCB-coaches
Hulpmiddelen Werkdruk en werkstress
U kunt voor de aanpak van werkdruk en
werkstress in uw organisatie gebruik maken van de volgende externe ondersteuning:

FCB-coaches
Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening
Meten en beoordelen Werkdruk en werkstress
De praktijkregels zijn opgesteld ten tijde van het arboconvenant Welzijn en
Maatschappelijke Dienstverlening. Voor Werkdruk en werkstress zijn 8 praktijkregels
opgesteld. Iedere praktijkregel heeft een ‘eigen’ relatie met werkdruk en werkstress.
De regels maken het mogelijk in te zoomen op een specifiek probleem. Daarnaast
hangen de praktijkregels ook onderling samen. Een hoge werklast kan bijvoorbeeld
#370169
Werkstress
problematisch worden als er onvoldoende regelmogelijkheden zijn of als de balans
tussen rust en inspanning uit het oog wordt verloren.
Quick scan werkdruk en werkstress
Als u op een snelle manier wilt beoordelen of er in uw organisatie sprake is van een
werkdrukprobleem, kunt u gebruik maken van:
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 1. Begrippen en achtergronden, hoofdstuk 3.
Quick scan werkdruk en werkstress, Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening
Aanpakken van werkdruk en werkstress
Hieronder vindt u per praktijkregel
informatie om de aanpak van werkdruk en werkstress in uw organisatie te
optimaliseren.
Praktijkregel 1. De inhoud van het werk is goed geregeld.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 2.
Werkinhoud, Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening
Praktijkregel 2. Er is een evenwichtige werklast op individueel, afdelings- en
organisatieniveau.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 3.
Werklast, Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening
Praktijkregel 3. Medewerkers hebben voldoende mogelijkheden om problemen
in het eigen werk op te lossen.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 4.
Regelmogelijkheden, Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening
Praktijkregel 4. Medewerkers hebben voldoende contactmogelijkheden met
collega’s en leidinggevenden.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 5.
Contactmogelijkheden, Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening
Praktijkregel 5. Medewerkers kunnen omgaan met de emotionele belasting die
samenhangt met het werk.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 6.
Emotionele belasting, Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening
Praktijkregel 6. Werk- en rusttijden zijn in balans.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 7.
Werk- en rusttijden, Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening
Praktijkregel 7. De bronnen van werkdruk en werkstress worden regelmatig
geanalyseerd.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 8.
Meten is weten, Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening
#370169
Werkstress
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 3. Hulpmiddelen bij aanpak werkdruk,
hoofdstuk 3. Overleg- en werkvormen, Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening
Praktijkregel 8. De organisatie stelt op basis van de analyse een actieplan op,
voert het uit en evalueert het.
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 2. Werken aan minder werkdruk, hoofdstuk 9.
Actieplan: de vijf W’s, Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 1. Begrippen en achtergronden, hoofdstuk 4.
Een structurele aanpak van werkdruk en werkstress, Welzijn en Maatschappelijke
dienstverlening
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 3. Hulpmiddelen bij aanpak werkdruk,
hoofdstuk 3. Hulpmiddelen, Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening
Richtlijnen voor leidinggevenden
Per praktijkregel staan richtlijnen voor leidinggevenden aangegeven in:
Werkdruk en werkstress - Praktijkgids 3. Hulpmiddelen bij aanpak werkdruk,
hoofdstuk 2. Richtlijnen voor de leidinggevenden, Welzijn en Maatschappelijke
dienstverlening
Hulpmiddelen Werkdruk en werkstress
U kunt voor de aanpak van werkdruk en werkstress in uw organisatie gebruik maken
van de volgende externe ondersteuning:
FCB-coaches
Onze FCB-coaches ondersteunen organisaties om werkdruk en werkstress te
verminderen. De coaches geven advies, beantwoorden vragen en bieden een breed
pakket workshops aan, waaronder workshops over werkdruk en werkstress .
Daarnaast hebben ze een uitgebreid netwerkbinnen de branches. Op uw verzoek
komen de coaches bij uw organisatie op bezoek voor een kennismakingsgesprek.
#370169
Werkstress
Mobiliteitsbranche
Voorkomen is beter
Er zijn twee oorzaken van stress op het werk die je goed kunt tegengaan:
agressie en geweld
werkdruk
Werk d ru k
Wie te veel moet doen in te weinig tijd, heeft een te hoge werkdruk. Als dat te lang
duurt zijn stressklachten het gevolg.
Afspraken




Het aantal werknemers dat te vaak in een hoog tempo werkt, moet omlaag.
Het aantal werknemers dat vaak onder hoge tijdsdruk werkt, moet omlaag.
Er komt een methode om werkdruk te meten en te bespreken.
Er komt een planningsysteem om werkdruk en overwerk te verminderen.
Checklist
Werkdruk is een belangrijke reden voor ziekteverzuim. Daarom is het belangrijk om
er tijdig aandacht aan te besteden. Om te beoordelen of er in uw bedrijf sprake is van
werkdruk is een speciale checklist ontwikkeld.
Hulpmiddelen en tips
Wat kun je vervolgens doen als een (aanzienlijk) deel van de werknemers last heeft
van werkdruk? Klik hier voor oplossingen.En wat kun je doen als veel werknemers
een onbalans tussen werk en prive ervaren?

Bespreek dan de mogelijkheid om gebruik te maken van flexibele
werktijdregelingen (bijvoorbeeld variabele begin- en eindtijden) of
verlofregelingen zoals die in uw organisatie gelden.
Ervaren enkele werknemers (minder dan 33%) een onbalans tussen werk en prive?
Hou dan rekening met prive-omstandigheden:




Let op signalen van persoonlijke problemen (afzonderen van collega's,
prikkelbaarheid, lusteloosheid, mindere kwaliteit van het werk) en informeer
naar de thuissituatie.
Verwijs door naar bedrijfsarts of huisarts.
Spreek af om de vinger aan de pols te houden door af en toe even bij te praten
met de medewerker.
Pas, indien nodig, de werkzaamheden tijdelijk aan (‘uit de wind houden’).
organisatorische maatregelen.
#370169
Werkstress
Openbare bibliotheken
Een keer per vier jaar vullen de medewerkers het medewerkers
tevredenheidsonderzoek. Het medewerkers tevredenheidsonderzoek is onderdeel van
de Certificering Openbare Bibliotheken. Een belangrijk onderdeel van het
medewerkers tevredenheidsonderzoek zijn de vragen die betrekking hebben op
werkdruk. Met dit onderzoek wordt eventuele werkdruk gesignaleerd en vergeleken
met andere instellingen. Blijkt uit het MTO dat in de organisatie werkdruk wordt
ervaren dan wordt het beleid afgestemd op de resultaten van dit onderzoek en worden
de uitkomsten in het werkoverleg van de betreffende afdeling(en) besproken in het
werkoverleg en afspraken gemaakt over de vermindering van de werkdruk.
Productschap vis
Werkdrukherkenning bestemd voor werknemers
Stappen
ü Bekijk in de lijst van stress signalen of er sprake is van werkdruk of van werkstress
(zie de Werknemerschecklist hiernaast).
ü Indien je meerdere signalen uit de lijst herkent, is er mogelijk sprake van werkstress.
Werkdruk herkennen: een stappenplan
Is werkdruk het werkelijke probleem? Werkdruk is vooral: te weinig tijd om het
overeengekomen werk op tijd en goed af te krijgen. Maar ook andere factoren kunnen
leiden tot werkstress. Bijvoorbeeld slechte kwaliteit van leidinggeven,
slechte onderlinge verhoudingen. Denk dus eerst goed na waar je het precies over wilt
hebben.
1. Kijk of je de enige bent die te maken heeft met werkdruk. Vaak is het een probleem
van veel, zo niet alle collega's om je heen. Bespreek het dan ook met
elkaar, en kijk in hoeverre je gezamenlijk het probleem aan de orde kunt stellen.
2. Daarna komt het erop aan werkdruk bespreekbaar te maken bij je leidinggevende.
Maak dan zo snel mogelijk een afspraak met je leidinggevende, individueel of met
team, om de oorzaken in kaart te brengen. Zo kunnen de gevolgen zo veel mogelijk
worden beperkt.
3. Vertel welke signalen je bij jezelf waarneemt en benoem de gevolgen.
Neusje van de Zalmoplossing
ü Maak samen met je leidinggevende een overzicht van oorzaken van werkdruk en
stel een plan op voor de aanpak. Schakel hierbij een externe deskundige in die ook
komt kijken of er aan de afspraken gehouden wordt.
Werknemers Checklist
Deze test is bedoeld om inzicht te krijgen in je eigen stress niveau, of dat van de groep
werknemers waaraan leiding wordt gegeven. Geef aan welke van de onderstaande
klachten op jouw situatie van toepassing is:
Lichamelijk
Hoofdpijn
Hartkloppingen/ steken in de borst Slecht slapen
Nek- schouder pijn Rugpijn
Duizeligheid
#370169
Werkstress
Psychisch
Lusteloos en geestelijk vermoeid
Snel emotioneel
Snel geïrriteerd, prikkelbaar
Machteloos gevoel
Stemmingwisselingen
Rusteloos, opgejaagd ongeduldig
Gedragsmatig
Meer/ minder drinken, eten, roken dan anders
Moeite met concentreren
Piekeren
Overmatig zorgen maken over wat er gebeurt
Moeilijk kunnen genieten van leuke dingen
Ontevreden over de prestaties
Meer klagen.
Als je bij 6 punten of meer aangeeft hiervan last te hebben, kan dit een signaal zijn
van te hoge werkdruk en werkstress. Kijk dan in het overzicht (in het Arboblad
Aanpakken werkdruk/stress bestemd voor werknemers nummer A06.85) met
mogelijke maatregelen, zodat je de eigen werksituatie kunt verbeteren.
Aanpakken werkstress bestemd voor werknemers
Werkdruk door hoeveelheid werk, tijdsdruk, werktempo
ü Volg vakgerichte kennis- en of vaardigheidstrainingen bijvoorbeeld vakopleiding
voor de vishandel of een module snijden en fileren
(Zie o.a. Stivavi: www.visopleiding.nl/).
ü Maak afspraken over onderlinge steun tussen collega’s.
ü Zorg voor voldoende pauzes( naast de lunchpauze): 5 minuten per uur.
Werkdruk door arbeidsconflicten
ü Bespreek knelpunten met betrokken collega’s of met het team. Maak heldere
afspraken met elkaar over samenwerken.
ü Verbeter zo nodig het werkoverleg of overdrachtsoverleg.
ü Organiseer teamuitjes om elkaar beter te leren kennen en zo aan een goed team te
kunnen werken.
Werkdruk vanuit jezelf
ü Bedenk dat een combinatie van factoren in je eigen karakter soms van invloed kan
zijn voor risico’s op overbelasting. Deze combinatie bestaat uit bijvoorbeeld: heel
precies zijn, heel erg betrokken bij de gang van zaken in het bedrijf en niet zo goed
voor jezelf opkomen. Dit laatste heet subassertiviteit.
ü Maak afspraken over (voor de functie, of voor je zelf) belangrijke cursussen:
persoonlijke effectiviteit, cursus goed voor jezelf opkomen (= assertiviteit), slim met
de tijd omgaan(= timemanagement), goed omgaan met stress (=stressmanagement),
individuele coaching en/ of loopbaanafspraken.
Werkdruk vanuit de leidinggevende en werkorganisatie
ü Spreek verwachtingen over en weer uit en maak heldere afspraken over
samenwerking. Mochten er onderlinge spanningen zijn, vraag dan een derde bij het
gesprek (b.v. iemand van P&O).
ü Stel voor om regelmatig (functionerings)gesprekken te voeren om te zien dat er
verbeteringen optreden.
Werkdruk vanuit de privé situatie
#370169
Werkstress
ü Bekijk of het nodig is om (tijdelijk) aanpassingen te doen in het takenpakket en/ of
de werktijden.
ü Bekijk of tijdelijke extra ondersteuning nodig en mogelijk is van collega’s.
Werkdruk door geestelijke belasting en concentratieproblemen
ü Neem regelmatig pauze en wissel werkzaamheden af.
ü Probeer ingewikkelde werkzaamheden zoveel mogelijk aan het begin van de dag te
plannen.
Werkdruk door onverwachte situaties
ü Maak een haalbare en juiste planning per dag en houd ruimte voor onverwachte
situaties( niet de hele agenda volplannen, maar iets ruimte houden).
ü Stel prioriteiten( doe eerst de op het moment meest belangrijke dingen), eventueel in
overleg met de leidinggevende.
ü Zorg goed voor jezelf en stel duidelijk grenzen.
Neusje van de Zalmoplossing
ü Zorg dat de gemaakte afspraken Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en
Tijdgebonden zijn, en leg ze vast (bijvoorbeeld in een plan van aanpak).
ü Bespreek met je leidinggevende wat de verwachtingen zijn binnen je werk, pak
eventueel je eigen functieomschrijving er bij. Kijk naar zaken die je te veel doet of de
prioriteiten die je stelt. Neem direct beslissingen over de extra taken die niet binnen je
functiebeschrijving vallen.
ü Bekijk of je voor je persoonlijke of sociale problemen doorverwezen zou kunnen
worden naar b.v. bedrijfsmaatschappelijk werk, psychotherapie en
schuldhulpverlening.
ü Bespreek waar je meer inspraak in zou willen hebben en bekijk hoe dit mogelijk
gemaakt kan worden.
Werkdrukherkenning bestemd voor leidinggevenden
U als leidinggevende kunt een belangrijke rol spelen in het voorkomen, herkennen en
bespreekbaar maken van stress. Dit blad gaat in op stressherkenning.
Stappen
Probeer werkdruk en werkstress vroegtijdig te signaleren. Let op het werkgedrag en
de werkhouding van elke medewerker en bespreek veranderingen hierin.
Stresssignalen op team- en/of werknemerniveau
Veranderingen in communicatie
· werknemers zijn minder open in hun communicatie
· gejaagd en/ of geïrriteerd gedrag
· er ontstaan conflicten
Veranderingen in besluitvormingsprocessen
· beslissingen worden te snel en niet doordacht genomen
· er wordt te lang gewacht met het nemen van beslissingen
· er worden geen beslissingen genomen
Veranderingen in opstelling naar collega
#370169
Werkstress
· werknemers tonen minder dan voorheen, interesse in collega’s
· men heeft nauwelijks nog aandacht voor de problemen van collega’s
· men gaat bepaalde collega’s ontlopen
· tolerantie naar collega's neemt af
Veranderingen in prestaties
· het werktempo wordt lager
· er wordt beduidend minder gepresteerd dan vroeger
· minder aanpassingsvermogen: problemen lijken groter dan voorheen
· de medewerker komt frequent om hulp vragen
Veranderingen in gewoonten
· Hierbij gaat het om duidelijke veranderingen op het gebied van:
· eten en/of drinken
· roken
· lichamelijke verzorging, kleding
Veranderingen in verzuim of ziektegedrag
· men komt vaker te laat of helemaal niet op afspraken
· men meldt zich vaker voor kortere periodes ziek
· vage lichamelijke klachten, hoofdpijn, maagpijn, rugpijn, vermoeidheid
· frequent klaaggedrag
· gespannen uiterlijk: opgetrokken schouders, minder oogcontact.
Ook een hele afdeling, een hele groep werknemers kan aan stress lijden. Een groep
die aan stress lijdt, geeft o.a. de volgende signalen af:
· fouten worden gebruikt om mensen afstraffingen te geven
· de werknemers hebben geen geduld meer voor elkaar, ze luisteren slecht naar elkaar
· ideeën worden van tafel geveegd nog voordat iemand is uitgesproken
· werknemers verwijten elkaar "er niks van te begrijpen"
· werknemers horen alleen flarden of fragmenten van wat een ander te zeggen heeft.
Dit is een soort van “vecht”gedrag.
· er doen maar weinig mensen mee aan discussies
· werknemers komen vaak te laat of zijn geregeld afwezig
· er worden overhaaste beslissingen genomen, of beslissingen worden juist
voortdurend uitgesteld
· werknemers werken afzonderlijk, niet als een groep
· er wordt niet gepraat over problemen die andere werknemers ook hebben
· hoge mate van niet voor jezelf opkomen (niet assertiviteit) en
· passiviteit: men laat de leider de beslissingen nemen.
Dit is meer een soort van “vlucht”gedrag.
Neusje van de Zalmoplossing
ü Periodiek wordt een werkdrukonderzoek uitgevoerd. Naar aanleiding van de
resultaten van het onderzoek wordt een plan van aanpak gemaakt in overleg met de
werknemers. Daarin wordt ook afgesproken welke maatregelen er uitgevoerd gaan
worden, wanneer die afgerond zijn en wie daarbij wat gaat doen: wat, wie, wanneer
klaar. De effecten worden later opnieuw onderzocht en op bepaalde punten verder
aangepakt.
#370169
Werkstress
ü Geregeld ( bijv. maandelijks ) wordt er werkoverleg gehouden. Tijdens het
werkoverleg wordt de werkdruk elke keer met het team van werknemers besproken.
Daar waar nodig worden maatregelen genomen om de werkdruk aan te pakken zodat
het niet leidt tot werkstress bij de werknemers binnen het team.
ü In het functioneringsgesprek dat elk jaar wordt gehouden met alle werknemers
apart, staat werkdruk op de agenda. Als het nodig is, worden afspraken gemaakt
tussen de werknemer en de leidinggevende om de werkdruk aan te pakken.
Leidinggevenden checklist
Bezie in de lijst van stresssignalen of er sprake is van werkdruk of van werkstress
Indien je meerdere signalen uit de lijst herkent, is er mogelijk sprake van werkstress
Maak dit met de desbetreffende persoon of het team bespreekbaar.
Stel een actieplan op.
Of werkdruk een echt probleem is voor jezelf of in de organisatie waar je werkt, kan
worden onderbouwd door werkdruk te meten.
Meten is weten. Maar met meten alleen los je een probleem niet op. Vandaar dat al in
het begin duidelijke afspraken hierover moeten worden gemaakt: wat gaan we doen
als de metingen uitwijzen dat er inderdaad een probleem is. Werk dat in goed overleg
uit tot een stevig 'plan van aanpak': Wat gaan we doen, Wie doet het, en wanneer.
Werkdruk vraagt een doelgerichte aanpak. Bespreek dus goed welke acties verstandig
zijn. Om te weten of maatregelen het resultaat oplevert wat de bedoeling is, zijn twee
dingen nodig:
(1) omschrijf vooraf doelstellingen: wat willen we bereiken en
(2) check de resultaten van de maatregelen, en meet na enkele jaren opnieuw de
werkdruk, om te kijken of die inderdaad duidelijk omlaag gegaan is.
Aanpakken werkstress voor leidinggevenden
Werkdruk door hoeveelheid werk, tijdsdruk, werktempo
ü Geef ruimte aan individuele verschillen, maar pas ook op voor werknemers met een
uitzonderingspositie.
ü Zorg voor inzicht bij de werknemers in de hoeveelheid werk per week of maand.
ü De productienormen zijn beschikbaar en bekend voor iedereen.
ü Geef de medewerker controle over de organisatie van het eigen werk (volgorde en
tempo).
ü Hoe komt het dat we de normen niet (meer) kunnen halen? Denk onder meer aan de
hulpmiddelen, de vaardigheden van medewerkers, de gestelde prioriteiten,
verstoringen, de planning, de kwaliteitseisen. Het team speelt ook een belangrijke
rol bij het beantwoorden van deze vragen.
Werkdruk door arbeidsconflicten
ü Bespreek knelpunten met betrokken collega’s of met het team. Maak heldere
afspraken over samenwerking binnen de afdeling/ het team.
ü Verbeter zo nodig het werkoverleg of overdrachtsoverleg.
ü Organiseer teamuitjes om elkaar beter te leren kennen en zo aan het bouwen van een
team te kunnen doen.
Werkdruk vanuit de medewerker
ü Bespreek met de medewerker in functioneringsgesprekken de stresssignalen (geef
voorbeelden van stresssignalen) en wat de verwachtingen zijn binnen de functie.
#370169
Werkstress
ü Maak afspraken over cursussen: persoonlijke effectiviteit, cursus goed voor jezelf
opkomen (= assertiviteit), slim met de tijd omgaan(= timemanagement), goed
omgaan met stress (=stressmanagement), individuele coaching en/ of
loopbaanafspraken.
ü Werkdruk vanuit de leidinggevende en werkorganisatie
ü Stel werkproblemen aan de orde tijdens werkoverleg en zorg ervoor dat werknemers
de ruimte krijgen zelf werkproblemen aan de orde te stellen.
ü Zorg voor voldoende informatie over kwaliteit, productie-eisen en persoonlijk
functioneren van de werknemers.
ü Zorg voor heldere functieomschrijvingen (Controleer of de werknemer het ook
begrijpt).
ü Als de problemen bij meerdere werknemers spelen, zijn de productie normen
wellicht te strak. Een discussie over normen en werklast is dan op zijn plaats.
ü Bied in overleg met de OR( Ondernemingsraad) of PVT
ü ( Personeelsvertegenwoordiging) scholing aan, zodat werknemers hun kennis en
vaardigheden op peil houden.
ü Bevorder het ontstaan van een veilige werksfeer waarin mensen zich kwetsbaar
kunnen opstellen, elkaar waardering geven en van elkaar willen leren.
ü Stimuleer en coach werknemers in problemen oplossen, de mogelijkheden
gebruiken om het werk juist te regelen en samen te werken.
ü Denk aan uw voorbeeldfunctie als het gaat om het omgaan met werkdruk (wees
geen leidinggevende die zelf nooit tijd heeft voor medewerkers).
Werkdruk vanuit de privé situatie
ü Bekijk of het nodig is om (tijdelijk) het takenpakket en/ of de werktijden aan te
passen.
ü Bekijk of tijdelijke extra ondersteuning nodig en mogelijk is van collega’s.
ü Is een doorverwijzing nodig naar professionele hulpverlening
(bedrijfsmaatschappelijk werk, psychotherapie, schuldhulpverlening, etc).
Werkdruk door geestelijke belasting en concentratieproblemen
ü Zorg ervoor dat er voldoende ruimte is om regelmatig te pauzeren.
ü Bouw voldoende afwisseling in bij monotone taken: ( = steeds dezelfde taken
zonder afwisseling); varieer monotone uitvoerende taken met bijvoorbeeld
voorbereidende en/ of controlerende taken (bij monotoon werk kan er een grotere
behoefte aan korte pauzes zijn).
ü Vermijd piekbelasting; bouw buffers in om de werkhoeveelheid te reguleren.
ü Betrek werknemers bij het opstellen van de (dienst)roosters.
ü Maak tijdig een planning van vrije dagen en vakanties.
ü Geef extra aandacht aan taken waarbij onoplettendheid direct tot fouten leidt.
ü Zorg voor een stimulerende werkomgeving; dit leidt tot minder vermoeidheid.
ü Zorg voor een aparte ruimte waar werknemers kunnen pauzeren en lunchen.
ü Stimuleer werknemers tot actief herstel na het werk, bijvoorbeeld sporten.
Werkdruk door onverwachte situaties
ü Bespreek met werknemers welke problemen zij in het werk tegenkomen.
ü Ga na welke mogelijkheden er al zijn maar nog niet optimaal benut worden om het
werk juist te regelen.
ü Maak afspraken met collega's over ondersteuning aan elkaar.
#370169
Werkstress
ü Zorg ervoor dat uw werknemers heldere en haalbare planningen opstellen (inclusief
pauzes).
Neusje van de Zalmoplossing
ü Zorg ervoor dat de feitelijke bezetting op orde is.
ü Schakel zo nodig een professionele ondersteuner in, bijvoorbeeld een
mediator.
ü Bekijk of doorverwijzen naar bijvoorbeeld bedrijfsmaatschappelijk werk
noodzakelijk is voor een werknemer.
ü Denk samen met uw werknemers na over andere manieren van werken. Pas zo
nodig het werkproces aan.
ü Bezie of het nodig is om (tijdelijk) aanpassingen te doen op het takenpakket of de
werktijden.
ü Geef werknemers de mogelijkheid om zelf hun methode en werkwijze te kiezen.
#370169